نگاهی به روند اکران فیلم سینمایی «استراحت مطلق» در نوروز؛
سناریوی مشترک ایوبی و کاهانی
چگونه کارگردانی به دلیل حضور نیافتن فیلمش نشست رسانه‌ای برگزار می‌کند و بر علیه مدیریت سینمایی صحبت می‌کند و از رسانه‌ها در راستای گله‌مندی‌هایش استفاده می‌کند و در نهایت فیلمش جزو آثاری قرار می‌گیرد که در نوروز اکران می‌شود؟! این توافق یا یک محافظه کاری است یا نشأت گرفته از یک سناریوی مشترک.
تاريخ : شنبه ۱۵ فروردين ۱۳۹۴ ساعت ۱۳:۴۶
فیلم سینمایی استراحت مطلق آخرین ساخته عبدالرضا کاهانی است که این روز‌ها در سینما‌های کشور در حال اکران است. که با اتفاقات خاصی که برایش به وجود آمد توانست اکران نوروزی را از آن خود کند.
کاهانی جزو آن دسته از کارگردان‌هایی است که در برابر هر آنچه که باعث شود ذهنیاتش را نتواند در اثارش منتقل کند مقاومت تندی را ازخود نشان می‌دهد. اوقبل از اینکه وارد عرصه سینمای بلند شود در سن شانزده سالگی اولین فیلم کوتاه خود را با نام «خنده» ساخت. بعد‌ها در مسیر فیلم سازی نویسندگی را نیز تجربه کرد او در اولین قدمی که برای ساخت فیلم بلند خود برداشت با تهیه کننده آن بر سر محتوای فیلم به مشکل جدی برخورد و ساخت فیلم «رقص با ماه» در نیمه راه متوقف شد.
بعد‌ها در سال ۱۳۸۵ فیلم سینمایی «آدم» را ساخت که بعد از اکران در جشنواه فیلم فجر توقیف شد و سه سال بعد در شبکه نمایش خانگی عرضه شد و او همچنان به این روند خود ادامه داد و فیلم بعدیش نیز با عنوان «آنجا» به نمایش در نیامد. تا اینکه با فیلم سینمایی «بیست» توانست اکران عمومی فیلمش را بدون دغدغه آنچنانی در سینما‌ها شاهد باشد.
گویا بعد از این فیلم کمی سلیقه مدیران را در نظر گرفته و به نوعی تلاش می‌کرد تا در زمان ساخت شرایط اکران و شاید نوع نگاه مسئولین فرهنگی را در نظر بگیرد. فیلم‌های «هیچ» و «بیست» و «اسب حیوان نجیبی است» آثار بعدی این کارگردان هستند. که هر کدامشان جنجال‌های خاص خود را در زمان اکران داشتند. به طور مثال فیلم «هیچ» با حذف صحنه‌هایی در ایران اکران شد و البته اجازه نمایش در خارج از ایران را ندارد و «اسب حیوان نجیبی است» نیز با شکایت نیروی انتظامی را به همراه داشت و بعد از هفت ماه اکران شد.
فیلم بعدی او «بی‌خود و بی‌جهت» نام داشت نام این فیلم دست منتقدان مخالفش را برای تیترهای تند باز گذاشت. شاید به توان گفت این فیلم اولین اثر سینمایی «ریل تایم» در سینمای ایران است. او پس از این فیلم به فرانسه رفت گمانه زنی‌ها اینگونه بود که شاید او هم همانند برخی از کارگردان‌های ایرانی که پناهنده این کشور شده‌اند در همان جا بماند و به کار خود ادامه دهد. او در فرانسه فیلم سینمایی «وقت داریم حالا» را با سرمایه گذاری یکی ازفوتبالیست‌ها ساخت برگشت او به ایران همچنان در حاله‌ای از ابهام بود تا اینکه تصمیم گرفت باز گردد و اثر بعدی خودرا با نام «استراحت مطلق» بسازد. شاید در این بین کم حاشیه‌ترین فیلم وی «بیست» است که از نظر مدیران فرهنگی توانسته در این فیلم معیار‌های آن‌ها را رعایت کند و به آن نمره‌ای نزدیک به نام فیلم دهند.
«استراحت مطلق» در کمال ناباوری کارگردان و برخی از سینماگران در بخش گزینش نتوانست نظر هیئت انتخاب فیلم فجر را به خود جلب کند و از داوری کنار گذاشته شد. که این عمل از سوی کاهانی بی‌پاسخ نماند و او در یک حرکت عجیب که فقط در ایران و سینمای ما ممکن است اتفاق بیافتد با ترتیب دادن یک نشست خبری با شدید‌ترین لحن اعتراض خود را نسبت به سینمای ایران و شخص ایوبی رییس سازمان سینمایی اعلام داشت. یک حرکت غیر حرفه‌ای از یک کارگردان حرفه‌ای. او در بخشی از سخنانش اعلام کرد جواد شمقدری «رییس پیشین سازمان سینمایی» بسیار بهتر از ایوبی عمل کرد وی همچنین آثار فجر را مجموعه‌ای از فیلم‌های خنثی نامید آن هم بدون اینکه آن‌ها را دیده باشد یعنی باتوجه به رفتار مدیران در این عرصه می‌توان حدس زد که سیاستگذاری در بخش انتخاب آثار چگونه بوده است. که البته خیلی هم این پیش بینی غیر واقعی نبود.
در چنین شرایطی فیلم کاهانی که نتوانسته بود در جمع آثاری حضور داشته باشد که برای سیمرغ رقابت می‌کنند اما در کمال تعجب توانست اکران نوروزی را از آن خود کند.
جالب است رسانه‌های ما به این موضوع هیچ توجهی نکرده‌اند و خیلی به آن نمی‌پردازند چرا که در حقیقت جای سوال دارد چرا کاهانی حق اعتراض آن هم با لحن تندی را به خود می‌دهد و از طرفی باید به رییس سازمان سینمایی انتقاد‌های تندی را داشته باشد و بتواند اکران نوروزی را هم بگیرد. تمام این رفتار اگر غیر منطقی به نظر برسد که، می‌رسد، باید به این نکته اندیشید که مدیران فرهنگی در دولت کنونی به همراه عبدالرضا کاهانی، اصحاب رسانه را دست خوش سناریوی مشترکشان کرده‌اند. سناریوی مشترک ایوبی و کاهانی.
از زمان ورود ایوبی به سازمان سینمایی امیدهای زیادی در سینماگران به وجود آمد که شاید بازشدن خانه سینما یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی باشد که می‌توان به آن اشاره کرد. اما انتظارات اهالی سینما به اینجا ختم نمی‌شد آن‌ها درخواست‌های دیگری داشتند که به گفته بسیاری از آن‌ها این درخواست‌ها برآورده نشده است و الکن مانده سامان سالور در گفتگویی با همین رسانه عنوان کرد دوستان در با پنبه سر می برند. یکی از ویژگی‌های مدیریت کنونی در خانه سنیما این است که ایوبی تلاش دارد با خنثی بودن موجبات ناراحتی بخش و یا جناحی از سینماگران را به وجود نیاورد. ملاحظه کاری‌های بی‌مورد نشانی از نوع نگاه و جهان بینی این مدیر سینمایی نمی‌دهد.
اگر اختلافات جناحی و سلیقه‌ای را کنار بگذاریم باید به این نکته اشاره کنیم که در زمان مدیریت شمقدری آثاری همچون «گشت ارشاد»، «زندگی خصوصی» که متوقف شدند ساخته شد که توقف آن ارتباط مستقیمی به مدیریت سینمایی آن دوره نداشت. فیلم‌های سینمایی «معراجی‌ها»، «طبقه حساس» و «چ» جزو آثار پرفروش در سال گذشته بودند فیلم سینمایی «شیار ۱۴۳» در حوزه دفاع مقدس توانست نظر رهبری را به خود جلب کند. در شش ماه نخست سال گذشته فروش کل فیلم‌های سینمایی از کل سال قبل آن بیشتر شده بود اما باید به این نکته توجه کرد که فیلم‌های نامبرده شده در زمان دوره شمقدری ساخته شد که برخی از آن‌ها حاشیه ساز هم بودند.
با نگاهی به آثار سینمایی در فجر سی و سه که می‌توان آن را دست آورد کامل دوره مدیریت ایوبی در سازمان سینمایی دانست در می‌یابیم که فیلم‌های خنثی و بدون شجاعتی ساخته شده‌اند و یا حداقل این گونه فیلم‌ها در جشنواره پذیرفته شدند. فیلم هاییی که برآیند رفتار مدیریت سازمان سینمایی است. در عرصه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی نتوانستیم اثر قابل توجه و با کیفیتی را ببینیم. این محافظه کاری در انتتخاب فیلم‌های نوروزی برای اکران به شدت قابل لمس است. با توجه به این شرایط که حاصل برداشت از رفتار مدیریت سازمان سینمایی است شاید غیر منطقی نباشد که بتوان حدس زد که سازمان سینمایی برای راضی نگه داشتن افرادی همچون کاهانی که شانتاژ رفتاری در رسانه دارند در پشت پرده وارد گفتگو می‌شود و در حقیقت به آن سامتیاز هایی را می‌دهد تا کارگردانی همچون وی را که دست به برگزاری نشست رسانه‌ای علیه آن‌ها زده است راضی نگه دارند. در حقیت دستهای پشت پرده و یا روابطی از آن دست باعث شده فیلم کاهانی اکران شود. گویا سازمان سینمایی و در رأس آن ایوبی با برخی از کارگردانان بدون توجه به اینکه چه نوع دیدگاهی دارند وارد سناریوی مشترکی می‌شود که خیلی آزرده خاطر نشوند. نمونه بارز آن اکران عجیب فیلم کاهانی در نوروز بود.
نکته قابل توجه این است که جمع زیادی از اصحاب رسانه، مخاطبین حرفه‌ای سینما و همچنین منتقدین بر این باورند که فیلم سینمایی «استراحت مطلق» به کارگردانی عبدالرضا کاهانی نه تنها نسبت به آثار گذشته وی جلو‌تر نیست بلکه چند گام عقب‌تر است. شاید رسانه‌ها باید با دقت بیشتری ارتباط بین مدیران و برخی از کارگردان‌ها را دنبال کنند و به همان چیزی که از خودشان برای رسانه‌ها نمایان می‌کنند اکتفا نکنند.
در این نوشتار تاکید می‌کنیم که کاهانی کارگردان کاربلد باهوش و زیرکی است که سینما را می‌شناسد و می‌داند که چه می‌خواهد او بازیگری را می‌فهمد و می‌توان با نگاهی به آثارش و گفته بازیگرانی که با وی کار کرده‌اند به این موضوع پی برد. اما تنها قوت اثار وی این نبوده است که توانسته او را بر سر زبان‌ها بیاندازد اعتراض‌های پی در پی او نقش مهمی در این مسیر داشته است.
اما مهم‌ترین سوال این است که با توجه به اتفاقاتی که برای این فیلم افتاد و البته اصلاحیه زیادی که این کارگردان در ارتباط با فیلمش به آن تن داد و همچنین نوع برخورد وی با مدیران فرهنگی چگونه توانسته اکران نوروزی را از آن خود کند چرا که قطعاً آثار بهتری همچون «عصر یخبندان» در خواست اکران نوروزی را داشته‌اند که کنار گذاشته شده‌اند. شاید این رفتار اپیدمی جدیدی را در بین کارگردان‌ها به وجود بیاورد که برای اکران زمان دلخواه‌شان دست به ترتیب دادن نشست‌هایی با حضور رسانه‌ها بزنند و اعتراض خود را این گونه بیان کنند.
با توجه به لحن شدید اعتراض آمیز کاهانی نسبت به رییس سازمان سینمایی و دلایل زیاد دیگر باید پرسید چرا اکران نوروزی به «استراحت مطلق رسید؟!
