تابلوی جکسون پولاک با ارزش ۲۵۰ میلیون دلار چندی پیش برای شرکت در نمایشگاهی به ژاپن فرستاده شد. پس از پایان این نمایشگاه و پس از گذشت ۱۷ روز از رسیدن این تابلو ارزشمند به ایران، هنوز گمرک حاضر به ترخیص این اثر ارزشمند از اداره گمرک و بازگشت آن به خانه‌اش یعنی موزه هنرهای معاصر تهران نشده است. به همین سبب با سعید فلاح‌فر کارشناس هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به گفتگو نشسته‌ایم.

باقی ماندن اثر جکسون پولاک در گمرک چه آسیبی به آن خواهد زد؟

به عنوان یک کارشناس هنری یک هنرمند و یک آسیب شناس معتقدم اثری مانند اثر ۲۵۰ میلیون دلاری جکسون پولاک ابزار درستی برای حل و فصل مشکلات اداری نیست. در واقع حبس یک اثر هنری از سر فصل‌های قانونی به دور است. در واقع اثر جکسون پولاک نه تنها یک اثر هنری معتبر با ارزش جهانی که یک سرمایه ملی و

در ابعاد وسیع‌تر یک اثر جهانی است. در واقع نباید این اثر ابزاری برای تسویه حساب‌های دولتی گردد. اجازه نداریم در مورد اثری که متعلق به تمام مردم جهان و سرمایه نسل آینده است. بدین شکل به مسامحه بپردازیم. این اثر متعلق به یک ملت است به یقین موضوع مناسبی برای حل مشکلات اداری نیست. 

باقی ماندن این اثر در گمرک تا چه حد برای آن مشکل ساز خواهد بود؟
اگر باقی ماندن این اثر در گمرک کوتاه باشد. جای امیدواری است که مشکلی برای آن پیش نیاید. اما به طور قطع گمرک شرایط لازم برای نگهداری یک اثر هنری را ندارد. این اثر و آثار دیگری که متعلق به گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران است، تحت حفاظت کامل قرار دارد. تمامی متغیرهای مؤثر بر آثار هنری، از جمله دما،‌ تغییر دما، رطوبت، تغییر رطوبت، نور، گرد و غبار و عوامل بیولوژیکی در گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران کنترل می‌شود.
در واقع گمرک تجهیزات و امکانات ویژه‌ای برای نگهداری از یک اثر هنری ندارد. از این رو در مورد تابلوی جکسون پولاک نگرانی از بابت آسیب وجود دارد. اما اگر باقی ماندن این اثر در گمرک طولانی شود. می‌توان منتظر آسیب آن بود. 

مصادره این اثر توسط گمرک چه عواقب

” در واقع اثر جکسون پولاک نه تنها یک اثر هنری معتبر با ارزش جهانی که یک سرمایه ملی و در ابعاد وسیع‌تر یک اثر جهانی است. “

فرهنگی یا سیاسی در بردارد؟ 

این اثر چندی قبل برای امانت به موزه‌ای در ژاپن ارسال شد. از جزئیات مطالبه مالی اداره گمرک از وزارت ارشاد اطلاع دقیقی ندارم اما هیچ مطالبه‌ای را نمی‌توان به سرمایه ملی ربط داد. اما معتقدم اگر این اقدام در جهت مطالبات مالی صورت گرفته است. تابلوی جکسون پولاک موضوع درستی برای گروکشی نیست.
درباره بازخورد فرهنگی این امر در خارج از محدوده کشور می‌توان گفت : اولین بازخورد چنین اقدامی قضاوت جامعه جهانی در مورد شناخت ارزش یک اثر هنری از سوی مسئولین اداری ایران است. 

در واقع تاریخ فرهنگ ایران در چنین روندی زیر سئوال می‌رود. چرا که این اثر متعلق به ایران نیست. همه هنرمندان دنیا سهمی از این اثر دارند. اثر هنری هر چه هست کوچک یا بزرگ، متعلق به اندیشه و عرفان دیگری است و نباید آن را وارد مجادلات اداری و مطالبات حقوقی کرد. 

امیدوارم راجع به اثر هنری، هنرمند و اندیشه هنری، با بزرگ منشی و فرهیختگی تصمیم گیری شود. چرا که شأن ایران مورد تهدید است. 

فراموش نکنیم تابلو پولاک ۵۰ کیلو برنز یا طلا نیست. خوروی سواری نیست. در واقع حرکت انجام شده توسط گمرک جهان را در این شبه فرو می‌برد که گمرک ایران از هنر شناختی ندارد. اثر ملی را نمی‌شناسد، و جکسون پولاک را به عنوان یک هنرمند جهانی نمی‌شناسد. 

به هر حال بخشی از شخصیت و شأن فرهنگی ما با اقداماتی از این دست خدشه‌دار می‌شود.