گفتگوی هنرنیوز با دکتر حمیدرضا شعیری؛
گفتمان شناسی حکایت از کاربردی شدن نقد ادبی در ایران دارد
حمیدرضا شعیری عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و عضو حلقه نشانه شناسی مکتب پاریس گفت: جهانی شدن به مرور اتفاق می افتد و با حوصله و صبر همگام شدن با جهان است و نیاز به هزینه و سرمایه گذاری و تولید فکر و تعامل دارد.
تاريخ : چهارشنبه ۱۶ ارديبهشت ۱۳۹۴ ساعت ۱۰:۲۶
دکتر شعیری در گفتگو با خبرنگار گروه کتاب و ادبیات هنرنیوز درباره رویکرد گفتمان شناسی در چهارمین همایش نقد ادبی اظهار داشت: از برگزاری همایش اول تا همایش چهارم نقد ادبی تحولات زیادی را در حوزه مطالعات مربوط به ادبیات، نقد ادبی و نظام های گفتمانی ادبی شاهد هستیم؛ ما در همایش چهارم به بحث گفتمان شناسی ادبی رسیده ایم و این نشان می دهد که مطالعاتمان را هم به سمت کاربردی شدن حوزه نقد و هم به سمت بینا رشته ای شدن حوزه نقد و هم مباحث نظریه پردازی به صورت روش مند برده ایم کما اینکه بحث گفتمان شناسی حوزه نقد ما رو متوجه چند نکته می کند؛ نکته اول اینکه حوزه نقد حوزه ای چند بُعدی و چند محوری است و وقتی از گفتمان شناسی صحبت می کنیم ابعاد زبانی و ابعاد معنایی، ابعاد جامعه شناختی، ابعاد ایدئولوژیکی، ابعاد زیباشناختی و وجود شناختی و غیره همه در آن موجود است زیراکه بحث گفتمان چند محوری هست.
وی با اشاره به رویکرد فرا ادبیات تصریح کرد: نکته بعد این است که دور چهارم این همایش با این عنوان و با این استراتژی نشان میدهد که ما تا حدودی به فراگفتمانی شدن ادبیات نزدیک شده ایم و نیز نشان می دهد که ادبیات ما را به فرا ادبیات می برد و وجه تمایز فرا ادبیات از ادبیات این است که فرا ادبیات تمام ادبیاتی است که چند منظر، چند رویکرد و چند زمینه تحلیل را با متدلوژی و شیوه های مختلف در اختیار ما می گذارد تا ما بتوانیم از آن منظرها به ادبیات نگاه دوباره داشته باشیم و دوباره متن ادبی را مورد تحلیل قرار بدهیم، ضمن اینکه متدلوژی که از طریق گفتمان حاصل می شود متدولوژی فعال است برای اینکه همواره مسئله محور است زیرا نگاه گفتمانی با پرسش شروع می شود و چون با پرسش شروع می شود باید به آنها جواب بدهد و برای پاسخگویی ناگزیر باید روش تحلیلی داشته باشد و دیدگاه نظریه پردازانه نسبت به ادبیات داشته باشد لذا ما از همایش اول تا همایش چهارم هم پخته تر شده ایم هم نگاهمان متحول شده است و هم به نوعی وارد چالش با نظریه ها و رویکردهایی که امروز در دنیا مطرح هستند شده ایم.
شعیری جهانی شدن را امری تدریجی دانست و درباره قرار گرفتن ایران در حوزه نقد ادبی گفت: جهانی شدن یک پدیده و یک امر یک شبه نیست؛ جهانی شدن به مرور اتفاق می افتد و با حوصله و صبر همگام شدن با جهان است و نیاز به هزینه و سرمایه گذاری و تولید فکر و تعامل دارد؛ ما شاید امروز در جریان رخدادهای ادبی و گفتمانی هستیم و از آنها استفاده می کنیم و تعامل داریم ولی هنوز تعامل جهانی را به طور گسترده نتوانسته ایم ایجاد کنیم شاید یکی از دلایل آن بحث امکاناتی است که ما هنوز در اختیار نداریم مثل اینکه همایش نقد ادبی برای جهانی شدن باید چند زبانه بشود و رویکردهای متنوع را در خود جای بدهد و فقط منحصر به ادبیات فارسی نباشد.
وی در خاتمه با تاکید بر افزایش تعاملات خارجی خاطرنشان ساخت: باید سعی کنیم اینگونه همایش ها ادامه پیدا کند و فقط منحصر به تهران نماند؛ معتقدم باید گسترده تر فکر کنیم و تعاملات خارجی را بیشتر کنیم؛ می تواند روزهای همایش هم بیشتر شود و سفارش مقاله و سخنران داشته باشیم و در واقع باید به سمتی برویم که بیشتر هزینه کنیم تا دستاورد بیشتری داشته باشیم. این همایش لازم است تا جوانب مختلفی داشته باشد؛ هم جنبه تخصصی، جنبه استاد محور، جنبه دانشجو و استاد، و نیز کارهای دانشجویی داشته باشد و باید موازنه خوبی در آن برقرار شود.
مریم خاکیان
