افسانه احسانی- یک فعال اکوتوریسم- در گفت و گو با هنرنیوز درباره این که آیا هم اندیشی گردشگری روستایی ماحصلی داشته است؟ گفت: وقتی با مردم بومی کار می‌کنید نخست باید شنونده باشید با آنها زندگی کنید و بدانید آنها چه کسانی هستند؟ چه نیازی دارند؟ پیش از آنکه برای آنها نسخه بپیچید باید آرام آرام به آنها کمک کنید تا توانایی‌هایشان را بشناسند.
او خاطرنشان کرد: اینکه از بیرون بخواهیم چیزی را وارد کرده و تحول ایجاد کنیم مخصوصا در کشور ما، به نظرم بدترین کار است.
وی افزود: تنوع قومی، طبیعی و تاریخی بسیاری در روستاهای گردشگری وجود دارد اما فقط چند روستا با یکی دو جاذبه به
” مسوولان باید نیاز سنجی کنند آیا روستایی که انتخاب کردیم لازم است جزو روستای هدف و نمونه انتخاب شود یا نه. از سویی بحث اثرات اجتماعی از مباحث جدی است و باید روی آن کار و برنامه‌ریزی کرد. “
عنوان پایلوت انتخاب شده و نهایت کار در آنجا اجاره خانه جوامع محلی به گردشگران است که با ماهیت اصلی فاصله دارد و مخرب کننده است.
این کارشناس ارشد عنوان کرد: در کتابی خواندم مردم روستایی در کشور کانادا که معادنی هم داشت مورد مطالعه قرار گرفتند و پیشنهاد تبدیل شدن به روستای گردشگری داشتند. حدود یک سال بعد این کارشناسان متوجه شدند گردشگری اصلا نسخه بومی برای این روستا نیست و با اینکه خیلی مهم به نظر می‌آمد آن را متوقف کردند.
او اضافه کرد: مسوولان باید نیاز سنجی کنند آیا روستایی که انتخاب کردیم لازم است جزو روستای هدف و نمونه انتخاب شود یا نه. از سویی بحث اثرات اجتماعی از مباحث جدی است و باید روی آن کار و برنامه‌ریزی کرد.
احسانی با بیان این که گاهی جشنواره‌ای در روستاهایی برای بازاریابی برگزار می‌شود، افزود: حتا هزینه و ملک را جوامع محلی تقبل می‌کنند اما نتیجه عکس می‌گیرند مقصر کیست؟ در برگزاری چنین جشن‌هایی کارشناسان، جامعه محلی، بازاریابان به همراه چند نهاد متولی مثل سازمان عشایر، دهیاری‌ها و کمیته ملی طبیعت گردی جشن را برگزار می‌کنند و سودی هم عاید جامعه محلی نمی‌شود.
وی با اشاره به پروژه قشم و طرح حفاظت از لا‌ک‌پشت‌های پوزه عقابی تصریح کرد: ابتدا در این طرح با زنان جامعه محلی صحبت کردند. کم کم زمینه‌های فرهنگی فراهم شد و ما هم جزو یکی از این گروه‌ها بودیم.
این فعال حوزه اکوتورسیم تأکید کرد: زمان و عملکرد سریع اصلاً در روستا گردی جواب نمی‌دهد.
” این یک الگو است که آیا در برخی مناطق باید وارد شویم یا خیر؟ چگونه وارد شویم؟ دنبال چه هستیم؟ چقدر زمان به خودمان می‌دهیم؟و چقدر وقت می‌گذاریم تا با جامعه محلی آشنا شویم؟ “
زمانی که پروژه حفاظت از لا‌ک‌پشت ها جواب داد، باورم نمی‌شد بعد از ۷-۶ سال بذر‌هایی که کاشته بودیم نتیجه‌اش را می‌دیدم و خوشحالم. مردم اکنون دوست دارند و خودشان حفاظت می‌کنند.
این مدرس اکوتوریسم در عین حال گام به گام رفتن و همسو شدن با جامعه محلی و خواسته‌هایش را از نکات مهم در گسترش گردشگری روستایی در جوامع محلی دانست.
وی افزود: هیچ کار فرهنگی جز در بستر فرهنگی جواب نمی‌دهد. روستایی که ما در آن پروژه انجام دادیم بستر فرهنگی داشت یعنی همه عوامل دست به دست هم داد تا ما این کار را انجام دهیم. این یک الگو است که آیا در برخی مناطق باید وارد شویم یا خیر؟ چگونه وارد شویم؟ دنبال چه هستیم؟ چقدر زمان به خودمان می‌دهیم؟و چقدر وقت می‌گذاریم تا با جامعه محلی آشنا شویم؟
او گفت: در جامعه محلی کسب آگاهی توام با آموزش باید در دو نقطه اتفاق بیفتد،یکی جامعه محلی که باید با قضیه آشنا شود و سپس برای طرز برخورد با مهمان آموزش ببیند و طرف دیگر مهمانانی که قرار است به آنجا بیایند. هر کدام از این دو ضعیف عمل کند محکوم به شکست است.
وی با بیان این که جامعه محلی آنچه دارد یک ارزش است، خاطرنشان کرد: اگر تحولی در جامعه محلی از لحاظ رفتار با گردشگر اتفاق بیفتد خود دارای ارزش گردشگری است. در بحث اکوتوریسم برای جذب گردشگر به طور خاص آنچه جامعه محلی دارد و آنچه که هست یک ارزش محسوب می‌شود و تغییر آن باید خیلی با ظرافت انجام شود.
احسانی
” وقتی اسم نمونه می‌آید ناخواسته هم توقع گردشگر بالا می‌رود و هم جامعه میزبان ناخودآگاه فکر می‌کند همه باید به سمت آن روستا بیایند. “
افزود: فقط در لایه‌هایی جزیی یکسری نکات را باید گفت. مردم بومی آنچه دارند خیلی خوب است و قرار نیست آن را مدام تغییر دهند.
وی در پاسخ به این پرسش چرا با اینکه در برخی روستاهای هدف آن هم توسط جوامع محلی سرمایه‌گذاری شده اما این طرح‌ها شکست خورده است؟ گفت: مکان منتخب خیلی مهم است. برخی مناطق به عنوان یک جاذبه معرفی می‌شود در حالی که جاذبه نیست. ممکن است یک جریان فرهنگی غیر مملوس بتواند آنجا را به جاذبه تبدیل کند اما آن هم یکسری مراحل لازم دارد مثلاً کار ما یک نمونه پروژه بود که گام به گام می‌دانستیم چه کاری قرار است انجام دهیم.
احسانی اضافه کرد: همه اینها کنار هم کمک می‌کند اما اینکه بخواهیم تعداد زیادی روستا را به عنوان روستای هدف گردشگری معرفی کنیم کار درستی نیست. وقتی اسم نمونه می‌آید ناخواسته هم توقع گردشگر بالا می‌رود و هم جامعه میزبان ناخودآگاه فکر می‌کند همه باید به سمت آن روستا بیایند.
او تصریح کرد: باید برنامه‌ریزی شود. بسیاری از مسایل مثل دوری راه و زیر ساخت، و... آژانس‌ها نمی‌توانند برنامه‌ریزی کنند. به نظرم همه باید همسو با هم جلو برود تا یک روستا در طول زمان به جایگاه شایسته برسد نه اینکه از ابتدا بگوییم این روستا نمونه و بهترین است و آن را به حال خود رها کنند. این بدترین اتفاق است.
