به بهانه پخش سریال «آخرين روزهای زمستان »؛
هویت یابی و الگوسازی مستندهای بازسازی شده برای نسل امروز
جای باز سازی مستندهای تاریخی، جنگی، اجتماعی، هنری و... در تلویزیون ما خالی است و جا دارد شبکه‌های مختلف سیما بیش از این‌ها به گونه مستند‌ها توجه نشان دهند. چرا که این گونه آثارمی تواند برای نسل جوان جذاب بوده و برای آن‌ها در هویت یابی و پیدا کردن الگوی مناسب زندگی کمک شایانی کند.
تاريخ : يکشنبه ۱۰ دی ۱۳۹۱ ساعت ۱۲:۴۵
مجموعه تلویزیونی مستند «آخرین روزهای زمستان» چندی قبل از شبکه اول سیما روی آنتن رفت. این سریال مستند به کارگردانی «محمد حسین مهدویان» نگاهی تاریخی به زندگینامه شهید سرلشکر حسن باقری (غلام حسین افشردی) داشت. این مستند زندگی شهید غلامحسین افشردی یکی از جوان‌ترین فرماندهان ایران در دوران دفاع مقدس را به تصویر می‌کشید و محسن رضایی فرمانده سپاه در دوران جنگ نام مستعار حسن باقری را برای قائم مقام‌اش افشردی انتخاب کرده بود و او نیز با همین نام در دوران دفاع مقدس در جبهه‌ها می‌ماند، تا اینکه در نهم بهمن ۱۳۶۱ زمانی که مشغول آماده‌سازی مقدمات عملیات والفجر مقدماتی در فکه بود، به شهادت می‌رسد. این اثر که در طی چند قسمت از شبکه یک سیما روی آنتن رفت، مورد توجه مخاطبان سیما قرار گرفت.
اکثر شبکه‌های ماهواره‌ای علاوه بر پخش مجموعه‌های تلویزیونی و فیلمهای سینمایی مطرح دنیا تلاش می‌کنند که با ساخت فیلم‌ها وسریال‌های مستند با موضوعات مختلف بتوانند برای خود مخاطبانی را جذب کنند. از این شبکه‌های مطرح خارجی می‌توان به شبکه‌های تلویزیونی ضد ایرانی «من وتو» و «بی‌بی‌سی» اشاره داشت که در هر هفته با پخش انواع مستندهای تاریخی، سیاسی، اجتماعی، جنگی، محیط زیست و... تلاش می‌کند که بتواند مخاطبان بیشماری را در سرتاسر جهان جذب آثار خویش کند. آثارمستندی که در بخش سیاسی، اجتماعی و تاریخی به شدت تخریبی وتحریفی است. یعنی این شبکه هر آن چیزی را که به نفع سیاست‌های خویش باشد تهیه کرده و روی آنتن می‌فرستد. در واقع این دو شبکه با استفاده از باز سازی موضوعات تاریخی، سیاسی و... در غالب فیلمهای مستند هر آن چیزی را که در راستای اهداف رسانه‌ای خویش باشد، تولید کرده و به خورد مخاطب امروز می‌دهند.
در کشور ما اکثرشبکه‌های مختلف تلویزیون در برنامه هفتگی خود پخش فیلم‌ها وسریال‌های مستند را برنامه پخش روزانه خودارند، به خصوص شبکه مستند سیما که به شکل اختصاصی انواع مختلف فیلم مستند را روی آنتن خود می‌فرستد. هر چند برخی ازاین مستد‌های این شبکه آثاری تکراری و کلیشه‌ای هستند. اما با تمام این تفاسیردیدن وتماشای آن‌ها برای مخاطب امروز خالی ازلطف نیست. ازسویی درکشورمان تلویزیون مجموعه‌ها و مستندهای بسیاری درباره سینمای مستند تهیه وتولید کرده است یکی از این گونه‌های مستند مربوط به دفاع مقدس است؛ تولید آثاری در خصوص هشت سال دفاع مقدس براساس زندگی فرماندهان و سرداران جنگ در قالب مستند ساخته وپخش شدند. آثاری که سازندگان آن‌ها تلاش کردند که اثری متفاوت و جذاب را برای سینما و تلویزیون ایران فراهم کند. مستند «آخرین روزهای زمستان» یکی از این گونه آثار متفاوت تلویزیون است، اثری که توانسته مخاطبان زیادی را به لحاظ ساختار و محتوا جذب خود کند. شاید خیلی از مخاطبان سینما وتلویزیون از خودشان بپرسند که مگر جنگ و آدمهای آن را می‌توان در غالب مستند به نمایش گذاشت؟ در پاسخ باید گفت که بله حضور در جبهه و شهادت در مورد بسیاری از فرماندهان جنگ مصداق دارد اما آنچه این شخصیت‌ها را از دیگر آدمهای جنگ متمایز می‌کند، خصوصیاتی است که تنها در شخصیت بزرگانی چون شهید «حسن باقری» می‌توان آن را پیدا کرد. نکته‌ای که مستند «آخرین روزهای زمستان» به خود معطوف داشته؛ و با استفاده از بازسازی تصاویر و فیلمهای مختلف جنگی گذشته وغیره... در غالب مستندی داستانی و کمترشناخته‌شده داستان خود را روایت می‌کند و عوامل آن در تولید این اثر کاملا واقعی و باورپذیربه جلو حرکت داشته‌اند. هر چند در این راه نباید از خلاقیت، پژوهش و تحقیق نویسنده و کارگردان این اثر و نحو استفاده مناسب او از فیلمبرداری با دوربین ۱۶ م. م نیز غافل شد. که با این حرکت این مجموعه به فضا و حال و هوای دوران دهه ۶۰ دفاع مقدس نزدیک بود، غافل شد. استفاده از صداهای واقعی، تیتراژ پایانی حساب شده، موسیقی مناسب با صدای «علیرضا قربانی» و شعر «عارف قزوینی» (از خون جوانان وطن لاله دمیده)، انتخاب بازیگران شبیه به شخصیت‌های مستند و بازی روان آن‌ها همه نشانگرهوشمندی سازندگان این مستند بود.
کارگردان این سریال در روایت خود از دلیری‌های این شهید بزرگوار دوربین خود را بعد از تصاویر بازسازی شده زمان جنگ به زمان حال برمی گرداند و به سراغ خانواده او (مادر، برادر و خواهر) می‌رود و با استفاده از تلفیق تصاویر قدیمی و جدید برای مخاطب تبحر، دانش، هوش و خلاقیت این شهید بزرگواررا در عملیات‌های مختلف دفاع مقدس به رخ مخاطب می‌کشد و یادآوری می‌کند که بیهوده نیست که نام شهید «حسن باقری» بعد از سال‌ها هنوز در تاریخ کشورمان زنده و ماندگار است. در واقع کارگردان این مستند با استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری و طراحی هوشمندانه صحنه ولباس در غالب یک بازسازی دقیق، مخاطب را به عمق عملیات‌ها ی دفاع مقدس می‌برد، تا به مخاطب امروز در جامعه معاصر ثابت کند که یک جوان ۲۷ ساله چه مراحلی را برای فرماندهی قرارگاه‌های نصر و کربلا، عملیات‌های فتح‌المبین، رمضان، بیت‌المقدس و آزادسازی خرمشهر طی کرده است و تا نام‌اش در دفاع مقدس ما ماندگار شود. به نظر می‌رسد ساخت و پخش این گونه آثار در تلویزیون ما باید بیش از این‌ها صورت گیرد و به راستی جای باز سازی مستندهای تاریخی، جنگی، اجتماعی، هنری و... در تلویزیون ما خالی است و جا دارد شبکه‌های مختلف سیما بیش از این‌ها به گونه مستند‌ها توجه نشان دهند. چرا که این گونه آثار (پرداختن به زندگی قهرمانان و نام آوران کشورمان) به دلیل نوع ساختارشان یعنی تلفیق زمان حال با زمان گذشته در غالب یک بازسازی می‌تواند برای نسل جوان جذاب بوده وبرای آن‌ها در هویت یابی و پیدا کردن الگوی مناسب زندگی کمک شایانی کند.
