ژئوتوریسم پیوند میان زمین شناسی و گردشگری است. به وسیله ژئوتوریسم می‌توان زیباییهای این کره خاکی را بهتر دید و با نحوه پیدایش عوارض زمین آشنا شده و از اهمیت آن نیز بهتر آگاه شد و با دیدن این زیباییها آگاهانه به پایداری این زمین کمک کرد. ژئوتوریسم فقط مختص زمین شناسان و متخصصین این رشته نیست بلکه همه افراد بویژه دانش آموزان می‌توانند مخاطبان آن باشند. با اردویی مناسب و راهنمایی آگاه شاید بتوان بهترین کلاس آموزشی زمین شناسی را در یک ژئوپارک برگزار کرد. تجربه نشان داده آموزش‌ها در محیط‌های طبیعی همواره آموزنده‌تر و ماندگارتر هستند. ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و ساختار ژئوموفولوژی (علم شناسایی اشکال ناهمواری‌های زمین) آن به وفور شاهد پدیده‌های جذاب و بعضا نادر زمین‌شناسی است. معمولا در دنیا مکان‌هایی به عنوان ژئوپارک در نظر گرفته می‌شوند که شامل یک یا چند پدیده یا عوارض طبیعی هستند و در ضمن پوشش‌دهنده نیازهای گردشگری بازدیدکنندگان است و افراد با بازدید از این مکانها علاوه بر گردشی هدفمند، دانش خود را نیز بالا می‌برند. ایران در این زمینه از پتانسیل بالایی برخوردار است و یک ژئوپارک نیز تا کنون در ایران دایر شده است. این ژئوپارک سال ۱۳۸۶در قشم تاسیس شد و شامل ۸ سایت مختلف است.
لازم نیست مکانی نام ژئوپارک را با خود داشته باشد و از آن برای گردشگری متکی به زمین‌شناسی استفاده نمود بلکه می‌تواند شامل نمونه‌ای از این پدیده‌ها را در خود داشته باشد. بهتر است در ابتدا این جاذبه‌ها شناخته شوند. این جاذبه‌ها می‌تواند شامل ناهمواریها، آتشفشانهای فعال، یخچالها و ... باشد. لیستی از مهمترین این جاذبه‌ها در زیر آورده شده است.
 
کوهها: بیش از ۱۵۰۰ کوهستان با ارتفاع بیش از ۳۰۰۰ متر در ایران قرار دارد. این موضوع به علت اهمیت آن در مقاله دیگری مورد بحث قرار خواهد گرفت. 

کانیون‌ها یا دره‌های باریک: سه کانیون بزرگ در ایران قرار دارد. یکی در جنوب شرقی در استان فارس کانونی مارپیچی شکل به طول ۴ کیلومتر وجود دارد. کانیون دیگر در بخش شمالی رشته کوه البرز رو به دریا در جنگلی متراکم قرار گرفته است و عمقی بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ متر دارد و بوسیله فرسایش سیلابی تشکیل شده است. کانیون سوم در جنوب شرق ایران است که توسط فرسایش حاصل از سیل و طوفان در سازندهای سست ایجاد شده است. 

روستاهای آتشفشانی: دو روستای کندوان در نزدیکی تبریز و میمند در نزدیکی کرمان متشکل از خانه‌هایی است که در داخل سنگهای آتشفشانی حفر شده‌اند. 

دریاچه‌ها: از مهمترین دریاچه‌ها می‌توان به دریاچه ارومیه در آذربایجان، گهر در رشته کوههای اشتران کوه، دریاچه اوان در الموت و ... اشاره نمود.

 آبشارها: از مهمترین آبشارها می‌توان به بیشه، شوی(تله زنگ) و مارگون اشاره نمود.
چشمه‌های آب گرم: بیش از ۴۰۰ چشمه آب گرم و آب معدنی در ایران وجود دارد. چشمه‌ها را به چهار دسته از نظر گرما تقسیم می‌کنند.مهمترین چشمه‌های آبگرم ایران در استان اردبیل و آذربایجان قرار دارند. داغ‌ترین چشمه آبگرم ایران در نزدیکی مشکین‌شهر است که دمای آن ۸۶ درجه سانتیگراد است. از دیگر چشمه‌های آبگرم می‌توان به سرعین(جنوب کوهستان سبلان)، لاریجان (شمال کوهستان دماوند)، گنو (شمال بندرعباس) و رامسر اشاره نمود. 

گل‌فشانها: این پدیده مربوط به فعالیت دینامیکی زمین و بالاآیی آن است. دو منطقه عمده گل‌فشان در ایران وجود دارد که یکی در چابهار و دیگری در نزدیکی بندر ترکمن. 

گنبدهای نمکی: توده‌های عظیم نمک است که به علت اختلاف وزنی با سنگ‌های پیرامون خود به سمت بالا حرکت می‌کنند و جایی که قشر بیرونی آن به سطح زمین برسد، کوهها و تپه‌های بزرگی را تشکیل می‌دهند. بیش از ۲۰۰ گنبد نمکی در بخش جنوبی ایران وجود دارد. در کوههای زاگرس جنوبی نیز به علت چین خوردگی گنبدهای نمکی زیبایی وجود دارد. در جنوب سمنان در حاشیه شمالی کویر بزرگ مجموعه‌ای در حدود ۴۰ گنبد نمکی که از بهترین نمونه‌ها در جهان می باشند، وجود دارد. در جزیره‌های واقع در خلیج فارس سه جزیره قشم، لارک و هرمز دارای گنبدهای نمکی می‌باشند. که البته گنبد نمکی قشم در محدوده ژئوپارک قشم قرار دارد. نکته جالب دیگر در مورد جزیره هرمز که خود یک گنبد نمکی است که بواسطه تنوع سنگ‌ها و کانی‌های بالا آمده بوسیله نمک چهره رنگارنگی را به سطح جزیره بخشیده است. 

غارها: بیش از ۲۰۰۰ غار در سطح ایران وجود دارد که شامل غارهای آهکی، نمکی، باستانی و دست ساز بشر است. بعلت داشتن مطالب در این باره نیز در مقاله دیگری به آن پرداخته خواهد شد. 

کویرها و بیابانها: ۲۵ درصد از مساحت ایران را به خود اختصاص داده است. ایران شامل دو بیابان بزرگ کویر (بیابان) لوت و کویر بزرگ است. این بخش نیز به علت مطالب زیاد در مقاله دیگری به آن پرداخته خواهد شد ولی لازم به ذکر است که کلوت‌های ایران که بخشی از جاذبه‌های کویر است در جهان منحصر به فرد بوده و از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، اگر چه ما قدر آن را نمی‌دانیم. 

نسرین صالحی/فعال طبیعت گردی