زنوزی جلالی در نشست نقد و بررسی ادبیات دهۀ شصت گفت: ادبیاتی که نسل جوان ما پیرو آن است، ادبیاتی تقلیدی و وارداتی است. این ادبیات برگرفته از ادبیات غرب است؛ در صورتی که اتفاقات کشور ما متفاوت با کشورهای غربی است.

نویسندۀ کتاب «آینه و مرداب»، با اشاره به پیشینۀ داستان‌نویسی کشور افزود: در 100 سال داستان نویسی، دهۀ 40 دهۀ شکوفایی ادبیات داستانی ماست، در هر صورت ما از ادبیات غرب الگو‌برداری کرده‌ایم و هم‌اکنون نیز به این کار ادامه می‌دهیم. در داستان‌های مینیمال، مدرن، رئالیست جادویی، سیال ذهن و دیگر گونه‌های ادبیات.

نویسنده «سال‌های سرد» گفت: در ادامه باید ذکر کنم که شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است که اصولاً مکاتب را به‌وجود می آورد. به‌طور مثال بعد از جنگ جهانی، داداییسم به‌وجود می‌آید، که مکتبی پاشیده است زیرا جهان را پاشیده فرض می‌کند.

نویسنده رمان «قاعده بازی» در ادامه افزود: یکی از شاخص‌ترین اتفاقات بعد از انقلاب دور‌شدن از ادبیات انزواگرایانه به‌سمت ادبیات جمعی است که انسان‌ها از پیله‌های خود جدا می‌شوند و وارد جامعه می‌گردند، تک صدایی ها به پایان می‌رسد و افراد و دیدگاه‌ها به دیالوگ می پردازند.

وی ادامه داد: آنچه که به طور کلی دربارۀ ادبیات دهۀ 60 و70 میتوان اشاره کرد تقسیم شدن نویسندگان به دو دسته است؛ یک نویسندگانی که قبلاً می‌نوشتند و با تجربه بودند، دوم حضور نویسندگانی جدید که به نسل انقلاب معروفند و به طور طبیعی تازه کار هستند و قصد دارند ادبیات انقلاب را به‌وجود بیاورند.

زنوزی جلالی اظهار داشت: در یک بررسی سریع می‌توان گفت بیشتر نویسندگان دستۀ اول سکوت کردند. اما دستۀ دوم با شور انقلاب وارد صحنه شدند، ضمن اینکه نباید فراموش کرد بلافاصله بعد از انقلاب (‌یعنی قبل از شکل‌گیری ادبیات انقلاب) جنگ تحمیلی رخ می‌دهد و ادبیات انقلاب در ادبیات دفاع مقدس در می‌غلطد.

پس دو فاکتور مهم در شکل‌گیری ادبیات بعد از انقلاب را می‌توان اینگونه بیان کرد: یک، نو قلمی نویسندگان تازه کار که باید آزمون و خطا انجام دهند و به طور منطقی اشتباهاتی در کارشان وجود خواهد داشت و دوم وارد شدن ادبیات انقلاب در ادبیات جنگ است که به طور طبیعی جنس این ادبیات متفاوت با ادبیات انقلاب است.

بنابر این ما با ادبیاتی احساسی و تهییجی مواجه می‌شویم که به‌دنبال آن ادبیات شعاری شکل می‌گیرد. پس به این شکل ما از ادبیات دفاع مقدس بد دفاع می‌کنیم و محصول این کار این است که مبانی ارزشی ما تبدیل به کلیشه می‌شود.

امیر حسین مکاریانی