به گزارش هنرنیوز، پس از اشیا خوروین، این بار نیمه شب دومین روز اردیبهشت ( چهارشنبه) ۹۴ برای دومین بار محموله ارزشمندی از آثار تاریخی از موسسه شیکاگو راهی فرودگاه امام خمینی و تحویل مسئولان میراث فرهنگی ایران شد تا نشان دهد سیر پیگیری آثار تاریخی ایران در کشورهای دیگر در دولت یازدهم به نتایج مثبت و در خور افتخاری بدل شده است.

با حضور «گیل استاین»‌ رئیس موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو در دوچمدان ۱۰۸ شیء تاریخی و منحصربه‌فرد از محوطه‌ی تاریخی «چغامیش» به ایران آمد و ظهر هنگام ۳۶ شیء سفالی از این آثار برای رسانه‌ها به نمایش درآمد تا مسئولان میراث فرهنگی در مورد این اشیا توضیحاتی را به اصحاب رسانه بدهند.


«گیل استاین» که خود به تنهایی این آثار را از آمریکا با دو پرواز نخست به آلمان و سپس به ایران منتقل کرده است اشیا استردادی را «گنج بزرگ» می‌نامد، گنجی که پژوهشگران با کاوش در این آثار اطلاعات زیادی از نظر شهرنشینی‌، اقتصادی و بازرگانی در مورد چغامیش می‌توانند از آن کسب کنند.

او که ابراز امیدواری می‌کردموسسه شرق‌شناسی شیکاگو بتواند یک برنامه‌ریزی مدون برای مطالعات و همکاری‌های بین‌المللی بین ایران و دانشگاه شیکاگو امضا کند، اظهار کرد که یک دهه قبل از انقلاب اسلامی با کشف این آثار، به صورت امانی اشیا مذکور به شیکاگو برده شدند تا روی آنها تحقیق انجام شود، اما پس از انقلاب و در گیرودارهای اداری آنجا ماندند تا مدتی پیش که با برطرف کردن مشکلات حقوقی این آثار اکنون در اختیار ایران هستند.

استاین اضافه کرد: برخی از کسانی که این آثار را می‌بینند یک پرسش از ما دارند که آنها از نظر قیمت چقدر اهمیت دارند؟ پاسخ من به آن‌ها این بوده است که این آثار تکه‌های گلی هستند که شاید قیمت پولی چندانی نداشته باشند، اما از آن نظر اهمیت دارند که تمدن ایران را به عنوان مهد تمدن جهان نشان می‌دهند. در واقع این آثار متعلق به یک دوره شهرنشینی هستند که نمونه آن را به جز ایران فقط در عراق داریم.


امیدواریم به زودی رای به نفع ایران صادر شود

وی درباره‌ی بازگرداندن الواح تاریخی تخت جمشید که ایرانیان آن را دال برحسن نیت این موسسه برخواهند شمرد، نیز بیان کرد: تبلت‌های تخت‌جمشید یکی از مهم‌ترین مدارک ایران هستند. از زمانی که این آثار را در اختیار داریم سعی کرده‌ایم به صورت سیستماتیک آنها را چاپ و ترجمه کنیم، اما اکنون آنها از اختیار ما خارج شده‌اند. این تصمیم عالی آمریکاست و امیدواریم به زودی رای به نفع ایران صادر شود تا به ایران برگردانده و باز کار روی آن‌ها انجام شود.

رئیس موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو روند سیستم حقوقی آمریکا در سه مرحله‌ی دادگاه پایین‌، دادگاه میانی و دادگاه عالی دانست و اظهار کرد: در پرونده‌ی الواح شیکاگو، قاضی دو دادگاه نخست رای‌های محکمی را به نفع ایران صادر کرده‌اند، ازسوی دیگر براساس سنت، زمانی‌که دو دادگاه اول به نفع پرونده رای دهد، دادگاه عالی نیز به همان رای قانع می‌شود.

او درباره متنی که در این پرونده از الواح آمده گفت: «این‌ها مواد فرهنگی و ذخایر فرهنگی یک ملت هستند و به هیچ فردی تعلق ندارند و نباید از آنها گرفته شود.»

استاین همچنین با ابراز امیدواری از این که امسال رای دادگاه به نفع ایران صادر شود از موزه‌ی ملی ایران خواست به عنوان یکی از رسالت‌های موزه‌ای، اطلاعات موزه‌ی ملی به عنوان «موزه‌ی مادر» را در قالب اطلاعات بروشور و کاتالوگ به شکل عامیانه‌تر که مردم آنها را درک کنند به دیگران منتقل کنند.


باید آثار موزه‌ای عام‌تر به مردم منتقل شوند


عباس علیزاده،‌ استاد و رئیس پروژه‌ی پیش از تاریخ دانشگاه شیکاگو نیز در این مراسم اظهار کرد: مردم آمریکا هم مشکلاتی از این دست دارند که درباره‌ی برخی از آثار تاریخی کشورشان اطلاعاتی ندارند، برای برطرف کردن این مشکل گاهی اوقات سخنرانی‌هایی برگزار می‌شود و ازسوی دیگر یک انتشارات که مسائل دانشگاه و موزه را به صورت عام‌تر به مردم منتقل می‌کند در این زمینه با ما همکاری می‌کند، اما متاسفانه ما در ایران این بُعد را نداریم.


وی تاکید کرد: معتقدم باید نهادی باشد که درباره آثار تاریخی موجود در موزه‌ها بنویسد، باید کاری کنیم که مردم بیشتر به موزه‌ها اشتیاق پیدا کنند.


مرکز شرق‌شناسی شیکاگو اطلاعات خود درباره چغامیش را چاپ کرده است


او همچنین درباره‌ی تعهد دانشگاه شیکاگو در ۵۱ سال پیش درباره‌ی ارائه اطلاعات به دست آمده از مطالعات آثار چغامیش تاکید کرد: اطلاعات این آثار قبلا در دو جلد چاپ شده و در کتابخانه موزه ملی قرار داده شده‌اند. در واقع در این کتاب‌ها اهمیت آثار به خصوص قفل و مُهرهای گلی را به طور کامل نشان داده‌اند، اما متاسفانه این اطلاعات هنوز به زبان انگلیسی هستند.


این باستان شناس تاکید کرد: موسسه‌ی شرق‌شناسی شیکاگو تنها موسسه‌ای است که هر کاری که در ایران انجام داده را در قالب کتاب یا مقاله به چاپ رسانده است،‌ حتی این موسسه همه‌ی اطلاعاتی که درباره آثار تاریخی مختلف چاپ می‌کند را به صورت رایگان در سایت خود قرار می‌دهد و به صورت کامل قابل دانلود هستند، تا کنون نیز بیش از ۴۰۰ کتاب و گزارش در سایت خود قابل استفاده و در دسترس عموم قرار داده است.


توپک های گلی مهمترین یک مدارک منطقه

علیزاده همچنین درباره‌ی آثار «چغامیش» اظهار کرد: آثار موجود در محوطه‌ی چغامیش از این نظر اهمیت دارند که نخستین «مدارک مدیریت اداری در ایران» را تشکیل می‌دهند. سه تا چهار هزار سال پیش از میلاد جوامع دارای تحول شدند و به سمت شهرنشینی رفتند، به همین دلیل یک بازرگانی بین منطقه‌ای ایجاد شد که از مهم‌ترین مدارک آن توپک‌های گِلی هستند که وسط آن‌ها ژتون قرار داده می‌شد و نمایندگانی که قصد داشتند یک شیء را از یک منطقه در منطقه دیگر به فروش برسانند، کالا را به همراه مُهری که روی این توپک‌های گلی زده می‌شد به منطقه‌ی مورد نظر برده و معامله می‌کردند.


او تاکید کرد: با گذشت حدود ۲۰۰ سال از آن زمان به مرور خط شکل گرفت، چون فن مدیریت اداری در این آثار به وضوح مشخص و برنامه‌ریزی شده بود.


علیزاده که از زمان انتقال آثار به شیکاگو در موسسه‌ی شرق شناسی شیکاگو فعالیت می‌کند در پاسخ به پرسشیدرباره‌ علت برنگرداندن ۱۰۸ شیء تاریخی که امروز به ایران منتقل شدند نیز گفت: ‌در همان زمان یعنی حدود سه سال پس از انتقال آثار به شیکاگو براساس تعهد اولیه، شیکاگو حدود ۱۵۰ اثر را به ایران برگرداند، اما مشخص نیست بقیه آثار چرا در آن زمان برنگشتند. پس از آن نیز خانم باستان‌شناسی که این آثار را از ایران قرض گرفته بود فوت کرد، پس از آن هر دو طرف وجود این آثار را فراموش کردند تا این‌که چند سال پیش کارهای حقوقی از سوی ایران آغاز و این آثار اکنون در ایران هستند.


او افزود: پس از مطلع شدن ایران در دوره ریاست آقای کازرونی در میراث فرهنگی با بحث ادای خسارت از موسسه‌ی شیکاگو شکایت کردند، در آن زمان یک فهرست بزرگ از آثاری که در اختیار شیکاگو بود به ایران فرستاده شد که حتی تعدادی از آثار آن فهرست قبلا به ایران برگردانده شده بود. پس از آن چندین بار بحث‌های حقوقی مطرح می‌شود تا اینکه از دو ماه پیش با صدور آخرین حکم دادگاه که آثار را به ایران می‌دهد مجموعه «اُفَک» (اداره نظارت بر دارایی‌های خارجی)‌ آمریکا کار بررسی این مجموعه را انجام می‌دهد و اعلام نظر این مجموعه دو ماه به طول می‌انجامد تا سرانجام آنها امروز به ایران استرداد می‌شوند.


بایدهایی که 5 سال طول کشید

وی با اشاره به این‌که این آثار از آن زمان تا کنون در انبار موزه‌ شیکاگو نگهداری می‌شده است، افزود:‌ اقدامات حقوقی این پرونده ۵ سال طول کشید، ایران در آن زمان باید نخست بازگرداندن آثار را از مرکز شرق‌شناسی شیکاگو می‌خواست و اگر آن‌ها رد می‌کردند، کار را به دادگاه می‌کشاند.


رییس پروژه‌ی پیش از تاریخ دانشگاه شیکاگو افزود: پس از طرح دعوا از سوی ایران، مرکز شرق شناسی شیکاگو اعلام کرد که هر زمان آن‌ها بخواهند این آثار تحویل ایران می‌شود، اما چون در دادگاه مطرح شده بود، اعلام کردند که دیگر باید منتظر بمانیم تا روند دادگاه برگزار شود.


علیزاده افزود: زمانی هم که دادگاه اعلام کرد مرکز شرق‌شناسی سریع این آثار را تحویل ایران داد.