جشنواره هنر مقاومت در راه؛
مقاومت؛ هنری که تاریخ انقضا ندارد
جشنواره هنر مقاومت در آستانه برگزاریست. این موضوع بهانه خوبیست تا اندکی درباره مفهوم مقاومت و تجلی آن در هنر تامل کنیم.
تاريخ : جمعه ۷ تير ۱۳۹۲ ساعت ۱۴:۴۸
مقاومت به معنای ایستایی و استحکام در برابر مصائب و مشکلاتی‌ست که به فرد و یا جامعه او تحمیل می‌شود. اما مقاومت، هم‌چون موضوعات و مضامین دیگر اجتماعی در هنر متجلی شده و به راحتی می‌توان تأثیر آن را در طول تاریخ بر آثار هنری مشاهده کرد. هنر همواره به ثبت احساسات و عواطف آدمی پرداخته است و می‌توان گفت؛ آثار هنری سند مستند رخدادهایی است که انسان در طول صدها سال با آن‌ها روبرو بوده است. اما یکی از بزرگترین رخدادهای معاصر ما جنگ 8 سالهای بود که به واقع هزینه‌های جانی و مالی بسیاری را متوجه کشور ما ساخت. جنگ تنها در مرزهای ایران رخ نداد. بلکه به سبب هم‌پیوندی تمام مردم ایران، حضور سربازان و ارتش از سراسر ایران، و هم‌چنین کمک‌های مردمی تمام مردم ایران به رخدادی ملی بدل شد. گرچه این اتفاق هزینه‌های سنگینی را برای مردم و دولت پدید آورد؛ اما در کنار این رخداد ناخوشایند درختی جوانه زد رشد کرد و تنومند شد که امروز آن را هنر پایداری یا همان هنر مقاومت می‌نامیم.
هنر مقاومت از بطن جامعه برخاست و در وجود یکایک مردم ایران رشد کرد و تجسمی را پدید آورد که هنوز بر دیوارهای شهر و موزه‌های کوچک و بزرگ می‌توان نشانی از آن ها گرفت. هنر مقاومت که بارزترین وجوه آن در نقاشی و موسیقی خودنمایی کرد؛ نقشی امیدبخش و ارزش‌آفرین در سالهای دفاع مقدس بر عهده داشت. هنری که شاخصه آن نه در پیکره بی جان و روح برآمده از آن، که نمایش مفهوم امید به آینده و پیروزی بود که هنوز هم پس از این سال‌ها آثارش را می‌توان در وجود مردم جستجو کرد.
هنر مقاومت تجلی عرفان مردمی بود که با تمام وجود خود در مقابل دشمن مشترکشان ایستادند. این موضوع گرچه در بسیاری از نقاط جهان در مقطعی ویژه از زمان می‌گنجد اما در ایران با پایان جنگ پرونده این هنر مختومه نشد. هنر مقاومت به سبب رخدادهای سیاسی و اجتماعی پس از جنگ در ایران زنده ماند و در تک تک اتفاقات روز خودنمایی کرد. اتفاقات سیاسی و اجتماعی با وجود آسیب‌ها یک نتیجه مثبت داشت و آن جریان هنر مقاومت و حضور آن در لابه لای هنرهای دیگر بود.
اما در گونه‌های گوناگون هنر مقاومت موسیقی اثری بسزا داشت. این اثربخشی به دو دلیل اتفاق افتاد. نخست آن‌که موسیقی مقاومت در دوران جنگ طیف گسترده‌تری از مخاطبان را پوشش می‌داد که این برای نقاتشی یا پوستر امکان‌پذیر نبود. موسیقی به سبب ویژگی منحصر به فردش به عنوان تنها هنر شنیداری نیازی به تکثیر بصری نداشت. با یک دکمه کوچک رادیو به سراسر نقاط ایران از جبهه ها گرفته، تا کوچه‌ها و خیابان‌های شهر راه می‌یافت و به سبب طیف گسترده مخاطبان و ماندگاری‌اش به علت ویژگی‌های ریتمیک اثربخش‌ترین گونه هنر مقاومت محسوب می‌شد.
هنر دیگر یعنی نقاشی نیز به گونه‌ای در مقاومت معنا می‌شد. نقاشی به سبب ویژگی های دیداری امکان تجسم و جایگزینی شخصیت‌های انسانی و موقعیت‌های مکانی را به انسان می‌دهد و ازین سان بارور کننده قوه تخیل اوست. تجسم بصری به مردم نیروی مبارزه می بخشید و احساس مذهبی آن‌ها را قوت می داد و بدین سان حایز ارزش بود. به همین سبب می‌توان گفت هنر مقاومت هنری با ریشه های بسیار عمیق بود که تا امروز می‌توان گونه های مختلف آن را در جامعه دید. هنرهایی که به سازندگی پس از جنگ باز می گردند ازین دسته اند. دورانی که عکاسی برجسته ترین هنر آن بود. صحنه‌هایی که با نمایش معلمان در مناطق جنگ زده، نمایش کارهای عمرانی و ساخت خانه‌ها و مدارس در مناطق آسیب‌دیده از جنگ و حتی چهره خندان کودکان جنگ زده، احساس مردم را به مشارکت و پایداری برای اصلاح دوباره میهن تقویت می کرد. به واقع هنر مقاومت بخشی اثرگذار در تاریخ هنر معاصر ایران بود.
