کیارش اقتصادی - نظريه‌پرداز خوشه‌سار بومی ـ كه در احيای اين خانه‌ها مشاركت داشته است، درباره طرح استانداردسازی اقامتگاه‌های بومی توضیح داد: در این بین دو بحث عمومی و بومی وجود دارد یکی سنجش مثل بهداشت، نظم، ایمنی، صلاحیت فردی که آن مکان را اداره می‌‌کند، عدم سو پیشینه که جزو قواعد عمومی است، دیگری ویژگی‌های بومی که برخی اوقات این دو در تعارضند. فرض کنید قواعدی که برای ویژگی تخت یا آشپزخانه یا برخی موارد دیگر مطرح می‌شود وقتی به شکل بومی طراحی ‌شود متفاوت است.

او اظهار کرد: اینها موارد محدودی است اما آنچه به لحاظ بومی دارای اهمیت است حفظ و ترویج ارزش‌های بومی است و این شاخصه اصلی این نوع اقامتگاه‌هاست. معماری داخلی بومی، پوشش لباس‌های محلی افراد متصدی خانه‌های بومی، سرو غذاهای محلی، پذیرایی با آداب و رسوم محلی آن منطقه، بکارگیری ظروف بومی چنین لیستی را می‌توان تهیه کرد و به ارزش سنجی اقامتگاه‌های بومی پرداخت. بعد از سنجش می‌توان گفت چه مقدار و در چه مواردی یک اقامتگاه بومی است.

وی درباره‌ی عملی کردن شعار گردشگری و انرژی پایدار گفت: به این مهم بازمی‌گردد که تا چه اندازه آن فضا زیست محیطی است. این موارد به عنوان یک ارزش برای اقامتگاه بومی یک شناسنامه درست می‌کند، یک مواردی که به انتخاب مشتری هم کمک می‌کند یعنی اگر شناسنامه‌ای تهیه و در آن سنجشی اتفاق بیفتد که مشخص کند تا چه اندازه و در کدام ابعاد وارد موضوعات بومی شده و به مسایل زیست محیطی اهمیت دهند آنوقت این مشتری است که انتخاب می‌کند کجا برود یا نرود.

اقتصادی در پاسخ به این که چه کسی باید این شناسنامه را تهیه کند، بیان کرد: به نظرم هرکسی که برایش سنجش اهمیت دارد باید آن را تنظیم کند. ممکن است یک شخص روی وبلاگ شخصی‌اش این کار را بکند، ممکن است یک موسسه و یک ارگان این کار را انجام دهد. سنجش پدیده مستقلی است که اتفاق می‌افتد. کسانی که برایشان اهمیت دارد به ورودی‌هایی که این سنجش برایشان اهمیت دارد مراجعه می‌کنند مثل شرکتی که می‌گوید من ایزوی فلان را ارائه می‌دهم. بسته به این که براساس چه کیفیتی آن ارزش را انجام می‌شود خود آن مکان اعتبار و معنا پیدا می‌کند.

وی درباره‌ی ضرورت بکارگیری انرژی پایدار در گردشگری بیان کرد: ما به دنبال این هستیم که بالاخره چه کسی حاضر است بار این مسولیت را به دوش بکشد، در حالی که جامعه ما به شکل نهادهای دولتی و غیر دولتی متوجه این موضوع هستند. اقامتگاه‌های سنتی و بومی یک شاخه هستند، که به دنبال احیای ارزشهای بومی هستند. مسایل زیست محیطی می‌تواند آن را همپوشانی کند اما یک شاخه جداگانه‌ای است یعنی یک هتل در عین مدرن بودن می‌تواند به رعایت نکات زیست محیطی هم بپردازد.

اقتصادی درباره‌ی چگونگی تسری این موضوع به جامعه اظهار کرد: راهکار بهره‌گیری از انرژی پایدار بحث، مطرح کردن و یادآوری این سبک زندگی جزو بازار خواسته‌هاست. اگر این بحث ادامه یابد از سویی اقامتگاه‌ها سعی می‌کنند که بحث انرژی پاک و پایدار را به عنوان یک ارزش بکار گیرند، چون دوستداران محیط زیست ترجیح می‌دهند پولشان را در جایی خرج کنند که به محیط زیست اهمیت می‌دهد.

او با اشاره به این که رسانه‌ها نقش کمرنگی در این زمینه دارند، خاطرنشان کرد: در حد اهمیت به اقامتگاه‌های بومی نمی‌پردازند. در اصل گشایشگاه ورود به زندگی بومی فراموش شده است. اقامتگاه‌های بومی کانالی است که یادآوری می‌کند می‌توان دوباره بومی زندگی کرد. فقط در کتاب‌ها و عکس‌ها نیست می‌توان رفت و آن را تجربه کرد..

اقتصادی درباره‌ی این که چرا گردشگران خارجی بیش از گردشگران داخلی به اقامتگاه‌های بومی علاقه‌مندند، توضیح داد: برای این که جامعه ما همچنان شیفته مدرنیته است. سیراب نیست، البته یک بخشی هم به این باز می‌گردد که ارزش‌هایش را نمی‌داند. اهمیت این موضوع از یک هیجان بیشتر است. بافت‌های سنتی حافظه‌های شهر هستند، حافظه‎های که به مردم برای بازیابی هویت آنان کمک می‌کنند. اما این حافظه‌ها در معرض نابودی‌اند. زندگی امروز سرگردان بین اینده و حال است در حالی که ارتباطش با گذشته قطع شده است. در سال‌های گذشته برخی آنچنان دل در گرو توسعه شهرها دادند که گذشته خود را فراموش کردند.

او تاکید کرد: اگر یک قیاس بین زمستان‌های گذشته و اکنون بیندازیم متوجه می‌شویم زندگی امروز چقدر ما را از حالت طبیعی ما دور کرده است. در زمستان قرار است خیلی کار نکنیم، سکون داشته باشیم، ریشه‌ها و فکرها را تقویت کنیم، بیشتر دور خانواده جمع شویم. اما ما دیگر به این چیزها حتا فکر هم نمی‌کنیم. اقامتگاه‌های سنتی می‌خواهند ما دوباره زندگی را به یاد بیاوریم.

وی ادامه داد: نگاهی به عایق خانه‌های قدیمی بیندازیم. کاهگل ویژگی‌اش این است که در هوای گرم در مقایسه با سنگ، آجر و سرامیک به اندازه‌ی آنها گرم نمی‌شود و بالعکس در سرما هم اینقدر سرد نیست. همیشه دمای متعادلتری دارد. كاه از ترك خوردن پوشش جلوگیری می‌كند. به كاهگل بام كمی نمك خوراكی اضافه می‌كردند به این دلیل كه گل خمیری شده در زمستان تا چند درجه زیر صفر یخ نزند. تا از نشت كردن آب برف و باران بهتر جلوگری شود. هر ساله قدری نرمه كاه بر روی لایه كاهگل نمناك شده ریخته و غلتك می‌زدند، این روش هنوز در روستاهای ایران رایج است.

اقتصادی اضافه کرد: یا کرسی که با آن نهایتاً یک متر مربع را گرم می‌کنیم. درصورتی که اتاق‌های امروزی که گرم می‌شوند شاید بالای ۵۰ مترمکعب است. این جدای از تهویه هوایی است که در اتاق دارای کرسی انجام می‌شود. تنفس اکسیژن بهتر و هوای سالم‌تر، برقرای جریان خون بهتر و... از مزیت‌های آن است.

وی تصریح کرد: هزینه برق برای مناطق جنوبی مشکل‌ساز است و گاهی چند صد هزار تومان می‌شود، در صورتی که بادگیر ممکن است این هزینه را به نصف تقلیل دهد. ملت ما سالها نان نفت را خوردند و قدردان نبودند. حالا با وضعیت دلار و بحث هدفمندی یارانه‌ها مقداری این مباحث معنادار می‌شود و دیگر فانتزی نیست.