روزبه: همه شاعران ۴۰ سال اخیر در «حال و هوای» انقلاب شعر گفتهاند/ آیا همه شاعر انقلابند؟
محمدرضا روزبه، شاعر، نویسنده، منتقد ادبی و استاد دانشگاه میگوید: تعیین مولفه برای شعر انقلاب ضروری است؛ چون همه شاعران اخیر ما شاعران برهه انقلاب هستند ولی شاید نتوان آنها را «شاعر انقلاب اسلامی» نامید.
تاريخ : سه شنبه ۱۷ آذر ۱۳۹۴ ساعت ۱۶:۳۹
به گزارش هنرنیوز؛ پایگاه خبری حوزه هنری نوشت:هنوز هم كه هنوز است بعد از گذشت حدود ۴ دهه از وقوع جریانی با عنوان «شعر انقلاب» در ایران، شناخت شاخصهها و مولفههای نظری - ماهوی این جریان ادبی فراگیر نشده است. این البته به ضعف كلی جریان پژوهش در كشور مربوط میشود، ولی تكثرگرایی شعری و در هم تنیدگی موضوعی اشعار امروز هم، به این نامشخصی و عدم فراگیری دامن زده است. از این رو با همه تكرارها و مكررات هنوز هم نیازمند پرسش از مولفههای اصلی جریان «شعر انقلاب» هستیم.
هرچند شاید تعیین دقیق این مولفهها نه ممكن باشد و نه حتی سودمند؛ اما هر جریان ادبی بعد از گذشت ۴ دهه از عمرش، ناگزیر از پرسش درباره خویش است؛ چه این پرسش جواب محصلی در پی داشته باشد، چه نداشته باشد ضروری است؛ زیرا كمترین سودمندیاش وضوحبخشی به نقشه راه آینده یا آسیبشناسی درونگروهی است. با هدف این پرسشگری و به بهانه برگزاری «پنجمین جشنواره شعر انقلاب» در حوزه هنری، با شاعران معاصر همسخن شدیم:
محمدرضا روزبه، شاعر، نویسنده، منتقد ادبی و استاد دانشگاه درباره تعیین مولفه برای شعر انقلاب اسلامی به پایگاه خبری حوزه هنری گفت: «شعر انقلاب» یك مفهوم كلی و پهناور است، ابتدا باید تعریف دقیق، رسا و شفافی از مقوله «شعر انقلاب» داشته باشیم و مراد خود را از آن روشن كنیم تا بتوانیم درباره آن بحث كنیم.
وی ادامه داد: برای رسیدن به این تعریف باید مسائل بسیاری پاسخ داده شود، آیا شعر انقلاب یك جریان تاریخی است كه از انقلاب به این سو شكل گرفته است؟ آیا شعر انقلاب یك اتفاق مضمونی و محتوایی است و شعری است كه محتوای خاصی را در بر دارد؟ آیا این شعر، سرودههای طیف خاصی را در برمیگیرد كه و متعلق به جریان فكری خاصی است؟ و... . برای رسیدن به مفهومی شفاف از شعر انقلاب باید این مقولات روشن شود.
این منتقد ادبی و استاد دانشگاه اظهار كرد: آنچه كه فعلا میتوان آن را پذیرفت این است كه از هر سویی به شعر انقلاب نگاه كنیم میتوان تصدیق كرد كه شعر انقلاب شعری است كه در حال و هوای انقلاب اسلامی ایران و تداوم آن حال و هوا در جنگ تحمیلی و دیگر اتفاقات پس از آن سروده شد و در دل خود اندیشهها و آموزهها و آرمانهای این انقلاب را داشت. از این نظر وقتی میگوییم شعر انقلاب باید بدانیم كه این شعر همسو با آرمانها و آموزههای انقلاب اسلامی و گاهی هم همسو با نظام جمهوری اسلامی است.
روزبه توضیح داد: ما میتوانیم شاعران دوره اخیر را در یك تقسیمبندی به ۳ دسته تقسیم كنیم؛ نخست شاعرانی كه صنف برخاسته از انقلاب اسلامی هستند و همسو و پیرو استراتژی انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی هستند و این استراتژی و آرمانهای تابع آن را در شعرشان استفاده میكند. دسته دوم شاعرانی هستند كه میتوان آنها را جناح شعر روشنفكری نامید و تقریبا صنفی هستند كه راهی مخالف با جریان نخست را برگزیدند.
وی افزود: دسته سوم جریانی است نه متعلق به دسته اول هستند و نه وارد جناح دوم میشوند. اینها دسته مستقلی هستند كه به سرودن شعر اهمیت میدهند و كارشان تغزل و شاعرانگی و توصیف است.
این شاعر و منتقد ادبی گفت: باید تكلیفمان را با این تقسیمبندی روشن كنیم و بگوییم منظور ما از شعر انقلاب دسته اول است یا دستههای دیگر هم میتوانند در دل این جریان قرار بگیرند؟!
وی اظهار كرد: آنچه من به عنوان یك چهره دانشگاهی میتوانم بگویم این است كه هر سه این جریانها به نوعی تحت تاثیر حال و هوای انقلاب قرار گرفتهاند و آموزهها و هنجارها و رویدادهای انقلاب اسلامی به عنوان یك حركت عظیم اجتماعی اعتقادی دوره معاصر ما، بر آنها تاثیر داشته است؛ به عبارت دیگر، همه این سه جریان در حال و هوای انقلاب اسلامی شعر گفته و میگویند و احساسات و عواطف خود را در زمینه این حال و هوا بروز دادهاند اما هر یك افق خاص خودشان را دارند.
روزبه ادامه داد: بنابراین همه اینها، شاعران برهه انقلاب هستند ولی همانطور كه گفتم، اینكه ما بتوانیم همه اینها را شاعر انقلاب بدانیم یا نه، بستگی به این دارد كه ما قبلا مرادمان را از «شعر انقلاب» دقیق و شفاف و روشن و رسا بیان كنیم.
این استاد ادبیات دانشگاه در پایان گفت: بنابراین برای این منظور ضروری است كه ما برای «شعر انقلاب» به تعیین مولفه و شاخصه بپردازیم تا بتوانیم شعر و شاعر انقلاب را بشناسیم.