چهاردهمین جلسه کانون سینماحقیقت عصر روز یکشنبه ۲۵ مردادماه با نمایش مستند "میراث ناپدری" ساخته نیما مهدیان در سالن نمایش مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برگزار شد.
به گزارش هنرنیوز، در ابتدای جلسه نقد و بررسی این فیلم، مهدیان پیرامون چگونگی ساخت مستند میراث ناپدری گفت: طرح مستند «میراث ناپدری» را هم بر اساس دغدغه‌هایی که در جامعه وجود داشت، به مرکز گسترش ارائه کردم و فیلم را ساختم. من بیشتر درگیر دغدغه‌های درونی هستم و ساخت فیلم بر این مبنا را خیلی نمی‌پسندیدم، اما بحث طاسی و کاشت مو از مباحثی است که جامعه امروزی خیلی درگیر آن شده است؛ ضمن اینکه گرایش خودم بیشتر به سمت طنز است.
مهدیان در ادامه گفت: مراحل پژوهش کار یک ماه و نیم طول کشید و دنبال شخصیتی بودم که به تِم کار ما بخورد. دو ماهی هم طول کشید که شخصیت اصلی فیلم «اصغر»، من و دوربینم را پذیرفت و اجازه داد تا فیلم را با حضور او بسازم.
سپس آنتونیا شرکا گفت: فیلم توانسته به خوبی ساختار مستند و داستانی را با هم ترکیب کند. هرگاه از تعقیب کردن زندگی شخصیت اصغر خسته می‌شویم، اطلاعات کلی فیلم ارائه می‌شود و هرگاه اطلاعات و نکات آموزشی زیاد می‌شوند و ریتم فیلم کند می‌شود، دوباره به سراغ اصغر می‌رویم! به دلیل شیطنت و طعنه‌های طنزآلود فیلم به موضوعات اجتماعی هم با یک فیلم مفرح و خوش ریتم مواجهیم.
فکری ارشاد هم با اشاره به ساختار مستند– داستانی مستند «میراث ناپدری» گفت: در فیلم موضوع ریزش مو از زمینه‌ها و زوایای مختلف با لحن طنز بیان شده، اما حجم طنز آن از حد لزوم بیشتر می‌شود و از قالب فیلم جلو می‌زند.
مهدیان در پاسخ گفت: موضوع ریزش مو به خودی خود تلخ است و این تلخی را در شخصیت اصغر می‌بینیم. هدف من این بود که تماشاگر فیلم که قصد کاشت مو هم دارد، در این رویه تجدید نظر کند! به نظرم متن باید فیلم را جلو ببرد. ضمن اینکه برخی می‌گویند این فیلم به مستند طنز «تهران انار ندارد» شباهت‌هایی دارد و من از این مقایسه متعجب می‌شوم! این دو فیلم با هم متفاوتند. ما یک شخصیت داریم که با داستان زندگی‌اش همراه می‌شویم. فیلم پلاتو دارد و روایت فیلم را جلو می‌برد. در «میراث ناپدری» هشتاد درصد تصاویر تولیدی بوده و از تصاویر آرشیوی کمتر استفاده می‌کنیم و فیلم با محور طنز ناسازگاری پیش می‌رود. از آنجا که مستندهای طنزآلود کمی در سینمای ایران داریم، این مقایسه‌ها به وجود می‌آید، اما طنز «میراث ناپدری» طنز ناسازگار است.
وی ادامه داد: برخلاف تصور عمومی، طنز در سینمای مستند ایران خیلی جواب می‌دهد. من کوشیدم با تحلیل همه تئوری‌های طنز موجود، از همه این رویکردها در فیلمم استفاده کنم. انواع طنز در جهان تعریف شده اما در ایران صرفاً می‌گوییم یک فیلم طنزآلود است، ولی در این فیلم ما برای نخستین بار، این ترکیبِ انواع طنز را در یک مستند– داستانی داشتیم.
در ادامه فکری ارشاد گفت: وقتی می‌گویم حجم طنز از قالب فیلم بیرون می‌زند به معنای مخالفتم با طنزآلود شدن فیلم نیست، اما در مورد مقایسه "تهران انار ندارد" و " میراث ناپدری" باید گفت طبعاً شباهت‌ها و تواردهایی وجود دارد، اما به معنای شباهت یا تقلید این فیلم از «تهران انار ندارد» نیست.
مهدیان نیز گفت: همیشه می‌گویند خنداندن ایرانی‌ها خیلی کار دشواری است، اما من می‌گویم اتفاقاً خیلی هم کار آسان‌تری است. ما همواره به دنبال "طنز برتری" هستیم، اما گونه‌های دیگر طنز را در فیلم‌هایمان نمی‌بینیم.
شرکا پیرامون این بحث گفت: جریانی در سینمای مستند از سوی نسل جوان شکل می‌گیرد که ناهنجاری‌های اجتماعی را برخلاف نسل گذشته با نگاهی طنزآلود و با گفتن و نگفتن توامان به تصویر می‌کشد. این جریانی است که با نوعی شیطنت می‌خواهد از سد ممیزی بگذرد. این نوعی آشنایی‌زدایی است که باعث خنده می‌شود. در ایران به جز این راه، به برخی موضوعات نمی‌شود نزدیک شد. این امر هم در قالب متن و هم در سبک مستند «میراث ناپدری» دیده می‌شود.
فکری ارشاد در ادامه گفت: در نگاه روشنفکرانه فیلم طنز ساختن کاری عبث به نطر می‌رسیده و به ویژه آنکه جریان هنر و روشنفکری در نسل‌های قبل‌تر، طنز و خنده را بیهوده و ناپسند می‌دانسته اما در نسل فعلی و نزد فیلمسازان جوان، این رویکرد را مشاهده نمی‌کنیم و هنرمندان این نسل نگاه کمیکی به مسائل دارند. گاهی اوقات تراژدی از حد که می‌گذرد به مرز کمدی می‌رسد. این نکته را در شخصیت اصغر می‌بینیم.
مهدیان در پاسخ گفت: این دوازدهمین مستندی است که با همین حال و هوا ساخته می‌شود. دوست دارم فیلمم را مردم ببینند. این فیلم محلی است و با هدف مخاطب داخلی ساخته شده است و تعجب می‌کنم که به جشنواره‌های بین‌المللی فرستاده شده است! وقتی فشار عصبی روی فرد زیاد می‌شود و نا‌آرامی به وجود می‌آید، بدن انسان واکنشی نشان می‌دهد که به خنده ناخودآگاه منجر می‌شود.
گفتنی است که برنامه نمایش فیلم‌های مستند و نقد و بررسی آن، عصر یکشنبه هر هفته در کانون فیلم «سینماحقیقت» مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به نشانی خیابان سهروردی شمالی، میدان شهید قندی، شماره ۱۵ برگزار می‌شود و حضور در آن برای همه علاقمندان آزاد و رایگان است.
