به گزارش هنرنیوز، پنج سالی می‌شود که هیأت امنایی شدن موزه‌ها و مجموعه‌های تاریخی- فرهنگی مطرح شده است و اکنون در دولت یازدهم نخستین نشست هیات امنای مجموعه‌ی سعدآباد دوشنبه ۲۲ دی ماه با حضور مسعود سلطانی‌فر رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، سید علی خاتمی( صفدر حسینی رییس صندوق توسعه ملی)، علی کریمی (معاون عمرانی استاندار تهران)، سید محمد مجابی(معاون سازمان محیط زیست)، علی مراد خانی (معاون وزیر ارشاد)، سمیع اله حسینی مکارم (معاون توسعه مدیریت)، محمد رضا کارگر و علی رضا تابش برگزار شد و احمد مسجدجامعی ( عضو شورای شهر تهران) و یوسف منصورزاده( رئیس کاخ سعدآباد) با حداکثر آرا به عنوان رییس و دبیر هیات امنای مجموعه فرهنگی تاریخی سعد آباد انتخاب شدند.
هیأت‌امنایی اداره کردن مجموعه‌های میراث فرهنگی هر چند می‌تواند اقدام مثبتی تلقی شود اما نگرانی‌هایی نیز در این زمینه وجود دارد چرا که در حال حاضر سازمان اوقاف نیز بسیاری از امور را به صورت هیأت امنایی اداره می‌کند اما متأسفانه خروجی آن چندان قابل دفاع نیست. در عین حال برگزاری این انتخابات و انتخاب اعضای اصلی هیات امنا در حوزه میراث فرهنگی، پرسش‌های
” با همفکری جمعی می‌توان سریع‌تر و بهتر مشکلات را برطرف کرد. سازمان‌های فرهنگی با تفویض مدیریت این مجموعه و بناها به هیات امنا که مرکب از شخصیت‌های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجرایی و خدماتی هر منطقه هستند، امکان جلب مشارکت بهتر را به وجود می‌آورند. “
زیادی را به ذهن متبادر می‌سازد از جمله آن که ساز و کار این رای گیری چیست؟ معیار انتخاب ها چیست؟ وظایف هیأت امنا چیست؟ آیا شرح وظایفی در این زمینه وجود دارد؟ آیا اعضای هیأت امنا دستمزدی هم می گیرند؟ چه تصمیماتی با اعضای هیأت امناست و جلساتشان چند وقت به چند وقت برگزار می‌شود؟ از آنجا که بیشتر اعضای هیأت امنا از مسؤولان اجرایی (دولتی) هستند آیا اصلاً بود و نبود این هیأت امنا فرقی هم دارد؟ آن دسته از اعضای هیأت امنا که جزء کارشناسان یا شخصیت‌های فرهنگی‌اند و «سهمیه دولتی» محسوب نمی‌شوند، چطور، بر اساس چه معیاری و با انتخاب و معرفی چه کسانی به عضویت هیأت امنای یک مجموعه تاریخی در می آیند؟ هر چند نظارت بر عملکرد این هیات‌امنا هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما دست‌کم روشن شدن اصل این قضیه آن‌هم با توجه به دستوراتی که سلطانی‌فر برای هیات‌امنایی شدن پایگاه‌های میراث جهانی صادر کرده و البته حرف و حدیث‌هایی که درباره‌ی سپردن بخش‌های مختلف سازمان میراث فرهنگی به بخش خصوصی شنیده می‌شود، نیز باید در نظر گرفته شود. از سویی آیا قرار است این هیأت امنا زیر نظر ریاست سازمان باشد یا معاونت میراث فرهنگی و در نهایت این که این هیأت امنا صاحب یک دفتر و مجموعه مستقل در بخش میراث فرهنگی خواهد بود یا تحت نظر امورپایگاه‌ها قرار خواهد گرفت؟ محمد حسن طالبیان ـ معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ـ در گفت و گو با هنرنیوز با اشاره به این که بسیاری از موزه‌ها و مکان‌های فرهنگی در دنیا با هدف بیشتر شدن تفویض اختیارات به این نوع ازمجموعه‌ها به صورت هیأت امنایی اداره می‌شوند تا بیشتر با جامعه در تعامل باشند و تعداد مراکز و موسسات فرهنگی در آنها افزایش یابد، به خبرنگار هنرنیوز در این باره می‌گوید:«
با همفکری جمعی می‌توان سریع‌تر و بهتر مشکلات را برطرف کرد. سازمان‌های فرهنگی با تفویض مدیریت این مجموعه و بناها به هیات امنا که مرکب از شخصیت‌های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجرایی و خدماتی هر منطقه هستند، امکان جلب مشارکت بهتر را به وجود می‌آورند. به همین دلیل در جلسه روز دوشنبه (۲۲دی ماه) در کاخ سعدآباد این موضوع در دستور کار قرار گرفت و اعضای هیأت امنای این مجموعه تاریخی- فرهنگی تعیین شدند. »
او در پاسخ به این پرسش که
” پس از برگزاری نخستین جلسه کلیات اقداماتی که باید توسط معاونت میراث فرهنگی صورت گیرد، شرح وظایف هیأت امنا، ایده‌های پیشنهادی برای بهتر شدن وضعیت تشریح می‌شود، این اقدام بر وجود مناطق مهمی که بدون مشارکت جامعه و دست‌اندرکاران و افراد خبره جامعه نمی‌توانند به درستی دست به اقدام شایسته‌ای بزنند، تاکید دارد.» “
سازو کار این رأی گیری‌ها برچه اساسی است و معیار انتخاب این هیأت امنا چیست؟ توضیح می‌دهد:« یک آیین‌نامه در این مورد وجود دارد مثلاً در آن قید شده که یکی از اعضا از شهردار محل یا معاون عمرانی استاندار، رییس شورای شهر یا یکی از اعضای شورای شهر یا کمیسیون فرهنگی آن انتخاب شود. مثلاً در کاخ گلستان اگر شهردار در هیات امنا، حضور دارد در کاخ سعدآباد یکی از اعضای شورای شهر انتخاب می‌شود»
طالبیان درباره‌ی شرح وظایف این هیأت امنا هم اظهار می‌کند:«
شرح وظایف از قبل به طور کلی موجود است اما هیأت‌امنا خودشان هم مواردی را به آن اضافه می‌کنند. آیین‌نامه چندین سال است که تدوین شده و فقط اصلاحاتی روی آن انجام شده است، همچنین حضور کارشناسان و شخصیت‌های غیر دولتی حاضر در هیأت امنا بر اساس آیین نامه صورت می‌گیرد، بر اساس آن حضور سه تا چهار چهره فرهنگی و یک عضو اقتصادی در هیات امنای مجموعه‌های فرهنگی ضروری است.»
او با اشاره به تعیین و ابلاغ حکم هیأت امنا برای هشت پایگاه میراث جهانی توسط رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در طول چند هفته‌ی گذشته ، بیان می‌کند:« پس از برگزاری نخستین جلسه کلیات اقداماتی که باید توسط معاونت میراث فرهنگی صورت گیرد، شرح وظایف هیأت امنا، ایده‌های پیشنهادی برای بهتر شدن وضعیت تشریح می‌شود، این اقدام بر وجود مناطق مهمی که بدون مشارکت جامعه و دست‌اندرکاران و افراد خبره جامعه نمی‌توانند به درستی دست به اقدام شایسته‌ای بزنند، تاکید دارد.»
طالبیان این مجموعه‌ها را ثروتی می‌داند که باید بتوانیم به درستی از آنها بهره‌مند شویم و امیدوار است به مرور این مجموعه‌ها با اداره‌شدن به صورت هیات امنایی، مستقل شده و به سمت پویایی حرکت کنند.
معاون میراث فرهنگی بابیان این‌که در ترکیب هیأت امناها از دستگاه‌های مختلف فرهنگی کشور مانند معاونت سینمایی وزات ارشاد می‌توانیم کمک بگیریم، تصریح می‌کند:« به عنوان مثال در مجموعه تاریخی – فرهنگی سعدآباد از علی مرادخانی- معاون هنری وزیر ارشاد ـ تا احمد مسجد جامعی یا دکتر مجابی از حوزه‌ی محیط زیست تا شهردار منطقه و معاونت عمرانی وزارت کشور بهره گرفتیم و تعدادی از خبرگان که به این موضوع اشراف دارند در ترکیب این هیأت امنا انتخاب شدند.
به عبارتی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خواهان بهره‌مندی از ظرفیت همه‌ی دست‌اندرکاران مسائل فرهنگی است، در این حالت همه‌ی افراد فرهنگی و صاحب ایده به یاری طلبیده می‌شوند، حضور این افراد در مدیریت این نوع از مجموعه‌ها باعث متحول شدن این مراکز و مناطق
” تخت جمشید، نقش جهان، شوشتر، ارگ بم، کاخ گلستان، مجموعه سعدآباد، تخت سلیمان و بازار تبریز مناطقی هستند که به این صورت اداره خواهند شد.» “
می‌شود.»
وی ادامه می‌دهد:« در برداشتن چنین قدم‌هایی علاوه بر این‌که جنبه‌های دیگر از باغ تا قنات و ساختمان‌ها و آنچه پشت این قضایا نهفته است را آشکارمی‌کند، بلکه جریان و ظرفیت‌های فرهنگی موجود در این قضیه را نیز نشان می‌دهد و محلی برای پاسخگویی به دغدغه‌های فرهنگی جامعه است و حضور کودکان، نوجوانان، خانواده‌ها و دانشجویان را به این سمت جلب می‌کند و بسته‌های فرهنگی خوبی به جامعه ارائه می‌کند.»
او از اداره شدن هشت مجموعه تاریخی فرهنگی به صورت هیأت امنایی به عنوان الگو یاد می‌کند و می‌افزاید:« تخت جمشید، نقش جهان، شوشتر، ارگ بم، کاخ گلستان، مجموعه سعدآباد، تخت سلیمان و بازار تبریز مناطقی هستند که به این صورت اداره خواهند شد.»
طالبیان تأکید می‌کند:« اگر این روال به خوبی طی شود و طرح موفقیت آمیز باشد برای موزه ملی و سایر پایگاه‌های جهانی هم این رویه را ادامه خواهیم داد. به عنوان مثال با انتخاب هیأت امنای کاخ گلستان قرار است دراین مجموعه‌ی جهانی هر ماه یک جلسه برگزار شود تا ساز و کار خوبی برای این پایگاه ثبت جهانی پایتخت در پیش گرفته شود. این طرح در مجموع خرد جمعی نخبگان فرهنگی را به کمک سازمان میراث فرهنگی می‌آورد و همه‌ی اختیارات از جمله مالی را به هیأت امنا تفویض می‌کند، البته ضوابط و معیارها و دستورالعمل‌های سازمان میراث فرهنگی در این زمینه همچنان وجود دارد.» وی در پایان توضیح می‌دهد :« مجموعه تاریخی – فرهنگی سعدآباد حدود ۱۱۰ هکتار است که در این مجموعه ۱۴ موزه فعال دارند که در آینده‌ای نزدیك تعداد آنها به ۲۰ می‌رسد، اما اگر بتوان از همه‌ی ظرفیت سال‌های آینده در این زمینه بهره برد، می‌توانیم این رقم را به ۳۰ برسانیم. این نه تنها در ایران که شاید در کل منطقه بی‌نظیر باشد.»
