مدير كل اداره همكاري‌هاي سمعي و بصري و نمايش خانگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي كه اخيرا به عنوان نماينده ايران در بازار رسانه‌اي سئول حضور داشته است، سفرنامه‌اي را با عنوان «سفر به ديار جومونگ» نوشت.
به گزارش هنر نیوز ، سعيد رجبي فروتن در اين سفرنامه كه آن را در اختيار ايسنا، گذاشته آورده است:« شرکت در بازار رسانه‌اي سئول پايتخت کره جنوبي در هفته گذشته به‌دعوت شرکت مجري آن نمايشگاه يعني KMCM فرصتي را فراهم ساخت تا به همراه ديگر نمايندگان کشورمان در اين بازار، از نزديک شاهد اتفاقاتي باشيم که شرح اجمالي بعضي از انها را در ميان مي‌گذارم. قبل از هرچيز بگويم که دومين دوره اين بازار در روزهاي 15 و 16 ژوئن در حالي برگزار شد که بر خلاف دور اول آن سازمان صدا و سيما به عنوان بزرگترين خريدار برنامه‌هاي تلويزيوني، فيلم و انيميشن در اين بازار شرکت نکرده بود. کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان، شرکت انيميشن حور و بنده به عنوان مدير اداره کل سمعي و بصري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي تنها نمايندگان ايران در اين بازار بوديم.
بازاري نه براي داد و ستد!
بر خلاف مارکت‌هاي معمول در جهان اين بازار فقط براي حمايت از شرکت‌هاي توليد کننده کره‌اي و گذاردن دست آنها در دست خريداران از ساير نقاط جهان بود. در کارت شناسايي همه مهمانان کلمه خريدار buyer به وضوح قيد شده بود تا مبادا شرکت‌کنندگان متقابلا"در صدد معرفي کالا و متاع خود برآيند. اينکه اين عمل تا چه حد در تامين اهداف بازار، تاثير منفي به جاي گذارده باشد و مهمانان در بازگشت به کشورهاي متبوع شان چگونه به آن پاسخ دهند، نيازمند گذشت زمان و آگاهي از تعداد واقعي معاملات انجام شده در آينده خواهد بود. البته بسياري از شرکت‌کنندگاني که فاقد بنيه کافي براي توليد انبوه توليدات تصويري هستند و در اين نمايشگاه خيمه زده بودند، قطعا از نمايشگاه با دست پر به کشورشان بازگشته‌اند. اما براي ممالکي نظير ايران که بشدت نيازمند بازار براي فروش محصولات شرکت‌هاي دولتي و خصوصي خود هستند، حضور در مارکت‌هايي نظير سئول به استراتژهاي متفاوتي نيازمند است که شايد انجام معامله پاياپا يکي از آنها باشد. به هر حال غيبت صدا و سيما با توجه به دست گشاده آن براي خريد فيلم و سريال و ديدار چند ماه پيش رييس اين سازمان از کره و ديدار و گفتگو با همتايان کره‌اي، پرسشي است که تا کنون جوابي براي آن نيافته‌ام.
درس عبرت
سالهاست همزمان با جشنواره فيلم فجر، به تشکيل بازار فيلم در جنب آن اهتمام مي‌ورزيم و متاسفانه به جاي آنکه اين بازار را به محملي براي عرضه و فروش محصولات داخلي قرار دهيم، بيشتر مهماناني که به دعوت ما به ايران ميآيند، در نقش ما ظاهر مي‌شوند و تبديل به فروشنده آثار خارجي به ما مي‌گردند. به عبارت ديگر هزينه‌هاي تشکيل بازار و پذيرش مهمانان با ما، سود و عوايد بازار براي آنها! اما ميزبان کره‌اي با تدارک لازم و برنامه‌ريزي کاملا" حساب شده ترتيب ملاقات‌ها و گفتگو هاي مهمانان با شرکت‌هاي کره‌اي را داده بود و شرکت‌هاي ايراني و غير ايراني فقط امکان گفتگوي رسمي با کساني را داشتند که از قبل ميزبان آن را تاييد کرده بود. در همين رابطه مترجمين کره‌اي در ملاقات‌هايي که فهرستي از آنها را در اختيار داشتند حضور مي‌يافتند و علاوه بر کار مترجمي تمام فرازهاي صورت مذاکرات را به دقت ثبت مي‌کردند. به هر حال بد نيست براي يک‌بار هم که شده بازار فيلم فجر يا مستند حقيقت را به گونه‌اي سازماندهي کنيم تا صف خريداران واقعي با کساني که با مقاصد توريستي يا فروش کالاهاي فرهنگي خود به ايران ميآيند از هم جدا شود و از آن مهمتر بفهميم که چند نفر خريدار جدي و پاي کار حاضرند، براي جنس ايراني رنج سفر را به خود هموار مي‌کنند. آنچه که از قراين پيداست عدم انتشار رسمي توفيقات سازمان‌هاي دولتي در عقد قرار داد فروش آثار ايراني در دو دهه گذشته، مويد اين ادعاست که هنوز مناسباتي کاملا" حرفه‌اي بر بازرگاني بين المللي سينماي ايران حاکم نيست و ما هر ساله به اين دلخوشيم که در بين کمپاني‌هاي کوچک و بزرگ توليد کننده و پخش‌کننده دنيا، جايي را به خود اختصاص مي‌دهيم و به همين بسنده مي‌کنيم که سينماي ايران هنوز زنده است و به کوري چشم بد خواهان نفس مي‌کشد.
داستان بي پايان اشغال
در نمايشگاه، رژيم اشغالگر اسراييل چندين غرفه را به خود اختصاص داده بود اما عملا" در کمتر از نيمي از غرفه‌ها اتباع آن رژيم حضور داشتند. به نظر مي‌رسيد براي اشغالگران، طرح نام اين دولت نامشروع و حضور نيم بندش در چنين مجامعي کافيست. به گمانم تلاش مذبوحانه‌اي دارند تا خودشان را نخود هر آشي بکنند. در شرايطي که موج تازه اي از محکوميت ها به دليل حمله سربازان صهيونيست به کشتي صلح، در جهان برخاسته است، فرار از انزواي جهاني و خود را در منظر و مرآ قرار دادن از جمله شگردهاي اين دولت غاصب است. بخواهيم يا نخواهيم رد پاي اسرائيل امروزه در بسياري از فستيوال‌ها و بينال‌هاي سينمايي و هنري پيداست و نگارنده در محل برگزاري جشنواره منبر طلايي در روسيه پرچم اين کشور را در اهتزاز ديدم و فيلم‌هاي متمايل به سياست‌هاي آن رژيم را به عينه در جشنواره‌اي به نام مسلمانان دنيا نظاره‌گر بودم.!
يک شاهد ديگر
حضور پاياپاي بازي‌هاي ويديويي و رايانه‌اي در کنار فيلم سينمايي، انيميشن و برنامه‌هاي تلويزيوني، بارديگر مبين قرابت و نسبت بيشتر اين رسانه با هنرهاي ديداري و شنيداري است. صاحبان نگرش‌هايي در داخل کشور که قصد جداکردن بازي‌هاي رايانه‌اي از مديريت سينماي کشور را دارند، بد نيست از مدل‌هايي نظير کره جنوبي نيز بي‌تفاوت رد نشوند. به هر حال اين هم از عجايب کشور ماست که عده‌اي بر خلاف اصولي بديهي و ارتباطاتي کاملا" طبيعي و قوام يافته بين سينما و گيم اصرار بر انتزاع اين پديده از سينما بدون بيان و ذکر دلايل قانع کننده هستند. اعلام خبر برگزاري نمايشگاه بازي‌هاي رايانه اي در تابستان امسال با حضور توامان بازي ساز ها و سينماگران، گام مثبتي است که صرف نظر از جنبه‌هاي شکلي مي‌تواند با برنامه‌ريزي قبلي به ارتباط و تعامل کاري و حرفه‌اي اين دو صنف مولد و آفرينشگر بيانجامد. سرمايه‌گذاري براي توليد همزمان فيلم سينمايي اعم از رئال يا انيميشن و بازي رايانه‌اي بر اساس سناريويي نسبتا" مشترک( با فرض تفاوت‌هاي فيلمنامه و بازي‌نامه )، پديدآورنده ظرفيت‌هاي تازه‌اي براي اقتصاد سينما و گيم در کشور خواهد بود.
صنايع جنبي
از ديگر قسمت‌هاي جذاب نمايشگاه فروش امتياز و ليسانس شخصيت‌هاي محبوب فيلم‌ها، انيميشن‌ها و بازي‌هاي ويديويي بود. character lisensing فرآيندي است که پس از ثبت بين‌المللي امتياز شخصيت‌هاي اصلي يک اثر هنري در صدد بازاريابي براي آن برآمده و چگونگي بهره‌برداري ازاين حق را در متن قراردادهاي منعقده به روشني مشخص مي‌سازد. در ادامه فعاليت مکمل ديگري، با طراحي و توليد اختصاصي انواع عروسک‌ها، اسباب بازي، لوازم التحرير و اشکال متنوع ديگر بعد تازه‌اي به اين صنعت مي‌بخشد. در بازار KMCM شرکت‌هاي کره‌اي در بخش جداگانه‌اي تحت عنوان show case طيف وسيعي از توليداتي اينگونه را به نمايش گذاشته بودند تا در پيش پاي مهمانان بساط ديگري براي فروش و دلربايي از آنان پهن کرده باشند. اگر کمي به گذشته برگرديم شهرت کاراکترهايي مثل کلاه قرمزي و پسر خاله يا زي زي گولو در عرصه سينما و تلويزيون، شخصيت‌هاي انيميشن هاي نيروي انتظامي مثل سيا ساکتي و عروسک‌هاي دارا و سارا در زمينه اسباب بازي کودکان، واجد ويژگي هاي لازم براي ثبت ملي و سپس جهاني بودند تا از طريق تداوم ساخت فيلم و سريال، بازاريابي براي فروش محصولات جانبي مرتبط با آنها را فراهم کنيم. در همين ارتباط شايد يکي از ضعف‌هاي عمده سينماي ايران در همه اين سالها، نداشتن قهرمانان سينمايي بوده است . قهرماناني که براي تماشگر تداعي کهن الگوهاي اساطيري را بکند تا با ياد وخاطره او زندگي کنند. حافظه من و شما کمتر به ياد مي‌آورد که تصوير قهرمان فيلمي بر تي‌شرت‌ها نقش بندد و در تن جوانان به معرض ديد مردم کوچه و بازار گذاشته شوند.
خدمات قابل فروش
انيماتورهاي کره‌اي نقش بسزايي در توليد محصولات شرکت‌ها و استوديو هاي امريکايي دارند. سرعت عمل بالا، جديت و خستگي ناپذيري آنها و در يک کلام وجدان کاري بالايشان از جمله مزيت‌هاي نسبي صنعت انيميشن در کره است. بدين ترتيب کشورهايي که توليد انبوه فيلم سينمايي و سريال‌هاي انيميشن را در دستور کار دارند، بر روي استفاده از نيروي انساني کره حساب ويژه‌اي باز مي‌کنند. از جمله محورهاي مذاکره يکي از نمايندگان ايراني در اين بازار، نحوه بهره‌مندي از خدمات نيروي کار کره بود. به هرحال امروزه مشاهده اسامي هنرمندان يا شرکت‌هاي کره‌اي در تيتراژ انيميشن‌هاي غربي به امر متداولي تبديل شده است و اين امر جدا از درآمدهاي اقتصادي براي دولت و ملت کره، به ترويج مکتب و سبک زيبايي شناسي انيميشن کره‌اي در متن آثار غربي انجاميده است. اگر در قرون گذشته هنر مينياتور از شرق آسيا توانست باب تازه‌اي را به روي نقاشي دنيا بگشايد، ظاهرا" در حال حاضر همه چيز براي سيادت انيميشن کره‌اي، چيني و ژاپني مهياست.
انقراض ديسکت‌هاي نوري
سرعت بالاي اينترنت براي دانلود انواع فيلم و برنامه، استفاده از فلش و هاردهاي اکسترنال و مقيد بودن به تماشاي فيلم در سينه پلکس‌هاي مدرن از جمله عواملي هستند که استفاده از لوح فشرده ديجيتال اعم از سي دي و دي وي دي را در کره روز به روز کاهش مي‌دهد. امروزه در کره بر خلاف گذشته واحدهاي کمتري به فروش يا ارائه خدمات بر روي حامل‌هايي از اين سنخ مي‌پردازند. سرمايه‌گذاري گسترده در کشورمان براي نصب و استقرار خطوط توليد CD_R و DVD_R که بعضا" بخشي از آنها به خطوط موسوم به PRERECORDER براي توليد لوح فشرده پر شده، تغيير آرايش مي‌يابند، در آينده با تهديد تغييرات فن‌آوري در زمينه ذخيره و انتشار محتواي ديجيتال روبرو هستند. سايه اين تهديد متوجه موسسات ويديو رسانه نيز مي‌باشد و اين مراکز بايد به تکنيک هاي تازه اي چون VOD ، IPTV و CABLE TV براي تهيه و انتشار برنامه عنايت کافي داشته باشند
همه سهم سينماي ما
در پروازهاي بين‌المللي امارات در طول ساعات پرواز اين امکان فراهم است تا مسافران با استفاده از سامانه نصب شده بر پشت هر صندلي؛ از گنجينه‌ي صدها فيلم سينمايي و بازي کامپيوتري و دهها شبکه off line راديويي، تلويزيوني و سايت خبري به انتخاب و تماشاي برنامه مورد علاقه خود بنشينند و اگر خيلي کم‌حوصله باشند، مسير simulate شده پرواز را ببيند. اما در اين ميان سهم سينماي ايران در اين سبد فقط سه فيلم ميم مثل مادر، بازنده و قرمز است.! آثاري قديمي و ملودرام که نمي‌توانند معرف کامل و خوبي براي سينماي ايران باشند. سوال اينجاست که چرا در همه اين سالها رايت هواپيمايي فيلم‌ها و بازي‌هاي ايراني به شرکت‌هاي معتبر بين‌المللي عرضه نشده است . مشکل در چيست ؟ اگر در داخل؛ صراحت قانون، فتاواي مراجع تقليد در ممنوعيت و حرمت استفاده غير مجاز از آثار سينمايي راه به جايي نمي‌برد!، حداقل از ظرفيت‌هاي بين‌المللي که پايبند به رعايت حقوق ديگران هستند،بيشتر سود ببريم. اين اقدام علاوه بر آنکه تماشاي آثار ايراني را براي آندسته از هموطنانمان که کمتر فرصت اين کار را دارند و يا ساکن خارج از کشور هستند، مهيا مي‌سازد، سبب آشنايي بيشتر مسافران خارجي با محصولات سينمايي و تصويري کشورمان نيز مي‌شود.بگذريم که متاسفانه در اغلب پروازهاي داخلي و خاررجي شرکت‌هاي هواپيمايي ايراني متاسفانه چنين امکانات سرگرم کننده‌اي براي مسافران تعبيه نشده است و اگر کسي اهل مطالعه نباشد يا حس مطالعه در حين پرواز برايش ايجاد نگردد، مجبور است به هر قيمتي خود را به خواب بزند يا تن به افکار پريشان و مغشوش بسپارد.
کميت لنگ ديپلماسي فرهنگي
عليرغم حجم نسبتا"بالاي مبادلات بازرگاني بين ايران و کره و درصد قابل توجه نمايش توليدات فيلم و سريال و انيميشن کره‌اي در شبکه‌هاي تلويزيوني کشورمان،در کره جنوبي فاقد رايزن فرهنگي هستيم و اين خلاء را وزارت امور خارجه با اعزام يک کارشناس فرهنگي جبران کرده است. بي خبري سفارت کشورمان از بازار رسانه اي سئول و بي ميلي آن براي آگاهي از کميت و کيفيت حضور نمايندگان ايراني در بازار KMCM معنايي جز اين ندارد که دستگاههايي همانند سازمان فرهنگ و ارتباطات و وزارت امور خارجه بايد اقتضائات فرهنگي و رسانه اي حال حاضر جهان را بهتر درک کنند و مناسبات و تحولات آن را همواره رصد کنند. قطعا"حضور رايزنان و کارشناسان جوان مسلط به راز و رمز رسانه‌هاي نوين ازجمله گيم، سينماي ديجيتال و تکنيک‌ها و فن‌آورهاي مربوط به توليدات تصويري، عمق و معناي بيشتري به گسترش روابط سياسي فرهنگي کشورمان با ساير دولت‌ها خواهد بخشيد. اگر کره جنوبي يکي از مقاصد هدف رييس سازمان صدا و سيماي کشورمان در اسفند ماه سال گذشته
مي‌شود و در دو دوره بازار رسانه‌اي کره شرکت‌هاي ايراني ناديده انگاشته نمي‌شوند، معنايي جز اين ندارد که سينما و بازي کامپيوتري مي‌توانند محمل مناسبي براي بسط و گسترش روابط دو کشور باشند و دولت‌ها هر يک در راستاي منافع ملي خود از اين رسانه‌ها نصيب و بهره لازم را ببرند.
طوطيان شکر شکن
تدريس رشته زبان فارسي در يکي از دانشگاه‌هاي سئول، کافيست تا دست شرکت کره‌اي براي تامين و اعزام مترجم به نمايشگاه باز باشد و ما در طي اقامت در آن کشور شاهد شيرين زباني مترجمين جوان کره‌اي باشيم. اين عده که طي سالهاي اخير بيشتر همراه و ملازم بازرگانان ايراني و مديران و کارشناسان اقتصادي و صنعتي کشورمان بوده‌اند، تجربه هم کلامي با ما اهالي فرهنگ را نيز به انبان تجارب‌شان مي‌افزايند. گفتگو با اين عده، دريچه‌اي را به روي ما براي آشنايي ما با مردم کره و فرهنگ و رفتار آنان مي‌گشايد. مقايسه خصلت‌ها و عادات ايرانيان و کره‌اي‌ها از زبان مترجميني که در ايران هم اقامت داشته‌اند، نيازمند مجال ديگري است که البته در يک نگاه کلي مبين هنجارپذيري و قانون‌گرايي بيشتر چشم بادامي‌ها نسبت به هموطنان جان است.!
پيش‌بيني برنامه‌هاي فرهنگي و ادبي براي علاقه‌مندان زبان فارسي در کره با هماهنگي سفارت کشورمان در سئول، بي‌ترديد سبب افزايش علاقمندي مترجمين کره‌اي با فرهنگ ايراني و مهارت آنان شده و از سوي ديگر اقدام مشابهي از سوي مجامع علمي کشورمان براي تعليم زبان کره‌اي را گوشزد مي‌سازد.
