نهم آذرماه روز بزرگداشت شیخ مفید؛
مردی که ستون شیعه شد
تاريخ : دوشنبه ۹ آذر ۱۳۹۴ ساعت ۱۷:۰۸
ابوعبدالله محمد بن محمد بن نعمان بن عبدالسلام ملقب به شیخ مفید و معروف به ابن المعلم، فقیه، متکلم و از علمای برجسته شیعه سده پنجم هجری قمری در ذی قعده ۳۳۶هـ . ق در عکبری در نزدیکی بغداد متولد شد.
سپس با پدر به بغداد، بزرگ ترین مرکز علمی آن روزگار رفت، نزد پنجاه و نه تن از استادان بزرگ عصر خود چون قاضی ابوبکر جعابی، ابن قولویه قمی، ابوعبدالله مرزبان، شیخ صدوق، ابوغالب زراری، ابن جنید اسکافی و علی بن عیسی رمانی به فراگیری دانش پرداخت و خود در شمار بزرگ‌ترین عالمان، متفکران و مصلحان تاریخ اسلام درآمد .
او نیز شاگردان بزرگی چون شریف رضی، شیخ طوسی، سید مرتضی علم الهدی، شیخ ابوالعباس نجاشی، قاضی ابوالفتح کراچکی و مظفر بن علی حمدانی را تربیت کرد.
از آنجا که در روزگار شیخ مفید مباحثات و استدلال‌های عقلی به اوج خود رسیده بود، او با تسلطی که در علم کلام و مناظرات دینی داشت، به بحث‌های اعتقادی و مذهبی با دیگر متکلمان و صاحب‌نظران بزرگ فرقه‌های هم عصر خود پرداخت .
دفاعیات او از مذهب تنها به مناظرات شفاهی منحصر نبود بلکه رساله‌هایی نیز در رد و تحلیل آثار و افکار دیگر متکلمان نگاشت که از آن جمله می‌توان به نقد افکار و عقاید ابوعثمان جاحظ، جبائی متکلم معروف معتزله، ابوالعباس ثعلب، ابوعلی قطرب، ابومحمد قتیبه، قاضی عبدالجبار رئیس فرقه متعزله بغداد و قاضی ابوبکر باقلانی رئیس اشاعره بغداد اشاره کرد.
شیخ مفید در واقع بیشتر زندگی خود را به ترویج مذهب شیعه، دفاع از حق و مبارزه علمی با مخالفان دیگر فرقه‌های شیعه چون مرجئه، اشاعره، خوارج و فرقه‌های منحرف شیعه مانند زیدیه و واقفه سپری کرد.
شیخ مفید در ۳ رمضان ۴۱۳ در بغداد، در سن ۷۵ سالگی درگذشت و در پایین قبر امام جواد به خاک سپرده شد. شیخ طوسی در الفهرست می‌نویسد: « محمد بن محمد بن نعمان، معروف به ابن المعلم (ابوالعلا معری این لقب را به وی داده)، از متکلمان امامیه است. در عصر خویش ریاست و مرجعیت شیعه به او منتهی گردید. در فقه و کلام بر هر کس دیگر مقدم بود. حافظه خوب و ذهن دقیق داشت و در پاسخ به سؤالات حاضر جواب بود. او بیش از ۲۰۰ جلد کتاب کوچک و بزرگ دارد. گفته‌اند لقب «مفید» را علی بن عیسی معتزلی در عهد جوانی، در نتیجه مباحثه با وی به او داد.»
آثار برجسته‌ای از این فقیه کلامی باقی مانده که از آن جمله می‌توان به «اوائل المقالات»، «شرح عقاید صدوق»، «اجوة المسائل السرویة»، «النکت الاعتقادیة»، «المقنعه»، «الاعلام»، «المسائل الصاغایة»، «جوابات اهل الموصل فی العدد الرویه»، «جواب اهل الرقه فی الاهله و العدد»، «الامالی»، «غیبت»، «الفصول العشرة»، «الجوابات فی الخروج المهدی(عج(»، « الفصول المختارة»، «الفرائض»، «الکلام فی دلائل القرآن»، «وجوه اعجاز القرآن»، «النصرة فی فضل القرآن»، «الثقلان »، «البیان فی تألیف القرآن»، « الرساله المقنعة»، «الافصاح»، «الایضاح»، «الارکان» و «الارشاد العیون» اشاره کرد.
