محوطۀ باستانی هکمتانه که آن را پایتخت مادها دانسته‌اند، با وسعتی در حدود ۴۰ هکتار از مهمترین مراکز باستانی کشور و بزرگترین محوطه در شهر همدان، به شمار می‌آید. این محوطه به دلایل گوناگون و دارا بودن ویژگی‌های مختلف از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و همواره مورد توجه پژوهشگران حوزۀ تاریخ و باستان شناسی بوده است. از هرودوت تا معاصران ما بسیاری بدان پرداخته‌اند.
 

اگر چه اختلاف نظرها در این باره بسیار است اما وجود چندین اثر در این محوطه؛ مانند کلیسا، گورستان، موزۀ هکمتانه، شهر و دژ کهن هکمتانه اهمیت آن را دوچندان کرده است.به همین دلیل این محوطه در شمار پایگاه‌های پژوهشی کشور قرار گرفته است. اما به جز عملیات باستان‌شناسی و کاوش‌های علمی، مدتی است کارهای صورت گرفته در حریم این آثار پیامدی جز تخریب نداشته است. 

تغییر کاربری کلیسای داخل محوطه به دانشگاه علمی- کاربردی و استفاده از این کلیساها به عنوان کارگاه درس آسیب‌های جدی بدان وارد کرده است.

سنگفرش کردن بخشی از محوطه در حالی انجام شده است که بخش‌های کاوش نشده و دیوارهای بیرون آمده از خاک جز دو مورد حفاظ ندارند و سرپوشیده نیستند. همچنین یادگاری‌هایی که بر روی ویترین‌های موزه نوشته شده است و همه تاریخ جدید دارد، نشان از آن دارد که از اشیاء این موزه به درستی محافظت نمی‌شود.
 

به تازگی اتفاق جدیدی در این تپه صورت گرفته و تبلیغات زیادی برای آن انجام شده است و رسانه‌ها و مسئولان بارها با افتخار از آنها یاد کرده‌اند که بسیار شگفت انگیز است. در نوروز امسال سازمان میراث فرهنگی بخش‌های کاوش نشده از این محوطه را با بیل مکانیکی و لودر و قلتک صاف کرده و بر روی آن هفت سین ۳۰۰ متری چیده است و مکرراً در بنرهای تبلیغاتی شهر از این عمل با افتخار یاد کرده‌اند و بدان بالیده‌اند.
 

در حالی که در شهری که ۵۴ کیلومتر مربع مساحت دارد، در جایی غیر از محوطه‌های باستانی می‌توان فضایی ۳۰۰ متری برای این کار اختصاص داد. شگفت آن که فضای تخریب شده در تپه هکمتانه که به این منظور آماده شده بود بیش از ۱۵۰۰ متر بوده است.
 

همچنین در سمت چپ در ورودی این محوطه، بخشی از تپه را به صورت پارکی بزرگ ساخته و درختچه‌های تزئینی در آن کاشته‌اند. در میان این پارک نیز میلۀ پرچمی به طول ۵۰ متر نصب کرده‌اند که مسلماً برای نصب این پرچم چندین متر چاله حفر شده است این در حالی است که برای این کار همیشه مکان مناسب‌تری وجود دارد و حتی اگر پرچم را در حیاط منزل شهروندان هم نصب کنند باعث خوشحالی آنان خواهد بود.
 

از سویی در بخشی از محوطۀ، حیاط مدرسه‌ای که امروزه به موزه تبدیل شده است به موزه سنگ اختصاص داده‌اند که هنوز امکان بازدید عمومی از آن وجود ندارد. این آثار تنها در معرض باد و باران و فرسایش سریعتر قرار گرفته‌اند که با توجه تغییر دمای بالا در تابستان و زمستان نیاز به حفاظت و پوشش دارند.
 

هر چند متولیان این کارها برای جذب گردشگر انجام می‌دهند، اما اگر گردشگری باعث تخریب آثار باستانی و میراث فرهنگی شود چه سودی خواهد داشت؟ امید که پیش از آغاز و افزایش چنین تخریب‌هایی از نظر کارشناسان استفاده شود تا شاهد چنین صدماتی به میراث ملی این سرزمین نباشیم.

حسین زندی