نگاهی بر تازه های تالیفات فلسفی؛
خیابان هایی برای تاملات فلسفی
«فلسفه در خیابان» نوشته «روزبه گیلاسیان» نخستین کتاب از مجموعه فلسفی «مواجهات» است که توسط انتشارات روزبهان منتشر شده است.
تاريخ : چهارشنبه ۱۷ خرداد ۱۳۹۱ ساعت ۱۲:۳۵
«فلسفه در خیابان ـ عبور از فوکو و بودریار ـ عبور اندیشه از چیزها و ناچیزها و هر خیابان که به سمت گم شدن و هدایت شدن توأمان می‌چرخد نشانه‌ای از آن عنصر غایی‌ای است که در حال گردش است.»
هنر اندیشه، نه عبور صرف از چیزها بلکه ساختن چیزها و ایجاد فاصله بین آنها برای مهیا ساختن جولانگاهی است تا در آن هستی درخورش را رقم‌زند. ازاین‌رو اندیشه، خود ذاتاً خالق چیزها و فاصلة حاکم برآن‌هاست. جغرافیای چیزها و فواصل بین آنها به‌وسیلة اندیشه، تصویر و در نوردیده می‌شود و واقعیت کلیت سیاست حاکم بر این جغرافیاست. سهم هر اندیشه در تغییر این جغرافیا، تاریخ درافتادن با جغرافیای مسلطی است که عبور از این خیابان، بی‌تصادف با آن غیرممکن است.
نويسنده كتاب، با روشي خلاقانه به بيان خوانش‌هاي فلسفي‌اش از مقولات مختلف بر مبناي فلسفه فوكو و بودريار پرداخته است و معتقد است فلسفه در عهد جدید محصول خیابان بوده و می‌نویسد: «فلسفه وارد خیابان نمی‌شودبلکه پیوسته پیش‌تر در آن بوده است. مهم درگیری در پشت سنگرهایی است که از برای رسوایی فلسفه به واسطه سرعت عبور اندیشه چیده شده‌اند. عبور از فوکو و بودریار نه عبور از اندیشه آن دو به شیوه‌های رایج بلکه عبور در فاصله بین دو چیز است: اندیشه فوکو، اندیشه بودریار.»
گیلاسیان در این کتاب پس از کنکاش در زوایای اندیشه فوکو و بودریار به حضور پنهان تکنیک در آثار آنها پرداخته است. به اصل تکنیکی حاکم بر هر دو اندیشه و این فرضیه که هم فوکو و هم بوردیار صرفا به مثابه آیینه‌هایی تنها منطق تکنولوژیک زمانه خویش رابروز داده‌اند و اندیشه آنها خواه‌ناخواه تکنیک را پیش‌فرض گرفته است. گیلاسیان سعی کرده است طرح فوکویی و بوردیاری را نه در مختصات ویژه و درونی‌شان بلکه با رهنمون‌های ثانوی خویش در امر تکنولوژیک باز‌آفرینی کند و به به این ترتیب نشان دهد چگونه این دو به
” «فلسفه در خیابان ـ عبور از فوکو و بودریار ـ عبور اندیشه از چیزها و ناچیزها و هر خیابان که به سمت گم شدن و هدایت شدن توأمان می‌چرخد نشانه‌ای از آن عنصر غایی‌ای است که در حال گردش است.» “
دو گونه متمایز به انعکاس منطق امر تکنولوژیک پرداخته‌اند. در واقع صحبت از تکنولوژی، صحبت از حضور و غیاب توأمان هایدگر در فوکو و بودریار است. تکنولوژی به مثابه یک رخداد و یا تکنولوژی به مثابه یک فرآیند، همان چیزی است که در ذیل این عنوان بررسی شده است.
به گفته مؤلف: «آنچه در این کتاب اهمیت دارد اشاره‌ای به دو شیوه اندیشیدن است که از بنیان هماوردطلبانه و یورش برنده‌اند. آنچه آن دو را از هم جدا می‌سازد تکینگی خاصشان است. در یک سو فوکو با جدی انگاشتن بازی چیده‌شده تاریخ، سعی در وارونه‌سازی این جدیت داشته و در این مسیر، ناگزیر از درافتادن به بازی جدی ولی در عین حال رقصان و ناایستای تبارشناسی است و در سوی دیگر (و شاید در همان سو) بودریار به صورتی کوچ‌گرایانه از جدیت حاکم، سعی در ناجدی انگاشتن تمام طمطراق حاکم بر ادبیات اندیشه و نظام دانش اجتماعی حاکم دارد. بودریار خود را از میدان مبارزه به بیرون پرتاب می‌کند. او نه از سلاح موجود، بلکه از ناراهبردی نامتعین برای به سخره گرفتن و آلوده ساختن نظم موجود استفاده می‌کند.»
مباحث کتاب حاضر در سه بخش فوکو و امر سیاسی، بودریار و امر سیاسی و ملاقات در تکنولوژی تدوین شده است. در قسمتی از بخش سوم می‌خوانیم: «فوکو و بودریار هر دو با نوعی اولویت دهی به فرآیندها شروع کردند و به نوعی به سوی دیگر یعنی رخدادها لغزیدند؛ هر دو از دیدگاه دوم به جهان برخاستند: دیدن هر رخداد به مثابه یک فرآیند؛ دادن اولویت به فرآیند و بررسی فرایند و اضمحلال آن و به این شکل وارد دیدگاه اول شدند: دیدن هر فرآیند به مثابه یک رخداد. دادن اولویت به رخداد و بررسی رخداد و رابطه آن با سوژه. اما موضوع پیچیده‌تر از آن است. هم در دیدگاه اول و هم در دیدگاه دوم این دو به روش‌های متفاوت و نگرش‌های متفاوت‌تر به موضوع نگریسته‌اند.»
در این کتاب حرف ناگفته در اندیشة فوکو و بودریار سخن از تکنیک است. سخن ناگفته‌ای که هایدگر در واپسین نوشته‌های خود به اندیشه در آن گام‌برداشت. اما این سخن مغفول‌مانده در اندیشة فوکو و بودریار همواره در نهان سخن گفته و عمل‌کرده‌است. ما در این کتاب پس از کنکاش در زوایای اندیشة فوکو و بودریار به حضور پنهان تکنیک در آثار آنها می‌پردازیم. به اصل تکنیکی حاکم بر هر دو اندیشه و این فرضیه که هم فوکو و هم بودریار صرفاً به‌مثابة آیینه‌هایی تنها منطق تکنولوژیک زمانة خویش را بروز داده‌اند و اندیشة آنها خواه‌ناخواه تکنیک را پیش‌فرض گرفته‌است.
چاپ دوم «فلسفه در خیابان» ـ عبور از فوکو و بودریارـ نوشته «روزبه گیلاسیان» نخستین کتاب از مجموعه فلسفی «مواجهات» است که توسط انتشارات روزبهان در ۲۶۹ صفحه، شمارگان ۱۵۰۰ نسخه چاپ و با قیمت ۶۵۰۰ تومان منتشر شده است.
