به گزارش هنرنیوز ، نشست تحلیلی «چالش نظارت در سینمای ایران» با حضور: محمدعلی حسین نژاد عضو شورای پروانه نمایش و عضو شورای علمی مدرسه ملی سینمای ایران، امیر حسین شریفی تهیه کننده سینما و تلویزیون و عضو هیات مدیره انجمن تهیه کنندگان مستقل سینمای ایران، محمد تقی فهیم منتقد و تحلیل گر حوزه فرهنگ، علی قائم مقامی تهیه کننده و عضو هیات مدیره خانه سینما، رضا اورنگ نویسنده و کارشناس سینما، سیدمحمد حسینی نویسنده و مدیر مرکز تولید متن حوزه هنری و یزدان عشیری مدیر روابط عمومی و محافل سازمان سینمایی حوزه هنری برگزار شد.

و فرسودگی ساختارهای نظارتی
در ابتدا یزدان عشیری، ضمن اشاره به اهمیت موضوع نظارت بر فیلم ها و حواشی که بر اثر نبود اقتدار و مکانیسم مشخص هر از گاهی، در این زمینه پیش می آیدگفت: نظارت بر فیلم های سینمایی همیشه دچار چالش و مناقشه بوده است. در دولت های مختلف فیلم هایی داشته ایم که با وجود پروانه ساخت و حتی پروانه نمایش با بن بست هایی روبرو شدند.اکنون، این سوال مطرح می شود که آیا ما قانون مدونی برای رسیدگی به محتوا و مضمون فیلم ها نداریم؟ در شرایطی که آیین نامه فیلم و نمایش در دهه اول انقلاب اسلامی تصویب و بعدها در دوره اصلاحات بازنگری شده است، این شائبه به وجود می آید که آیا امروز این آیین نامه نیاز به بازنگری، تغییر و تحول و پالایش دارد و یا اعمال سلیقه برخی مدیران فرهنگی منجر به رفتاری فرا قانونی و یا به تعبیری دیگر، رفتاری «فرو قانونی» در سینما و تداخل در چرخه اکران فیلم ها شده است؟

جهانی بودن موضوع نظارت
رضا اورنگ منتقد سینما با اشاره به اهمیت نظارت بر فیلم ها گفت: بحث نظارت در همه دنیا اهمیت دارد و اشتباه بزرگی است که بگوییم کشوری از این قضیه مستثنی بوده و نظارتی در این حیطه ندارد اما تفاوت عمده ای در نظارت بر سینمای ایران و دیگر کشور ها وجود دارد که آن هم در مشخص بودن آئین نامه ها و تعیین کردن خط قرمزهای موجود در سینمای کشورهای دیگر است و فیلمسازان را نسبت به رعایت آن آگاه کرده اند.

وی افزود: سینمای ایران به یک قانون مصوب مجلس نیاز دارد تا با تغییر مدیریت ها عوض نشده و هرگونه دخل و تصرف در آن تنها در صحن مجلس امکان پذیر باشد.

محمدتقی فهیم منتقد و تحلیل سینما بر دردسر های نبود نظارت در سینما تاکید کرد و اظهار داشت: بحث نظارت در کشور ما واقعا جدی است و هزینه های زیادی را برای هنر و سینما تراشیده و بارها، دردسرساز شده است. تفاوت بین نظارت و سانسور بسیار مخدوش است. من معتقد هستم قانون و آیین نامه وجود دارد اما به روز نشده است. بنابراین، بحث مهم تر وجود آدم هایی است که قانون را نمی شناسند و فرق بین نظارت و سانسور را نمی دانند. درک ما از قانون مهم تر از خود قانون است.

با تنبیه خاطیان، از حیثیت سینما دفاع کنید
امیرحسین شریفی تهیه کننده سینما و تلویزیون گفت: بنده به عنوان تهیه کننده فیلم، سه دهه ای می شود که با نظارت بر فیلم ها درگیر هستیم. در شرایطی که این نظارت ها کاملا سلیقه ای اعمال می شود و با تغییر مدیران نیز تغییر می کند. ما تهیه کننده ها هیچ وقت نمی توانیم درست و غلط را تشخیص دهیم. برای نمونه می توانم به فیلم هایی اشاره کنم که مجوز نمایش دارند اما حوزه هنری در اکران آن مشارکتی نمی کند که البته من حق می دهم چرا که بعضی فیلم ها واقعا، دارای ابتذال هستند. در بحث نظارت، سانسور و نظارت باهم عجین شده و در کاربرد تقریبا یکی شده اند.

وی در خصوص اکران و توقیف فیلم «رحمان 1400» افزود: اکران نسخه اصلاح شده این فیلم در سینماهای حوزه هنری و پخش نسخه اصلی آن در دیگر سینماها تجربه بدی در حوزه نظارت ها بوده و تهیه کننده متخلف باید تنبیه شود. در واقع، حیثیت سینمای ما را خدشه دار کرده و به واکنش رسانه های خارجی هم رسیده است.

شریفی یادآور شد: نظارت بر سینما باید بر اساس قانون باشد همانگونه که خط قرمزها در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مشخص شده و سالهاست با تغییر مدیران تغییری در قوانین برنامه سازی ایجاد نمی شود. اما در سینما تکلیف مشخص نیست و متاسفانه با ورود گروه های مافیایی به سینما حتی قدرت اکران فیلم ها هم در دست این افراد قرار گرفته و در مورد نمایش فیلم ها سلیقه ای تصمیم گیری می شود و این حیثیت سینما را نشانه گرفته است. فیلم «رحمان 1400» اگر مال بنده بود قطعا در مرحله ساخت با ممانعت روبرو شده بود. من به عنوان یک تهیه کننده هر نسخه ای از فیلم را که تحویل می دهم کد دریافت می کنم و نمی دانم چگونه امکان دارد نسخه های فیلم «رحمان 1400» در سینما ها باهم متفاوت باشند.
با مجوز ندادن ما مشکلی حل نمی شود

محمدعلی حسین نژاد عضو شورای پروانه نمایش، در پاسخ به سوال آیا در نظارت بر فیلم ها قانونی وجود دارد یا خیر ؟ گفت: پاسخ به این سوال به بحث کلی تری از سطوح جامعه برمی گردد، تا بتوان میزان تاثیرگذاری قانون را بررسی کرد. در واقع فرهنگ، رفتارها و تعاملات عمومی بیش از اینکه متکی به قانون باشند به عرف و نرم ها بستگی دارند. در کشوری که قانون باشد، تا زمانی که نرم ها و هنجارهای اجتماعی اصلاح نشود کاری پیش نمی رود و قانون تاثیری نخواهد داشت . فرض کنیم در سینما قانون را عوض کردند آیا همه چیز درست می شود؟ یا در تلویزیون که مثلا قانون مدون داریم آیا همه چیز درست است ؟ آیا ما دیگر خروجی مبتذل نخواهیم داشت؟ بر اساس مطالعات انجام شده ، بی خاصیت ترین صدا و سیمای دولتی در دنیا، صدا و سیمای ایران است.

حسین نژاد ادامه داد: تا زمانی که ابتذال بر سینما غالب است ما مجبور به دادن مجوز هستیم چرا که در شرایط رخنه و سیطره ابتذال بر فیلم ها، دادن و یا ندادن مجوز و پروانه راه حل مناسبی برای رفع آن نیست و یا باید سیستم اصلاح شود یا سیستم دیگری را در این راستا، رشد دهیم. وقتی سیستم بیمار است گیر دادن به امثال فیلم «رحمان 1400» فایده ای ندارد و این چرخه تمام نشدنی است.

قانون صریح داریم، ابلاغ صحیح نداشتیم
سیدمحمد حسینی نویسنده و منتقد سینما، در خصوص وجود قوانین مربوط به نظارت بر فیلم ها گفت: در آبان ماه 61 آیین نامه ای 17 بندی در خصوص پخش آثار سینمایی در جلسه هیئت دولت تدوین شد و بسیار دقیق و شفاف خط قرمزهای مربوط به این حوزه را مطرح کرده است و اتفاقا، اگر رفتار حوزه هنری هم نگاه کنیم تاکنون منطبق با همین قانون پیش رفته است. بنابراین بنده، معتقدم ما قانون داریم اما بیشتر در فضای ناآگاهی به سر می بریم چرا که از جانب قانون گذار ابلاغی به فیلمسازان صورت نگرفته است در حالی که ابلاغ قانون از جانب مجریان،کمترین کاری است که باید نسبت به آن مبادرت شود. در مقایسه با سایر کشورها، آنچه که در سینمای آمریکا اتفاق می افتد نظارت شفاف بر آثار است اما سینمای ما چند خدایی شده و مدیریت یکسان و عمیقی ندارد.

وزارت ارشاد، پای مجوزهایش بایستد
علی قائم مقامی تهیه کننده سینما یادآور شد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف به رعایت آیین نامه مصوب سال 61 است و زمانی که فیلمی مهر تایید کسب می کند وزارت ارشاد باید پای آن مجوز بایستد وگرنه سنگ رو سنگ بند نمیشود.
این تهیه کننده سینما با طرح سوالی درباره نظارت مجدد حوزه هنری برفیلم ها عنوان کرد: وقتی دستگاه نظارتی و شورای پروانه نمایش وجود دارد دیگر موضوعیتی ندارد که ارگانی همانند حوزه هنری یا شهرداری با نظارت مجدد تصمیم به اصلاح و ممیزی جدید فیلم بگیرد. مجوز فیلم دارای پروانه نمایش را فقط وزارت ارشاد یا دادگاه میتواند لغو کند و مرجع دیگری حق این کار را ندارد.

حسین نژاد عضو شورای پروانه نمایش، در پاسخ به سوال اقای قائم مقامی متذکر شد: حوزه هنری به عنوان سینمادار این حق را دارد که فیلمی را انتخاب کند یا نکند.

عشیری هم در توضیح پرسش این تهیه کننده سینما گفت: حوزه هنری هیچگاه دست به ممیزی فیلمی نمی زند و اگر فیلمی هم استانداردهای مربوط به اخلاق و صیانت از حقوق و حریم خانواده را رعایت نکرد در صورت امکان اصلاح، پیشنهادات مان را به صاحب اثر منتقل می کنیم.

وی در خصوص حواشی مربوط به پخش نسخه اصلاح شده فیلم «رحمان 1400» در سینماهای حوزه هنری خاطر نشان کرد: حوزه هنری به مجوز ارشاد احترام می گذارد و ای کاش، ارشاد هم به آراء نهادهای متعامل، همفکری و نگاه گروه های مرجع احترام بگذارد و در مسیر نوسانات سیاسی رفتاری فرا قانونی یا فروقانونی پیش نگیرد.