علی قلمسیاه از عکاسان برجسته و اساتید دانشگاه در حوزه عکاسی طبیعت است. به سبب ظرافت های عکاسی از طبیعت و دشواری این شیوه از عکاسی با او درباره عکاسی از طبیعت به گفتگو نشسته ایم.
مایلم در آغاز تعریف شما را از عکاسی طبیعت در نوع حرفه ای خود، بدانم. طبیعت از نظر ماهیت ابتدایی یک عنصر ساده است. عنصری که از بدو تولد چنان بدان نزدیک و با آن هم پیوند هستیم که هرگز آن را عنصری ناشناس و یا توجه برانگیز نمی دانیم. اما مهم این است که در برداشت هنری خود از آن بهره ببریم. مهم این است که بتوانیم از عنصری که در طبیعت زیست ما بسیار معمول است و گاهاً توجه ها را به خود جلب نمی کند؛ به نحوی بهره ببریم که آن عنصر را مورد توجه قرار دهیم و به عنوان انسان، و در نگاه دقیق تر یک هنرمند، توجهی متمایز یافته به این عنصر داشته باشیم. بنابر این نگاه ما از حس طبیعی و لیبریشن به حس شناخت و قضاوت بدل می شود.
نمونه عکس علی قلمسیاه
یک عکس تا چه حد اجازه دارد ماهیت دکوراتیو به خود گیرد؟ در واقع عکاسی طبیعت در عین حال می تواند به گونه های مختلف اتفاق افتد. عکاسی از طبیعت می تواند به شیوه آبستره انجام گیرد. این خصوصیت یعنی سبک « آبستره » در عکاسی، هم قادر است به سمت مفهوم گرایی سوق پیدا کند و هم به سمت تزئین یا دکوراتیو. به عبارت دیگر یک عکس قادر است گونه ای تزئینی از سوژه عکاسی را ثبت کند. بنابر این اگر منظور ما از دکوراتیو این گونه از برداشت باشد؛ ممناعتی ندارد و می توان در غالب یک نگاه آبستره، نگاهی دکوراتیو داشت. اما آن‌چه در این گونه از عکاسی مورد نظر من است؛ تبدیل نگاه سطحی و اولیه به نگرشی ژرف است.
چندی پیش جشنواره ملی عکس ایران در حوزه عکاسی از طبیعت برگزار شد. با توجه به این که شما عضوی از هیات داوران این جشنواره بودید؛ سطح آثار طبیعت را در این محدوده چگونه ارزیابی می کنید؟ هر نمایشگاهی نسبی‌ست چراکه ما بر مبنای مجموعه آثاری که دریافت کرده ایم به قضاوت می نشینیم . ما آثار را از میان مجموعه آثار رسیده انتخاب کرده ایم. اما این بدان معنا نیست که این برترین کاریست که ممکن است در حوزه طبیعت و با مفهومی که ما از آن انتظار داریم خلق شده باشد و در این زمینه و در این محدوده نتیجه نهایی از عکاسی طبیعت حاصل شده باشد.
نمونه عکس علی قلمسیاهاجازه می خواهم به افرادی که عکاسی از طبیعت را ساده و سهل انگارانه تصور می کنند؛ توصیه کنم تا قدری درباره عکاسی از طبیعت مطالعه کنند. بیاندیشند؛ و نظر خود را در این رابطه اصلاح کنند. در واقع عکاسی در سراسر جهان و از بدو اختراع این فن در دو جنبه اصلی مطرح است. جنبه هایی که در میان حوزه های مختلف عکاسی به عنوان عنصر قابل اعتنا مطرح شده. یکی از این دو عنصر انسان و مسائل پیرامون اوست و دیگری طبیعت و داده های آن است. در واقع نمی توان گفت؛ عکاسی از این دو مقوله جداست. بنابر این امروزه یکی از پر چالش‌ترین و بحث برانگیز ترین گونه های عکاسی، عکاسی از طبیعت است. هر آن‌چه که جنبه آموزشی دارد و هم اثری که جنبه تزئینی ، جاذبه های توریستی و یا کارت پستالی پیدا می کند؛ و چه زمانی که عکاسی از طبیعت را به هنر عکاسی از طبیعت تبدیل می کنیم که به اعتقاد من یکی از دشوارترین بخش های عکاسی در سراسر دنیاست. به ویژه زمانی که بخواهیم آن را از دید مفهومی بنگریم و رابطه آن را با انسان مورد بررسی قرار دهیم.
گونه دیگری که از آن به عنوان بنیان عکاسی در کنار طبیعت یاد کردید؛ عکاسی از انسان و مسائل پیرامون آن یا به تعبیر دیگر عکاسی اجتماعی است. بسیاری معتقدند عکاسی امروز در حوزه اجتماعی به نوعی گداگرافی تبدیل شده است. به عبارت دیگر نوعی نگاه سطحی بر آن حاکم شده. مایلم به عنوان یک استاد برجسته و یک عکاس حرفه ای به این سوال پاسخ دهید که جایگاه عکاسی اجتماعی ما نسبت به دنیا کجاست و دنیا به عکاسی اجتماعی ما چه نظری دارد؟ 
نمونه عکس علی قلمسیاهحقیقت این است که فکر می کنم از دوره گداگرافی در جامعه ما بیش از سی سال گذشته است. روزگاری این موضوع صدق می کرد و یکی از گونه های عکاسی اجتماعی که با نوعی نگرش خاکستری به عکاسی اجتماعی بپردازد؛ توجه به انسان هایی بود که قادر به دفاع از خود نبودند و به نوعی از قشر آسیب دیده اجماع محسوب می شدند.البته بخشی از این گونه عکاسی هم توجه به معلولان بود. برخی تصور می کردند که توجه به این قشر از اجتماع به معنای نگاه هنرمندانه است؛ در حالی که نه نگاه هنرمندانه بود و نه نگاه تخصصی. چراکه اثر ژرفی بر رفتار اجتماعی نسبت به آنان باقی نمی گذاشت. اما به باور من حتی در آن زمان هم این گونه عکاسی تمام عکاسی اجتماعی نبود.
اما من معتقدم که عکاسی اجتماعی امروز به سمت عکاسی اجتماعی معنادار پیش می رود و معتقدم این پیشرفت توسط نسل جوان اتفاق می افتد. عکاسی اجتماعی به سوی ارتباطاط اجتماعی معنادار سوق پیدا می کند. ارتباطاطی که در آن می توان بسیاری از برخورد های پر چالش را دید.
ما صاحب نام های برجسته ای هستیم که در رابطه با عکاسی اجتماعی و موضوعات مرتبط با مردم فعالیت کرده اند. چه افرادی که از جنگ عکاسی کرده اند و چه افرادی که از حوادث فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و ... پس از جنگ، به ثبت تصویر پرداخته اند.
علی قلمسیاه، متولد شهریور سال ۱۳۲۳ در یزد است. او عکاسی را از سالهای ۱۳۳۶ آغاز کرده و از سال ۱۳۴۰ در زمینه‌های عکاسی از طبیعت و ورزش دنبال کرده است. او از سال ۱۳۶۰ عکاسی پیشرفته را در موسسات و دانشکده‌های عکاسی تدریس می‌کند.
قلمسیاه عکاسی از بازیهای المپیک و پارالمپیک و بازیهای جهانی از سال ۱۹۸۸ در کارنامه خود دارد. وی تاکنون نمایشگاه های متعددی در ایران و دیگر کشورهای جهان برگزار کرده است. وی دبیر اجرائی دوره های اول تا سومِ نمایشگاه دوسالانه عکس موزه هنرهای معاصر ایران را بر عهده داشته است.
