با توجه به این که کاریکاتور سطح جهانی قرار دارد. کم توجهی به این فن در ایران و در میان رسانه های مختلف به وضوح دیده می‌شود. به همین سبب با بهمن عبدی، داور جشنواره به گفتگو نشستیم.
مشکلات کاریکاتور امروز را چه می‌دانید؟
معتقدم کاریکاتور ایران درگیر مشکلی نیست. هنرآموزان این رشته هنری بیش از سایر رشته‌های هنری است. هنرجویان با علاقه فعالیت می‌کنند و برنده جوایز جهانی می‌گردند.
سابقاً هنرمندان خارجی در ایران برنده جوایز ایرانی می‌شدند. لیکن امروزه تمام داوران خارجی در تمام مسابقات به خصوص در دو سالانه‌ها و نیز جشنواره‌هایی همچون جشنواره هنرهای تجسمی فجر حضور دارند؛ و هم در این جشنواره و هم در جشنواره های دیگر هنرمندان ایرانی را به عنوان برگزیدگان خود انتخاب می کنند. ما نیز به عنوان داوران ایرانی هنرمندان ایران را به عنوان منتخب برگزیدیم. در نتیجه روز به روز کاریکاتور در حوزه جشنواره‌ای بهبود می‌یابد. اما موضوعات نگران کننده نیز در مورد کاریکاتور وجود دارد.
کاریکاتور به عنوان یک حرفه مستقل از جایگاه تثبیت شده‌ای برخوردار نیست. علت این موضوع را چه می‌دانید و یا چه راهکاری برای آن قائل هستید.
آنچه نگران کننده به نظر می‌رسد وضعیت مطبوعات است. کاریکاتوریست‌های مطبوعاتی شرایط مناسبی ندارند. در واقع در نشریات علاقه به چاپ کاریکاتور وجود ندارد. مدیران مسئول و سر دبیران تمایلی به چاپ کاریکاتور در نشریات خود ندارند و این امر به علت مشکلات احتمالی است که از طریق کاریکاتور بیان می‌شود. وقتی کاریکاتور در مطبوعات منتشر نشود یک مشکل بزرگ پدید می‌آید و آن این است که اصالت کاری کاریکاتور و رسالتی که کاریکاتور بر طبق آن به هویت واقعی خود دست می‌یابد دچار اختلال می‌شود. رسالت کاریکاتور انتقادی و اصلاحی است و این رسالت در وضعیت کنونی افت می‌کند. وگرنه به باور من جایی برای افت کاریکاتور وجود ندارد. شاید به همین دلیل است که کاریکاتوریست‌های جوان ایرانی به سمت جشنوراه‌ها سوق پیدا می‌کنند.
بارها گفته‌ام کاریکاتور در ایران از جایگاه مطلوبی برخوردار است. تنها 1000 کاریکاتوریست
حاصل سال‌های من در جایگاه معلمی است. کاریکاتوریست‌های بزرگی در کشور ما هستند که هر یک صدها و شاید هزار هنرآموز را پرورش داده‌اند. ” امروزه تمام داوران خارجی در تمام مسابقات به خصوص در دو سالانه‌ها و نیز جشنواره‌هایی همچون جشنواره هنرهای تجسمی فجر حضور دارند؛ و هم در این جشنواره و هم در جشنواره های دیگر هنرمندان ایرانی را به عنوان برگزیدگان خود انتخاب می کنند. “
همان گونه که برای تمامی حرفه‌هایی که می‌آموزیم اشتغال ایجاد می‌کنیم باید برای کاریکاتور هم جایگاهی اختصاص دهیم. هنر نیز نیازمند اشتغال است. امروزه سطح وسیعی از روزنامه‌ها نشریات و مجله‌ها قابلیت استفاده از کاریکاتوریست به عنوان یک حرفه را دارند. باید ظرفیت پذیرش هنرمندان کاریکاتوریست ایجاد شود. این به یقین باعث رشد آنها خواهد شد. انتقاد و به نوعی اعتراض باعث رشد و اعتلای کاریکاتور خواهد بود. اما اکنون تنها جایگاه کاریکاتور جشنواره‌های هنری است.
کاریکاتور ایران در سطح جشنواره‌ای مایه افتخار ملی است اما باید فضا برای کار مطبوعاتی باز شود. تنها زمینه فعالیت کاریکاتور سیاسی نیست زمینه‌های اجتماعی نیز جای فعالیت مناسب برای کاریکاتوریست‌ها هستند.
آیا ممکن است عدم وجود بازار کار رغبت جوانان را برای کار در زمینه کاریکاتور کم کنید؟
نه چرا که بسیاری از کاریکاتوریست‌ها برای کار مطبوعاتی آموزش ندیده‌اند. اما مطبوعات سبب می‌شود فکر و ایده و دیدگاه کاریکاتوریست نسبت به مسائل انتقادی فعال شود. در ضمن کارهای جشنواره‌ای و نمایشگاهی نیز در حوزه کاری خود انجام دهند.
انتظار داریم در گرایش انتقادی نیز کار کنند چرا که جایگاه اصلی کاریکاتور مطبوعات است. اگر قرار باشد مطبوعات جایی برای کاریکاتوریست نداشته باشد هنرمندان تنها به جشنواره اکتفا می‌کنند. این همه جایزه چاپ و انتشار است. باید آثار چاپ و عرضه شود تا مردم نیز با این حرفه آشنا بشوند. چرا که تشویق بسیاری از کاریکاتوریست‌ها باید اتفاق بیافتد.
بخشی از این امر را کم کاری و عدم ایجاد ارتباط از سوس خانه کاریکاتور نمی‌دانید؟
سایت وسیله خبررسانی خانه کاریکاتور است و معتقدم وظیفه خبرنگاران است که اخبار کاریکاتور را هم زمان با دیگر حوزه‌ها پیگیری کنند.
جوایز کاریکاتوریست‌ها تقریباً هیچ جا انعکاس نمی‌یابد در صورتی که لازم است بیشتر به آن توجه شود. انعکاس افتخارات کاریکاتور ایران لازم است. اما اهالی خبر بیشتر به دنبال حاشیه هستند تا انعکاس افتخارات هنرمندان هفته‌ای نیست که کاریکاتوریست‌های ایران برنده جایزه نشوند و به یقین در تمام جشنواره‌های داخلی و خارجی منتخب هستند. برای تمام جهان این موضوع که چگونه کاریکاتور ایران پیشرفت کرد از جذابیت برخوردار است. اما در مطبوعات ایران از انعکاس این مسائل هیچ خبری نیست.
چرا گالری داران از برپایی نمایشگاه کاریکاتور استقبال نمی‌کنند و کاریکاتوریست‌ها به دنبال نمایش آثار خود نیستند؟
نمایشگاه کاریکاتور در خانه کاریکاتور برگزار می‌شود نمایشگاه کاریکاتور به طور مداوم انجام می‌وشد. اما صاحبان گالری ها نام‌های خاصی را انتخاب می‌کنند تا بتوانند آثار هنرمندان را بفروشند و به سود مالی مورد نظر خود دست یابند. اما آثار کنونی کاریکاتوریست‌ها بر اساس فراخوان است و شاید این اشکال کاریکاتوریست‌هاست که کارها را برای فروش خلق نمی‌کنند این موضوع شاید علد دیگری دارد و نیازمند پیگیری است. تولید آثار نفیس نیز نیازمند تأمل است.
