به گزارش هنرنیوز، در صفحه گردشگری و میراث فرهنگی همشهری استانها، مریم اطیابی  در بخشی از گزارشی با عنوان روزهای خوش چه زمانی به سراغ پایگاه‌ها می‌آید؟! نوشت:

پایگاه‌های میراث فرهنگی تنها شامل آثار ثبت جهانی شده نیستند بلکه در سه سطح استانی، ملی و جهانی و براساس بند «د» ماده ۱۱۴ قانون برنامه چهارم توسعه پایه‌گذاری شده‌اند تا به شناخت،حفاظت، احیاء و معرفی، ساماندهی، مستندنگاری، پژوهش آثار فرهنگی مادی، معنوی و یا محیط‌های طبیعی در ایران که بناها، محوطه‌های باستانی، محدوده‌های شهری یا روستایی، آثار منفرد باستانی همچون سنگ نگاره‌ها، قلمروهای موضوعات میراث معنوی و یا محیط‌های طبیعی یا منظر فرهنگی آنها کمک کنند. 

همچنین از دیگر اهداف این پایگاه‌ها تجهیز آزمایشگاه‌های تخصصی لازم، فراهم آوردن امکانات فنی و تجهیزات کارگاهی، تشکیل کتابخانه تخصصی و مرکز اسناد و مدارک علمی و فنی مورد نیاز، ایجاد و آماده سازی فضای مناسب پایگاه جهت استقرار کارشناسان و گروه‌های پژوهشی و اجرایی و مهیا کردن امکانات رفاهی لازم برای آن‌ها، ایجاد ارتباط علمی و فنی مستمر با سایر پایگاه‌های استانی، ملی و جهانی مربوطه، دانشگاه‌ها، مراکز علمی و انجمن‌ها و سازمان‌های غیر دولتی است. و در پایگاه‌ها باید شورای نظارت راهبردی برنامه‌ها و کمیته فنی تشکیل شود.

ولی افتاد مشکل‌ها

اما با نگاهی به پایگاه‌ها حتی در سطح جهانی در می‌یابیم که پایگاه‌های مختلف دچار مشکلات و نابسمانی‌های بسیاری هستند تا آنجا که برخی از آنها توان پرداخت حقوق کارمندان خود را نداشتند و این تعویق مثلاً در مورد چغازنبیل در برهه‌ای از زمان به ۸ ماه هم رسیده بود. مشکلات فاضلاب در نزدیکی سازه‌های آبی شوشتر، شوره بستن سقف گنبد سلطانیه، رد شدن گوسفندان از محوطه‌های تخت جمشید، مرمت وصله پینه‌دار پاسارگاد، اتفاقات رخ داده در عالی قاپو و مساجد نقش جهان و نبود یا کمبود نگهبان، نداشتن امکانات رفاهی همچون سرویس‌های بهداشتی و تابلوهای راهنما و نورمناسب و نابسمانی موزه‌های برخی پایگاه‌ها و ... نشان می‌داد که وقتی حال پایگاه‌های جهانی چندان خوش نیست دیگر وای به حال پایگاه‌های ملی و استانی! صحبت کتابخانه و آزمایشگاه و داشتن خودرو و...که دیگر جزو آرزوهای حاصل از سرخوشی بیش از حد محسوب می‌شد. پای صحبت هر کدام از مدیران و کارشناسان که می‌نشستی یک مشکل بیشتر نبود، بی‌پولی.

سال ۸۱ که پایگاه‌ها شکل گرفت، قرار بود تا این پایگاه‌ها به دور از کاستی‌های استانی با دریافت حقوق از مرکز تلاش کنند تا پایگاه‌ها را از سطح ملی به سطح جهانی ارتقا دهند اما با آمدن دولت نهم بحث استانی شدن پایگاه‌ها قوت گرفت و در سال ۸۸ همه پایگاه‌ها استانی شدند. این روسای استان‌ها بودند که اعتبارات پایگا‌ه‌ها را تامین می‌کردند و اختلافات و کمبود بودجه و... سبب می‌شد که گاه تا ۸ ماه نیز حقوق کارمندان این پایگاه‌ها پرداخت نشود. به عبارتی اعتبارات ملی به استانی تبدیل شد و به دنبال خود نابسمانی‌های بسیاری برای پایگاه‌ها بوجود آمد تا آنجا که به تعویق افتادن حقوق یکی امر عادی و پیش پا افتاده در مقایسه با سایر مشکلات بود.

به عنوان مثال «محمد حسین رنجبران» مدیر وقت پایگاه هگمتانه به رسانه‌ها گلایه می‌کرد که بودجه سال ۹۲، یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان بوده است که از این مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان پرداخت شد اما براساس مصوبه استانی اعتبارات ملی این مبلغ به دولت بازگردانده شد تا بار دیگر در قالب بودجه استانی به این پایگاه پرداخت شود که این وعده هنوز محقق نشده است. یا در اوایل بهمن ماه سال ۹۱ مدیران پایگاه‌ها گلایه داشتند که بیش از ۱۰ روز است که ادارات میراث‌فرهنگی استان‌های کشور نسبت به پرداخت مطالبات پایگاه‌های میراث‌جهانی خودداری و امروز و فردا می‌کنند. این درحالی بود که کارمندان برخی از این پایگاه‌ها مدت‌ها بود هیچ حقوقی دریافت نکرده‌ بودند.

پایگاه‌ها ویترین سازمان

با آمدن دولت یازدهم و تغییر مدیران سیل مشکلات و درخواست‌ها برای رفع آنها از جمله حقوق معوقه، قرادادهای عمرانی، دخالت‌های استانی و پیش‌نرفتن اقدامات پژوهشی، شرمساری و حتی به احتزار درآمدن حال پایگاه‌های ثبت جهانی شده روی میز محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی کل کشور و فرهاد عزیزی، مدیر اداره‌کل پایگاه‌های میراث فرهنگی کشور قرار گرفت. در نخستین اقدام شاید پرداخت بخشی از حقوق معوقه در اواخر سال ۹۲ سبب شد تا کارکنان این پایگاه‌ها پس از شش سال حداقل نه دست پر اما دست خالی هم به استقبال نوروز نروند اما بار دیگر در خرداد ۹۳ زمزمه‌هایی به گوش رسید که حقوق کارمندان چغازنبیل یکی از نخستین اثار ثبت جهانی شده بازهم ۴ ماه است که به تعویق افتاده است.

از این رو مدیران پایگاه‌ها در نشست‌های گوناگون تأکید کردند که در شرایط فعلی لازم است پایگاه‌ها یا به‌صورت مستقل به‌فعالیت بپردازند یا اینکه ساختار آن‌ها به‌صورت هیات امنایی درآید. در غیر اینصورت بهتر است دیگر هیچ اثری را به‌ثبت جهانی نرسانند. این گلایه‌ها سبب شد تا در نهایت مسعود سلطانی‌فر، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در آبان ماه سال ۹۳ خبر از طرح اداره هیات امنایی مکانها، سایت‌ها و محوطه‌های تاریخی که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند، بدهد. معاون میراث‌فرهنگی کشور نیز معتقد بود که با هیات امنایی شدن پایگاه‌های میراث‌فرهنگی تلاش می‌‌شود که اعتبارات و درآمدها به پایگاه‌ها برگردد. محمدحسن طالبیان در گردهمایی پایگاه‌های میراث‌فرهنگی در آذر ۹۳ با تأکید بر این که پایگاه‌ها ویترین سازمان میراث فرهنگی هستند،اعلام کرد که این سازمان در تلاش است به‌تدریج برای پایگاه‌هایی که بزرگتر و دارای مشکلات بیشتری هستند ردیف بودجه مستقل گرفته شود. قولی که پیشتر برای سایت جهانی پارسه و پاسارگاد محقق کرده بود.

در پایگاه‌های استانی چه می‌گذرد؟

‌اما تمامی این اقدامات هنوز سبب نشده که مشکلات پایگاه‌ها حل شود چرا که گفت وگو با برخی کارکنان پایگاه‌ها نشان داد هرچند تا پایان سال ۹۳ تلاش شد تا حقوق معوقه آنها به طور کامل پرداخت شود اما پایگاه‌های استانی و ملی همچنان با مشکلات بسیاری مواجه شوند.

پرداخت چندماه یکبار حقوق، نبود ردیف بودجه مستقل، پرداخت حقوق برخی از کارکنان از بودجه عمرانی و برخی دیگر از بودجه جاری، ندید گرفتن اضافه‌کاری‌ها و تناقضات نحوه مدیریت از جمله این نابسمانی‌هاست. به عنوان مثال مدیران استانی برخی از کارهای خود را در حالی به پایگاه‌ها محول می‌کنند که اصلاً این اقدام در حیطه وظایف پایگاه نیست که البته گاهی عکس آن نیز رخ می‌دهد. چارت اداری برخی پایگاه‌ها مشخص نیست و نیروی برخی از پایگاه‌ها از ادارت میراث فرهنگی منفک نیستند. در این صورت چگونه یک مدیر پایگاه می‌تواند از حق و حقوق پایگاه یا کارکنانش دفاع کند درحالی که حقوق خودش به اداره آن استان وابسته است و حتی خطر اخراج یا ندادن حقوق و اضافه کاری او را تهدید می‌کند( چون در اصل نیروی استان محسوب می‌شود نه پایگاه).گروهی دیگر از پایگاه‌ها به علت کمبود نیرو فقط یک نفر مسئول دارند و برخی دیگر، دفتر مشخص و واحد متمرکزی برای پیگیری امور ندارند. کمبود نیروی یگان حفاظت و خودرو‌های مورد نیاز هم که به یک امر عادی بدل شده است. هرچند تلاش شد تا با فرهاد عزیزی، مدیر امور پایگاه‌ها در این باره صحبت کرد اما به دلیل سفر کاری این امکان تا زمان نگارش این گزارش میسرنشد.

نوید آمدن پرنده کوچک خوشبختی

در حال حاضر تعداد ۷۵ پایگاه در سطح ملی و ۱۷ پایگاه در سطح جهانی در کشور وجود دارد و هرچند در دولت یازدهم تلاش شده تا پایگاه ها روز به روز بهتر شوند اما همچنان این مراکز با مشکلات خود چون پرداخت حقوق دست به گریبانند.

 طالبیان معاون میراث فرهنگی علت تأخیر همچنانی پرداخت حقوق را دیر رسیدن پول از خزانه عنوان می‌کند و در کنار آن کمبود اعتبار را هم یکی از این دلایل می‌داند. او تلاش کرد تا کارکنان کلیه پایگاه‌ها تا پایان سال ۹۳ حقوق خود را دریافت کنند و تأکید دارد در سال ۹۴ هم این روند تداوم می‌یابد.

وی اشاره می‌کند که هیأت امنایی شدن موضوعی مستقل از پرداخت حقوق است اما یک مدیریت فراگیر و استراتژیک‌تری را با حضور مسئولان استانی فراهم می‌کند تا فرضاً اگر قرار است برای یک سایتی جاده‌ای کشیده شود و این اقدام در توان سازمان میراث فرهنگی نباشد با یک خرد جمعی و با کمک مسئولان مرتبط استانی این اقدام صورت بگیرد. یا به بحث هدایت بهتر و آسیب‌ کمتر گردشگران در ایام پیک سفر به سایت‌ها کمک شود. یا ثبات و اقتصاد پایدار این پایگاه‌ها به گونه‌ای تأمین شود که هم به امور فرهنگی و پژوهشی خودشان برسند و اصالت و کرامت آن حفظ شود و هم یک درآمد پایدار برای پایگاه وجود داشته باشد. از این رو در هیأت امنا متخصصان مختلف از جمله حضور یک اقتصاد دان هم دیده شده است.

به گفته طالبیان بودجه پایگاه‌های ملی و جهانی از اعتبار ملی تأمین می‌شود اما بودجه پایگاه‌های استانی‌ها از محل اعتبارات استانی تأمین می‌شود که در دراز مدت هدف این است تا پایگاه‌های استانی تبدیل به ملی شود و ملی به جهانی ارتقا یابد. به اعتقاد وی این یک مدل مدیریتی خوب است که نیازمند توجه و برنامه‌ریزی است.

معاون میراث فرهنگی همچنین از مشخص بودن ردیف بودجه پایگاه‌های ملی و جهانی خبر می‌دهد و می‌گوید:« کل تلاش ما این است در سال ۹۴ پایگاه‌های استانی هم که دائمی هستند یک چارت سازمانی مشخص بگیرند و معطل بودجه عمرانی نمانند.»

او درباره این که آیا پایگاه‌های جهانی بودجه خاصی از یونسکو دریافت می‌کنند هم توضیح می‌دهد:« یونسکو وظیفه تأمین بودجه ندارد. اگر بحرانی مانند جنگ یا زلزله بوجود آید مثل وضعیت بم پس از زلزله یا چغازنبیل پس از جنگ تحمیلی یک صندوقی در یونسکو وجود دارد که در این گونه مواقع اعلام آمادگی کمک می‌کند که برای موارد ذکر شده هم به ایران کمک کرد. یونسکو بیشتر بر آموزش و ظرفیت‌سازی و در موارد اضطرار نجات یک اثر متمرکز است و بیشتر سرمایه‌گذاری توسط خود کشورها تأمین می‌شود. در مورد آثار ثبت جهانی ایران هم طبیعی است که بودجه ویژه و بیشتری تخصیص پیدا می‌کند و حتی ما برای آثار در انتظار ثبت جهانی هم بودجه بیشتری در نظر می‌گیریم.»

هیات امنایی شدن پایگاه تخت جمشید

 به گزارش هنرنیوز، روز گذشته ( 5 اردیبهشت 94 ) هم طالبیان در " نخستین کارگاه آموزشی ظرفیت سازی و برنامه ریزی برای مدیریت پایگاه های میراث جهانی ایران" با اشاره به هیات امنایی شدن حدود هفت پایگاه جهانی و کاخ‌موزه میراث فرهنگی در سطح کشور  اظهار می کند: در حال حاضر از همه ظرفیت‌های موجود و کسانی که می‌توانند در این زمینه به ما کمک کنند استفاده می‌کنیم، از هفته آینده نیز مدیریت در پایگاه میراث جهانی تخت جمشید به صورت هیات امنایی انجام می‌شود.


مشخص شدن ردیف بودجه پایگاه‌ها در سال ۹۴ 

به گزارش هنرنیوز، همچنین فرهاد عزیزی، مدیرکل پایگاه‌های میراث فرهنگی کل کشور نیز درباره ردیف اعتبارات پایگاه‌های ملی و استانی در نشست رسانه ای روز محوطه ها و بناها درتاریخ 29 فروردین 94 به خبرنگار هنرنیوز این گونه پاسخ می دهد: مشکل ردیف اعتبار نداریم. مشکل قبلی این بود که ردیف بودجه اختصاصی وجود نداشت. در مورد پایگاه‌های جهانی این مشکل نبود اما کمبود این اعتبار و عدم مدیریت صحیح معضلات زیادی مانند به تعویق افتادن حقوق کارگران و کارکنان پایگاه ها را به همراه داشت. این مشکلات برای سال ۹۲ بود و ما تلاش کردیم این مشکلات در سال ۹۳ حل شود و حداکثر اعتبار تخصیص پیدا کند.


وی ادامه می دهد: در سال ۹۴ هم با همکاری سازمان مدیریت تلاش کردیم تا یک ردیف بودجه برای پایگاه تخت جمشید و پاسارگاد تعیین شود و نبود ردیف بودجه پایگاه‌های ملی حل شود. امیدواریم مشکلات پایگاه‌های ملی مانند صدور احکام از سوی استان را حل کرد.


عزیزی با اعلام این موضوع که حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد پایگاه‌های ملی احیا شده‌اند ، می افزاید: و وقتی ردیف اعتبار مجزا بگیرند، مشکلات حل می‌شود البته در تلاشیم معضلات ردیف بودجه جاری آنها هم حل شود.