در ابتداي اين مراسم، پس از پخش سرود جمهوري اسلامي ايران و تلاوت آياتي چند از قرآن مجيد، دكتر غلامحسين‌زاده، رئيس انجمن استادان زبان و ادبيات فارسي، به ايراد سخنراني پرداختند.
وی ضمن تبریک به مناسبت تأسيس رشتة ايران‌شناسي توسط بنياد ايران‌شناسي با همكاري دانشگاه شهيد بهشتي و تربيت دانشجو در اين رشته، آرزوي توفيق، پيشرفت و اعتلاي زمينة ايران‌شناسي در كشور را براي مجموعة بنياد ايران‌شناسي كردند.
دكتر غلامحسين‌زاده در بخش ديگري از سخنان خود، همايش امروز را دنبالة كنگرة تحقيقات ايراني دانستند كه پيش از انقلاب به صورت دوره‌اي برگزار مي‌شد و پس از انقلاب انجمن استادان زبان و ادب فارسي تصميم به ادامة برگزاري آن گرفت. بنابر گفتة ايشان اين قِسم همايش‌ها، به صورت موضوع آزاد برگزار مي‌شود و پژوهشگران در طول سال كه به تحقيق در حوزه‌هاي مختلف زبان و ادب فارسي مي‌پردازند، امكان ارائة موضوعات تحقيق شدة خود را دارند؛ اما در عين حال جهت پرداخته شدن به مشكلات حوزة زبان و ادب فارسي، در اين همايش‌ها، يك يا چند موضوع به عنوان موضوع ويژه بدانها پرداخته مي‌شود.
بر اين اساس در همايش ششم كه با همكاري دانشگاه شهيد بهشتي در حال برگزاري است، به موضوع ويژة «تاريخ ادبيات» پرداخته شده است؛ چرا كه قطب تاريخ ادبيات كشور دانشگاه شهيد بهشتي است.
رئيس انجمن استادان زبان و ادبيات فارسي در بخش ديگر سخنان خود، يكي ديگر از موضوعات ويژة اين دوره از همايش را «آسيب‌شناسي نقد ادبي»، به دليل نظريه‌هاي ادبي جديد و كاربرد آن به وسيلة استادان و دانشجويان و مطالعه و نقد منابع فارسي بر مبناي اين نظريه‌ها، بيان كردند؛ چرا كه به دليل آنكه اين نظريات به صورت شتابزده صورت مي‌گيرند و بومي نشده‌اند، بنابراين در راستاي انجام مطالعات ادبي مشكلاتي را ايجاد مي‌كنند. بر اين اساس در اين دوره از همايش با بررسي اين آسيب‌ها به ارائة راه‌حل براي آنها پرداخته خواهد شد.
دكتر غلامحسين‌زاده از ديگر موضوعات پرداخته شده بدان در همايش ششم را موضوع «ادبيات و بازار كار براي فارغ‌التحصيلان»، بيان داشتند.
وی در ادامه با اشاره به اينكه به زودي ۱۳ يا ۱۵ گرايش جديد در رشتة زبان و ادب فارسي در حال برنامه‌ريزي است و در صورت تصويب در شيوة مطالعات درسي دانشگاه‌ها تغيير ايجاد خواهد شد، سخنان خود را پايان دادند.
در ادامة مراسم دكتر حبيبي، رئيس بنياد ايران‌شناسي ضمن حضور در جايگاه به ايراد سخنراني پرداختند. ايشان ضمن خوشامد به حاضران، برگزاري موفق ششمين دورة پژوهش‌هاي ملي ادبي را به دست‌اندركاران اين همايش تبريك گفتند.
دكتر حبيبي در ابتداي سخنان خود با اشاره به مظلوميت زبان فارسي، كوشش پژوهشگران و استادان رشتة زبان و ادب فارسي را زمينه‌ساز تعديل اين مسئله بيان داشتند.
رئيس بنياد ايران‌شناسي با اشاره به بحث آسيب‌شناسي زبان فارسي به عنوان يكي از موضوعات ويژة اين دوره از همايش، چنين بيان داشتند كه زبان فارسي از لحاظ خودش آسيب نديده است، ولي آسيب‌هايي خارج از حيطة اختيارات خودِ زبان بر سرش آمده، كه بايد به آنها فكر كرد و پرداخت.
يكي از اين قِسم آسيب‌ها، جدي گرفته نشدن زبان فارسي در مدارس و دانشگاه‌ها است. دانشجويي كه وارد دانشگاه مي‌شود، بايد زبان فارسي را در حد بسيار خوب و معقول بداند و نبايد زبان فارسي به عنوان يك درس اختياري، اجباري و... به وي ارائه شود؛ بلكه زبان فارسي بايد به عنوان يك درس اصلي، براي دانشجويان تمامي رشته‌ها مدنظر قرار گيرد و به صورت شايسته به آنها آموزش داده شود.
وی در ادامه با اشاره بر اينكه در فرانسه در امتحانات نهايي دانش‌آموزان سال آخر دبيرستان، در زمينة فلسفه و زبان و ادبيات فرانسه، دو سئوال به صورت كوتاه و انشايي ارائه مي‌شود. سئوال انشايي بدين صورت است كه از دانش‌آموزان مي‌خواهند نظر خود را درخصوص جمله‌اي كه به طور مثال «ويكتور هوگو» بيان داشته، بيان كنند. پس از بررسي نظرهاي بيان شده، و انتخاب بهترينِ آنها، آن نظر در يكي دو روزنامة مهم فرانسه به عنوان يكي از متن‌هاي ادبي فرانسه منتشر مي‌شود.
از جمله اشخاصي كه إنشايش در سال آخر دبيرستان به عنوان متن ادبي فرانسه پذيرفته شد، «موريس شومن»، وزير خارجة دولت «ژنرال دوگل» بود. پايان دورة دبيرستان «شومن» مصادف با آغاز جنگ بود و بدين ترتيب وي نتوانست به دانشگاه راه يابد، ولي با همين ماية دبيرستاني و ادبي كه داشت، توانست عضو آكادمي فرانسه شود و هم رديف «فرانسوآ مورياك» قرار گيرد. «آندره ژيد» به آكادمي راه نيافت ولي وي به عنوان سُكان‌دار ادبيات فرانسه، توانست و اين نشان از جدي گرفته شدن زبان دارد كه كار را به اين مرحله مي‌رساند.
بنابراين با جدّي گرفتن آموزش زبان فارسي، ديگر نبايد دغدغة خاطري براي دانشجويان در زمينة زبان و ادب فارسي باقي بماند و در دوره‌هاي دانشگاهي بايد فقط بر ذوق، ادب، معلومات و علمِ خود در اين رشته بيفزايند، نه اينكه از ابتدا و دوباره به فراگيري مقدمات زبان فارسي در دانشگاه بپردازند.
همچنين در همايش نخست ايران‌شناسي كه برگزار شد، يكي از مقالات حوزة ادبيات داراي موضوعي بسيار جالب توجه و نو و داراي منابع مختلف فارسي، انگليسي، فرانسه و آلماني بود؛ اما به لحاظ نگارش و فن بيان قابل فهم نبود. به زعم خود ديدم ظلم است كه مقاله بدين گونه به كناري نهاده شود، بنابراين قلم در دست گرفتم و به نگارش دوبارة مقاله پرداختم. بنابراين آموزش زبان فارسي بايد به گونه‌اي انجام شود كه براي همه قابل فهم باشد.
بر اين اساس، دكتر حبيبي، يكي از موضوعاتي كه مي‌تواند مورد بحث و بررسي همايش پژوهش‌هاي ادبي قرار گيرد را «بررسي راهكارها در زمينة تلقي نكردن آموزش زبان فارسي در مدارس به عنوان درس چرخ پنجمي»، عنوان كردند.
وی در بخش ديگري از سخنان خود با اشاره به «گلستان» سعدي شيرازي، استاد مسلّم زبان و ادب فارسي، خواندن «گلستان» را سبب‌ساز افزايش دانش در تمامي زمينه‌ها بيان كردند و چنين ادامه دادند كه در گذشته «گلستان» به عنوان درس اصلي، بسيار بدان پرداخته مي‌شد و شايسته است امروز نيز گنجينه‌هايي همچون «گلستان» بي‌جهت از كتابهاي فارسي حذف نشود و در عين افزودن مطالب جديد و مفيد به كتابها، اين قِسم گنجينه‌ها كماكان جايگاه ويژه و خاصي در كتابهاي درسي دانش‌آموزان و دانشجويان داشته باشند.
رئيس بنياد ايران‌شناسي حذف اين قِسم موارد را كه به ادب فارسي مربوط مي‌شود نتيجة آن را چنين بيان داشتند كه باز در سال ۱۳۹۱ بايد راجع به تاريخ ادبيات فارسي مطالعه كرد.
به علاوه موضوع «تاريخ ادبيات فارسي» نيز داراي گرفتاري و مشكل است و يك كتاب جامع در خصوص تاريخ ادبيات وجود ندارد كه بتوان به آن استناد كرد. كتابها در اين زمينه يا بسيار عريض و مفصل است يا بسيار كوتاه و مختصر.
بر اساس اين ايراداتي كه بر تاريخ ادبيات وارد است، بنياد ايران‌شناسي از چندي پيش به اين فكر افتاد تا با راه‌اندازي سالن نمايشگاهي «زبان و ادبيات فارسي»، به صورت تجسمي به آموزش تاريخ ادبيات فارسي به مخاطبان، به ويژه كودكان و دانش‌آموزان، بپردازد.
به طور مثال با نقاشي تنديس فردوسي و نقاشي- خطِ اشعار وي، به تولد، وفات و اشعار و قصه‌هايي كه دربارة او مطرح است، پرداخته شده است. همچنين به هنرهايي كه در كنار ادبيات فارسي شكل گرفته‌اند، همچون: قلم‌زني، ميناكاري، نقاشي قهوه‌خانه‌اي و... پرداخته شده است.
بر اين اساس است كه وقتي تاريخ ادبيات براي نسل امروز بدين گونه شناسانده مي‌شود، زمانيكه خوانده مي‌شود «چو ايران نباشد، تن من مباد» تكان مي‌خورد و موي بر اندامش راست مي‌شود.
جناب آقاي دكتر حبيبي از ديگر موضوعات نويي كه جاي پرداخته شدن به آن توسط پژوهشگران زبان و ادب فارسي را دارد، موضوع «زمان در زبان و ادبيات فارسي» بيان داشتند.
ايشان همچنين اين پيشنهاد را به استادان زبان و ادب فارسي دادند كه بهتر است استادان به دانشجويان بگويند كه كساني كه مي‌خواهند در خصوص فلان مسئله رساله بگيرند، ميتوانند با فلان استاد رسالة مدنظر را بگيرند. به طور مثال دانشجويي كه مي‌خواهد درخصوص خاقاني كار كند، موظف است به فلان استاد مراجعه و با وي رساله بگيرد. بدين ترتيب در ظرف چند سال دورة كاملي از خاقاني‌شناسي، همچون موسيقي خاقاني، معماري خاقاني، بدايع ادبي وي و...، به صورت مجتمع و يكجا، نه در شرق و غرب به صورت پراكنده، به دست مي‌آيد.
بنابراين استادان با تعريف موضوعات گوناگون و تقسيم آن ميان خود ميتوانند ظرف مدت ۱۰ تا ۱۲ سال به يك آزمايشگاه زبان و ادب فارسي بومي‌شده دست يابند و بدين ترتيب دورة كاملي از شناخت زبان و ادب فارسي و بزرگان اين حوزه به دست خواهد آمد.
رئيس بنياد ايران‌شناسي در پايان سخنان خود، از ديگر موضوعاتي كه مي‌تواند به صورت فراگير به عنوان رسالة دانشگاهي و يا پژوهش‌هاي ادبي مد نظر قرار گيرند را «بررسي مسائل و مباحث سياسي و اجتماعي در زبان و ادب فارسي»، بيان كردند.
بنابر گفتة ايشان با نگاه به آثار بزرگان زبان و ادب فارسي، چه در زمينة نظم و چه در زمينة نثر، ملاحظه مي‌شود كه بخش زيادي از آثار آنها در زمينة مسائل اجتماعي‌شان، چه در زمان حال و چه در زمان آينده، است. از بهترين نمونه‌هاي شاهكارهاي ادبي كه به مسائل اجتماعي پرداخته‌اند، «هفت پيكر» نظامي، «شاهنامه» فردوسي و «گلستان» و «بوستان» سعدي است. بنابراين با پرداختن به اين موضوعات مي‌توان به نوآوري‌هاي تازه در حوزة زبان و ادب فارسي دست يازيد.
در پايان اين مراسم نيز با حضور جناب آقايان دكتر رسولي، مشاور رئيس دانشگاه شهيد بهشتي، دكتر غلامحسين‌زاده، رئيس انجمن استادان زبان و ادب فارسي، دكتر طاهري، دبير علمي همايش پژوهش‌هاي ادبي، دكتر دزفولي، مدير گروه رشتة زبان و ادبيات فارسي دانشگاه شهيد بهشتي و دكتر داوري‌اردكاني، معاون پژوهشي دانشكدة زبان و ادبيات فارسي با اهداي جايزه و لوح تقدير، از دكتر حسن حبيبي تجليل شد. متن لوح تقدير بدين شرح است:
«استاد فرزانه؛ جناب آقاي دكتر حسن حبيبي
بالندگي، گسترش و شكوه زبان و ادب پارسي كه از پس فراز و فرودهاي فراوان همچنان بر تارك فرهنگ و تمدن جهاني مي‌درخشد، وامدار كوشش بزرگاني است كه توان و توشة خويش بر سر آن نهاده‌اند و جاري جانشان را بي‌هيچ چشمداشتي در پاي آن ريخته‌اند. سعيشان مشكور باد!
اكنون كه فرصتي دست داده تا شركت‌كنندگان ششمين همايش ملي پژوهش‌هاي ادبي به محضر جنابعالي نايل آيند و با حضور خود از زحمات عالمانه شما به فرهنگ و تمدن ايران اسلامي قدرداني نمايند، همكاران شما در دانشكدة ادبيات و علوم انساني دانشگاه شهيد بهشتي نيز فرصت را مغتنم دانسته مراتب قدرشناسي خود را از تلاش‌هاي عالمانه آن استاد گرانقدر اعلام مي نمايند و دوام و استمرار آن چشمه جوشان را از خداي بزرگ مسألت دارند. احمد خاتمي؛ رئيس دانشكدة ادبيات و علوم انساني- ۵/۱۰/۱۳۹۱».
