«کودک و فرشته»


کارگردان : مسعود نقاش زاده - فیلمنامه نویس : محمدرضا گوهری، مسعود نقاش زاده - تهیه کننده : سیما فیلم - بازیگران : مونا احمدی، قاسم زارع، افشین هاشمی و ....


 


در روز چهارم شروع جنگ تحمیلی در خرمشهر خانواده «فرشته» از هم می پاشد و فرشته نوجوان به دنبال برادر 12 ساله اش «سلیم» از پایگاه مقاومتی به پایگاهی دیگر حرکت می کند. در مسیر راه او جوانان و نوجوانان از بسیجی و دانش آموز و بزرگسالان در کنار هم و با تقسیم وظایف از شلمچه تا مسجد جامع شهر در مبارزه ای بی امان هستند. افراد آموزش ندیده به سرعت در کنار آموزش دیده ها آبدیده می شوند و هرازگاه شمایی از مبارزه حرفه ای تکاوری دیده می شود. پایگاه های یک به یک در یورش تانک ها و پیاده نظام دشمن سقوط می کنند و مسجد جامع که مرکز فرماندهی مقاومت است، از آخرین گلوله ها و با آخرین بازماندگان همچنان غیورانه به نبرد علیه تهاجم دشمن ادامه می دهند. فرشته در جایی که پیش رویش چند نفری بیش از مدافعان نمانده است با جسد برادر شهید شده اش «سلیم» روبرو می شود و ... بی تردید فیلم «کودک و فرشته» یکی از زیباترین، حماسی ترین، مردمی ترین و واقع بینانه ترین فیلم «ضد اشغال» است که تاکنون درکشورهای مختلف ساخته شده است. فیلمی که جلوه های ویژه آن کل شهر در حال آخرین نفس کشیدن هاست. شهامت، کاردانی، ایثار و... به هم آمیخته و مجموعه ای از مستند تاریخی، داستانی دراماتیک، نقش فرد در میان جمع و جمعی که هر کدام «شخصیت» اند و نه توده سیاهی لشگر به ساختاری واقعی و فراواقعی ارتقاء یافته است. فیلمی که در میان فیلم های دفاع مقدس به ارتش در کنار سپاه و بسیج و مردم و زنان نقش درخور توجه و دیالکتیکی بخشیده است. در این فیلم مردم آرام آرام با واقعیت خشن تحمیلی کنار آمده، سرنوشت شان را ورق می زنند. اصلاح و تربیت واقعی نمایانه در میان همه رایج می شود. اصطلاح های ویژه انقلاب و دفاع مقدس آرام آرام بر زبان ها جاری و در اذهان نهادینه می شود. فیلم کودک و فرشته یک تاریخ سازی جامع از امور شاخص هفته های اولیه مقاومت خرمشهر را به نمایش می گذارد : ابعاد مختلف مبارزه (کفن و دفن، پرستاری، آمار نگه داشتن و...)، مهاجرت، همگرایی ملی (ضمن تنوع از پسوندهای قومی- دارای گویش فارسی رسمی است و مجاهدان از ترک و لر و کرد و فارس و... تشکیل شده اند) و حفظ شعائر و شئون مذهبی، وحدت کلی را ترسیم می نماید. این فیلم می تواند به الگویی برای دیگر فیلمسازان مطرح گردد که جامع نگری را بدون غفلت از شاخصه ای به ساختاری نیرومند، پرکشش، تماشاگرپسند و نسخه ای اصیل از تجسم دفاع مقدس مبدل کرده است. فیلمی که بدون مؤلفه های «رئالیسم سوسیالیستی» و یا «قهرمان محور- لیبرالی» از هنر خاص انقلاب اسلامی برخاسته است که جایگاه تحلیل برای نظریه پردازی را در خود ذخیره کرده است.


 مجتبی حبیبی