به گزارش هنرنیوز، نشست «بررسي ترجمه متون ادبي از زبان فارسي به زبان تركي استانبولي» به همت اين سازمان با حضور علي گوزل‌يوز، رييس مركز خاورشناسي و مدير گروه زبان و ادبيان فارسي دانشگاه استانبول، مهمت آتالاي، عضو هيأت علمي و استاد زبان فارسي دانشگاه استانبول و كاووس حسن‌لي، عضو هيأت علمي دانشگاه شيراز و رييس مركز حافظ‌شناسي، در نخستين روز فعاليت بيست‌وهشتمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران، برگزار شد.
جايگاه ادبيات فارسي در تركيه
در ابتداي اين نشست، علي گوزل‌يوز، رييس مركز خاورشناسي و مدير گروه زبان و ادبيان فارسي دانشگاه استانبول، درباره نگاه جامعه ادبي تركيه به ادبيات ايران، گفت: علاقه مردم دنيا به زبان فارسي بسيار قديمي و ريشه‌دار است. در تركيه هم حتي تا اواسط قرن نوزدهم، زبان فارسي در مدارس اين كشور تدريس مي‌شد؛ ولي در سال ۱۸۳۹ با راه افتادن جنبش تنظيمات در تركيه بيش‌تر مردم اين كشور به سمت غرب گرايش پيدا كردند و از اين دوره به بعد، آشنايي با ادبيات ايران در تركيه، كم‌تر شد.
وي ادامه داد: در ۳۰ سال اخير، علاقه به ادبيات كلاسيك و معاصر ايران در تركيه افزايش يافت و آثار زيادي از ادبيات ايران به زبان تركي ترجمه شدند. حتي نشريات و مجلات هم علاقه به انتشار ويژه‌نامه‌‌هايي با موضوع ادبيات شرق و به ويژه ايران پيدا كردند و شماره‌هاي فراواني هم با موضوع ادبيات ايران در اين نشريات، منتشر شدند.
اين استاد زبان فارسي در تركيه، سخنان خود را با تشريح تفاوت‌ها در ترجمه شعر و ادبيات منثور، اينگونه ادامه داد: ترجمه اين دو نوع ادبيات كاملاً با هم متفاوت و ترجمه شعر مشكل‌تر است. براي ترجمه شعر بايد با مطالع نسبت به زندگي شاعر و اتفاقات رخ داده در طول زندگي وي، توجه كرد. براي نمونه در ترجمه‌هايي كه از ديوان امام خميني (ره)، رباعيات خيام، اشعار قيصر امين‌پور، فروغ فرخزاد و سهراب سپهري به زبان تركي داشتم، نسبت به زندگي اين شاعران و حوادث رخ داده در زنگي‌شان، مطالعاتي كرده بودم.
وي همچنين درباره ترجمه رمان و داستان به زبان‌هاي ديگر گفت: چند نوع ترجمه داريم. ترجمه واژه به واژه كه بيش‌تر در متون ديني و مقدس به كار مي‌برد. براي ترجمه رمان نيز از ترجمه جمله به جمله استفاده مي‌كنيم. نوع ديگر ترجمه هم پاراگراف به پاراگراف است كه چون در آن ممكن است برخي از جمله‌ها حذف شوند، براي ترجمه رمان مناسب نيست.
اين مترجم در ادامه درباره مشكلات ترجمه اشعار گفت: در شعر برخي از مضامين و اصطلاحات در زبان هدف، وجود ندارد؛ مثلاً در ترجمه اشعار استاد كاووس حسن‌لي، با واژه «لبقند» برخورد كردم كه در زبان تركي معادلي براي آن وجود ندارد ـ البته آقاي حسن‌لي گفته‌اند كه خودشان اين واژه فارسي را به معناي لبخند شيرين ساخته‌اند ـ و مجبور شدم تا از واژه ديگري استفاده كنم.
گوزل‌يوز همچنين درباره اين موضوع كه اشعار نيما يوشيج، پدر شعر نوي ايران در تركيه ترجمه نشده‌اند، گفت: خود من ترجمه‌هايي از برخي اشعار نيما دارم كه البته تنها در مجلات و نشريات منتشر شده‌اند و به صورت كتاب انتشار نيافته‌اند.
اين استاد دانشگاه و محقق، در ادامه برگزاري اين نشست درباره گرايش ذايقه مردم تركيه به ادبيات كلاسيك و يا ادبيات معاصر ايران، گفت: جوانان تركيه گرايش بيش‌تري به ادبيات معاصر ايران دارند و ميان‌سالان و نسل‌هاي پيشين هم، علاقمند به مطالعه ادبيات كلاسيك فارسي مانند آثار حافظ، سعدي، مولانا و ... هستند.
وي همچنين اشاره‌اي هم به طرح Teda در تركيه داشت كه در آن وزارت فرهنگ و توريسم تركيه از مترجمين و ناشراني كه كتاب‌هاي انشتار يافته در تركيه را به زبان‌هاي ديگر ترجمه مي‌كنند، حمايت مالي و معنوي مي‌كند.
علي گوزل‌يوز همچنين با تأكيد بر استقبال جوانان و دانشگاهيان تركيه براي تحصيل در رشته زبان و ادبيات فارسي در دانشگاه‌هاي اين كشور، گفت: ما در حال حاضر حتي آمادگي برگزاري رشته مترجمي زبان فارسي در دانشگاه استانبول را داريم كه متأسفانه به دليل نداشتن استاد كافي، تاكنون محقق نشده است. البته در حال تربيت چند دانشجو در مقطع دكترا هستيم و پس از دراختيار داشتن تعداد استاد كاردان و باتجربه، اين رشته را هم راه‌اندازي خواهيم كرد.
كتاب معرفي شاعران معاصر ايران به زبان تركي در راه است
كاووس حسن‌لي، عضو هيأت علمي دانشگاه شيراز و رييس مركز حافظ‌شناسي، ديگر سخنران اين نشست بود. وي در آغاز سخنان خود با اشاره اقبال اندك جامعه تركيه نسبت به اشعار نيما يوشيج، اظهار كرد: اشعار نيما در جامعه خودمان هم كم‌تر خوانده مي‌شود و كتاب‌هاي او به اندازه شاعري مانند سهراب سپهري، اقبال كم‌تري دارد. نيما شخصيتي بي‌بديل و آغازگر مسير شعر نوي ايران و البته به همين دليل، داراي زباني خشن است كه اين زبان خشن در ترجمه هم اثر مي‌گذارد؛ به همين علت تاكنون در تركيه تلاش زيادي براي ترجمه اشعار نيما نشده است.
وي با بيان اينكه همراه با علي گوزل‌يوز، در حال نگارش كتابي براي معرفي شعر معاصر ايران به زبان تركي است، گفت: در اين كتاب حدود ۵۰ شعر برگزيده شعراي معاصر از جمله نيما يوشيج، ترجمه و شرح داده شده است. از اين راه شعر معاصر ايران به تركيه معرفي خواهد شد.
حسن‌لي همچنين در خصوص آشنايي شاعران امروز استانبول تركيه با شاعران ايران، گفت: متأسفانه هر اندازه كه ما مردم تركيه و مشاهير آن را نمي‌شناسيم، آنها هم نسبت به مردم ايران و مفاخر ما اطلاعات كم‌تري دارند. با اين حال به دليل علاقه‌اي كه به زبان فارسي در تركيه وجود دارد، اطلاعات آنها درباره ايران و مرمانش بيش‌تر است؛ اما خوب تنها در محدوده شاملو، سپهري و چند شاعر ديگر خلاصه مي‌شود. خوب است بدانيد كه زبان و ادبيات فراسي در تمامي دانشگاه‌هاي تركيه تدريس مي‌شود ولي زبان تركي استانبولي در ايران تنها در دانشگاه علامه طباطبايي ارايه مي‌شود.
رييس مركز حافظ‌شناسي در ادامه با اشاره به جايگاه ادبيات تركيه در جهان و جهشي كه در اين زمينه داشته است، گفت: فرصت ارتباط بين‌المللي در تركيه بيش‌تر از ايران است. براي نمونه كنكور يك دانشگاه در تركيه به طور همزمان در صد كشور جهان برگزار مي‌شود. در اين حالت امكان گفت‌وگو و تعامل با دنيا و شناخت جريان‌هاي معاصر دنيا، خيلي بيش‌تر است. همين گستردگي روابط سبب مي‌شود كه استعدادهايي بدرخشند و نويسندگاني مانند اورهان پاموك، جايزه نوبل بگيرد؛ هر چند در تركيه اين جايزه را سياسي مي‌دانند و نويسندگاني را بزرگ‌تر از پاموك مي‌دانند كه به نوبل دست نيافته‌اند. البته پاموك هم داستان‌هاي جذابي مي‌نويسد و هم رمان‌هاي خيلي خوبي خلق كرده است.
مهمت آتالاي، عضو هيأت علمي و استاد زبان فارسي دانشگاه استانبول ديگر سخنران اين نشست بود كه كتاب به عنوان «تاريخ ادبيات ايران» دارد. وي گفت: تز فوق ليسانس من نوشتن كتابي درباره تاريخ ادبيات ايران بود و بعدها اين كتاب را كامل كردم و ادبيات قبل از اسلام در دوره‌هاي هخامنشيان، اشكانيان، سلوكيان و ساسانيان و ادبيان بعد از اسلام در دوره‌هاي طاهريان و صفاريان تا سامانيان را در آن شرح دادم.
وي گفت: در اين كتاب در خصوص شرح احوال و آثار ۸۰ شاعر و نويسنده ايراني اطلاعاتي آورده‌ام و ضمن ترجمه حدود ۶۰۰ بيت شعر، در مورد ادبيات نثر و نظم فارسي، توضيحات كاملي داده‌ام.
آتالاي در پايان سخنان خود گفت: تاريخ عثماني با عنوان هشت بهشت، به زبان فارسي نگارش شده است و از آنجا كه ازر منابع اصلي محققين و مورخين به شمار مي‌رود، اقداماتي براي ترجمه آن به زبان تركي شده است؛ از جمله شخصي به نام اورهان پاشاي، ۲ بهشت از هشت بهشت را براي تز دكتراي خود و بنياد تاريخ ترك نيز يك بهشت آن را ترجمه كرده‌اند كه در نوبت چاپ قرار دارد و فعاليت‌ها براي ترجمه ۵ بهشت باقي مانده اين كتاب، ادامه داد.
بيست‌وهشتمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران از تاريخ ۱۶ تا ۲۶ ارديبهشت در مصلي امام خميني (ره) در حال برگزاري است.
غرفه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي در بخش بيم‌الملل اين نمايشگاه واقع در طبقه دوم شبستان اصلي مصلي واقع شده و آماده پذيرايي از مخاطبان خود است.
