در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی صورت گرفت؛
جلسه نقد و بررسی سه فیلم کوتاه «شهرام مکری»
شب گذشته (یک‌شنبه بیست و هشتم اردی‌بهشت) پس از نمایش سه فیلم کوتاه از شهرام مکری به نام‌های «طوفان سنجاقک»، «محدوده‌ی دایره» و «آندوسی»، جلسه نقد و بررسی آن در سالن سینماحقیقت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برگزار شد.
تاريخ : دوشنبه ۲۹ ارديبهشت ۱۳۹۳ ساعت ۱۳:۱۶
به گزارش هنرنیوز به نقل از روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، استقبال و حضور چشم‌گیر علاقه‌مندان از این جلسه به حدی بود که سالن نمایش فیلم، از یک ساعت پیش از شروع نمایش پر شده بود و با وجود اختصاص سالن انتظار به نمایش همزمان این آثار، تعدادی از علاقه‌مندان که پشت در مانده بودند موفق به تماشای فیلم‌ها نشدند. میزان استقبال تماشاگران، مسئولان برگزاری جلسه را به فکر انداخت تا با حذف یکی از فیلم‌های انتخاب شده و اختصاص یک سانس اضافی، نسبت به نمایش مجدد این فیلم‌ها اقدام کنند.
در ابتدای این نشست که پس از نمایش مجدد فیلم‌ها، با حضور شهرام مکری (کارگردان) و نیما عباس‌پور (منتقد میهمان) برگزار شد، ناصر صفاریان (مجری و دبیر جلسه‌های نمایش فیلم) با اشاره به محدودیت امکانات و گنجایش محدود سالن که نمایش گسترده‌ی آثار را با دشواری مواجه کرده و هم‌چنین پوزش از برخی تماشاگران که در شرایط نامناسبی موفق به تماشای فیلم‌ها شده بودند گفت: «استقبال غیرمنتظره‌ی تماشاگران از فیلم‌های انتخابی به حدی بود که مجبور شدیم یکی از فیلم‌های این جلسه (به‌نام «خام، پخته، سوخته») را از برنامه‌ی نمایش حذف کنیم تا در زمان محدودی که به نمایش و نقد و بررسی آثار اختصاص داده شده، امکان نمایش سه فیلم از ساخته‌های شهرام مکری فراهم شود.»
وی گفت به دلیل بروز این اتفاق، فیلم کوتاه «خام، پخته، سوخته» همراه با مستند «اردک آبی» (از دیگر ساخته‌های این فیلم‌ساز) در یکی از هفته‌های آینده به نمایش در خواهد آمد.
در ابتدای این نشست، شهرام مکری با اشاره به استقبال غیرمنتظره‌ی تماشاگران از سه فیلم کوتاه و به نمایش درآمده‌ی خود گفت: «وقتی با پیشنهاد نمایش مجدد این فیلم‌ها که محصول سال‌های گذشته هستند مواجه شدم احتمال دادم بسیاری از علاقه‌مندان پی‌گیر فیلم‌های کوتاه، این آثار را دیده باشند؛ و با خودم فکر کردم شاید از این جلسه‌ی نمایش فیلم چندان استقبال نشود اما وقتی وارد سالن شدم، روبه‌رو شدن با جمعیتی که برای تماشای فیلم‌ها آمده بودند بسیار شوق‌انگیز بود و مرا به این نتیجه رساند که هنوز خیلی‌ها فیلم‌های من را ندیده‌اند!»
وی سپس در پاسخ به پرسش مجری جلسه درباره‌ی احساس خود نسبت به فیلم‌های به نمایش درآمده گفت: «هر سه فیلمی که به نمایش گذاشته شد محصول دوران پایان تحصیل من در دانشگاه است و مرور خاطراتی که از ساخت فیلم‌ها داشته‌ام نخستین احساس من نسبت به تماشای این آثار را بازتاب می‌دهد.»
مکری افزود: «برخی افرادی که در پشت و جلوی دوربین این فیلم‌ها با من همکاری کرده‌اند را از مدت‌ها پیش ندیده‌ام و فقط دورادور از احوال‌شان خبر دارم. امشب وقتی بعد از این همه سال دوباره این فیلم‌ها را دیدم، پیش از هر چیز یاد رفاقت‌ها و دوستی‌هایی افتادم که به ساخت این فیلم‌ها منجر شده است.»
وی هم‌چنین گفت: «وقتی ساخت فیلمی را به پایان می‌رسانم و حتی گاهی وقت‌ها در زمان فیلم‌برداری متوجه شده‌ام در گرفتن بعضی لحظه‌ها اشتباه کرده‌ام اما در آن لحظه بنا به دلایلی مجبور بوده‌ام به ضبط آن صحنه‌ها رضایت بدهم. درباره‌ی این سه فیلم هم همین حس را دارم و با خودم احساس می‌کنم برخی پیش‌بینی‌هایم غلط از کار درآمده است.»
مکری با اشاره به ایده‌ی تکنیکی خاصی که قصد داشته تا در فیلم «آندوسی» به کار ببرد گفت: «قرار بود پلان‌های این فیلم، به‌صورت همزمان و در کنار هم به نمایش گذاشته شود ولی در نهایت این تمهید با استفاده از «وایپ» انجام شد. در حقیقت نسخه‌ی نهایی این فیلم، فاقد ایده‌ی تکنیکی خاصی‌ست که دلم می‌خواست در تصویر ایجاد شود. به همین دلیل همیشه دوست داشته‌ام و با خودم می‌گویم ای کاش می‌شد این فیلم را دوباره بسازم.»
بخش بعدی این نشست به صحبت‌های نیما عباس‌پور اختصاص داشت. این فیلم‌ساز و منتقد سینما در ابتدای سخنان خود با اشاره به استقبال چشم‌گیر مخاطبانی که به سالن نمایش فیلم آمده بودند گفت: «مواجه شدن با این حجم تماشاگر برای خود من هم بسیار هیجان‌انگیز و یادآور نخستین نمایش «طوفان سنجاقک» در جشنواره فیلم کوتاه تهران است. آن سال‌ها اغلب فیلمهایی که تولید می‌شد شبیه هم از کار در می‌آمدند و سازندگان فیلم‌های کوتاه با پیروی از برخی مولفه‌های فیلم‌سازان مطرحی نظیر عباس کیارستمی، سعی می‌کردند دنباله‌روی سینمای روشنفکری باشند. در چنین شرایطی ناگهان نسلی که شهرام مکری هم جزو آن‌هاست از راه رسید و موج تازه‌ای به راه انداخت. این نسل بیش و پیش از هر چیز به خود سینما علاقه داشت و به آن احترام می‌گذاشت.»
وی گفت: «طوفان سنجاقک» یکی از موفق‌ترین فیلمهایی بود که در این دوران ساخته شد. این فیلم ساخت خوبی داشت و ضمن احترام به تماشاگر، داستان خود را خیلی خوب روایت کرده بود. به سهم خودم خیلی خوش‌حالم که این فیلم و سایر ساخته‌های شهرام مکری هنوز و پس از این همه سال، از قابلیت همراه کردن مخاطبان برخوردار است.»
عباس‌پور افزود: «آن‌چه که در فیلم «طوفان سنجاقک» تماشاگر را با خود همراه می‌کند عنصر داستان و روایت آن از زاویه‌های مختلف است که در فیلم‌های بعدی این فیلم‌ساز (خصوصاً «محدوده‌ی دایره» و «آندوسی») کم و کم‌رنگ شده و حتی به سوی حذف شدن پیش رفته است. در این آثار آن‌چه که برای تماشاگر اهمیت پیدا می‌کند تکنیک و فرم غالب بر فیلم‌هاست.»
این منتقد سینما سپس با اشاره به کارنامه‌ی فیلم‌سازی شهرام مکری گفت: «نکته‌ی مهم این است که مکری همان‌طور که علاقه دارد و با خودش فکر می‌کند درست است فیلم‌هایش را می‌سازد. از آن‌جا که اغلب فیلم‌سازانی که در این حیطه فعالیت می‌کنند تکرارکننده‌ی تجربه‌ی دیگران به حساب می‌آیند باید اشاره کرد این روش فیلم‌سازی، جزو موارد نادر و کم‌یاب به حساب می‌آید.»
صحبت‌های شهرام مکری بخش دیگری از این جلسه‌ی نقد و بررسی فیلم بود. وی گفت: «من با انتقاد کردن از فیلم‌ها میانه‌ی چندانی ندارم و به همین دلیل بین دوستان نزدیکم اغلب به محافظه‌کاری متهم هستم. مجموع این اتفاقات در طول سال‌های گذشته مرا به این نتیجه رساند که اگر به بخش‌هایی از سینما علاقه دارم، باید بتوانم دیدگاه‌های رادیکال خودم را بدون محافظه‌کاری عرضه کنم. در فاصله‌ی بین تولید «طوفان سنجاقک» و «محدوده‌ی دایره» احساس کردم باید در زمینه‌ی ساخت فیلم، رادیکال‌تر عمل کنم و نگارش فیلم‌نامه‌ی «اشکان، انگشتر متبرک و چند داستان دیگر» که نخستین فیلم بلند و سینمایی من به حساب می‌آید حاصل همین دوره است.»
مکری افزود: «در این فاصله با خودم فکر کردم بهتر است با آن‌چه که در مورد فیلم و سینما به آن علاقه دارم خیلی سفت و سخت‌تر برخورد کنم. از نگاه خودم فیلمهایی که بعد از این مقطع ساخته‌ام نتیجه‌ی یک روحیه‌ی رادیکال در من است. «طوفان سنجاقک» و «اشکان، انگشتر متبرک و چند داستان دیگر» فیلمهایی هستند که تلاش دارند تا با مخاطب عام بیش‌تر ارتباط برقرار کند اما بعد از ساخت این فیلم‌ها به این نتیجه رسیدم که بهتر است این تجربه‌ها را کنار بگذارم و با آزمون و خطا به شکل‌های دیگری از سینما فکر کنم.»
مکری سپس با اشاره به ارتباط تماشاگر با فُرم به‌عنوان تمهیدی برای گسترش زبان سینما گفت: «به این نتیجه رسیده‌ام که بهتر است در فیلم‌هایم به این نقطه و ریشه‌ی اصلی اشاره کنم و سعی کنم با ساخت فیلم به زبان فُرم، خودم را یک فیلم‌ساز فُرم‌گرا معرفی کنم. در این مسیر به فکر افتادم تا به بافت یکی از اساسی‌ترین عناصر مورد توجه سینما یعنی پلان بپردازم. بازتعریف ایده‌ی روایت‌گری و تغییر زمان در پلان از جمله اهداف من در ساخت این فیلم‌ها بوده است.»
شهرام مکری در بخش دیگری از سخنان خود در پاسخ به انتقاد یکی از تماشاگران نسبت به بازی بازیگران فیلم‌های خود گفت: «انتقادی که درباره‌ی بازیگران فیلم‌های من می‌شود یک انتقاد جدی‌ست. ویژگی منفی من این است که عمده‌ی کارهای بازیگران را دوست دارم و نکته‌ی خاصی به ذهنم نمی‌رسد که برای بهتر اجرا کردن آن‌ها بگویم.»
وی افزود: «باید اعتراف کنم در سینما و در این حوزه تمرکز کافی نداشته‌ام. بنابراین چنین انتقادی را که جزو نقطه‌ضعف فیلم‌هایم است می‌پذیرم اما به‌هرحال از مفاهیم ناتورالیستی در مورد بازیگری خوشم نمی‌آید و طبعاً به بازی‌های نمایشیِ بازیگران بیش‌تر تمایل دارم تا سایر بازی‌هایی که انجام می‌دهند.»
مکری در بخش پایانی صحبت‌های خود با اشاره به اجراهای تکنیکی به‌عنوان حوزه‌ی مورد علاقه‌ی خود در فیلم‌سازی گفت: «اگر روزی تمام فیلم‌ها در سراسر دنیا به شیوه‌ی پلان سکانس اجرا شوند من باز هم از این موضوع استقبال می‌کنم! اما ویژگی فرم‌گرایی و مهارت اجرای تکنیکی در گسترش دادن این موضوع‌هاست. تکرار تکنیک در فیلم‌های متعدد به فرمی تبدیل می‌شود که برای مخاطب قابل قبول و پذیرفتنی‌ست اما در نهایت از الگوهای ثابتی پیروی می‌کند که چندان موثر نیست.»
وی افزود: «سالانه در سینمای ایران حدود صد فیلم تولید می‌شود که از این میان شاید حدود ده فیلم، چندان شبیه جریان رسمی سینما نباشد. نباید تلاش کرد تا این ده فیلم را شبیه نود فیلم دیگر کرد.»
این فیلم‌ساز در بخش دیگری از صحبت‌های خود تاکید کرد: «با سینما نمی‌توان کاسبکارانه برخورد کرد و زمانی که نکته‌ای برای فیلم‌ساز اهمیت پیدا کند آن نکته برای دیگران هم اهمیت پیدا خواهد کرد؛ حتی اگر با آن مخالف باشند.»
صحبت‌های نیما عباس‌پور پایان‌بخش این جلسه‌ی نمایش فیلم بود. وی با اشاره به پررنگ بودن جنبه‌های تکنیکی در آثار شهرام مکری گفت: «ویژگی قابل تحسین شهرام مکری، پافشاری روی ایده‌های ناب و جسارت در عملی کردن این فکرهاست. فکرهایی که شاید بسیاری از ما داشته‌ایم اما حتی جرات نزدیک شدن به آن را نداشته‌ایم.»
