نمایش ویژه نوجوانان کاربرد و تعریف مستقل خود را در کنار تئاتر خاص کودکان دارد. نوجوانان به تناسب شخصیت و روحیات فردی دنیای پیرامون خود را وسیع‌تر از دنیای کودکان درک و تجربه می‌کنند.

آنچه "ژان پیاژه" در تعیین رده سنی کودک و نوجوان تعریف می‌کند، هنوز هم مرجع بسیار خوبی برای تحلیل این گروه سنی است. در تعریف پیاژه گروه سنی نوجوان مقطعی مهم برای اندیشه و تعمق در زندگی تعریف شده است. تئاتر نوجوانان با هدف توجه به این رده سنی سعی دارد ادراک و اندیشه مخاطب خود را دچار تغییر کند. بر این اساس می‌توان تئاتر نوجوانان را هنری برای تعمق و تفکر درباره زندگی دانست که مفاهیم نو و جدیدی را به مخاطب انتقال می‌دهد. در تئاتر نوجوانان اندیشه و فکر و انتقال آن به زبان هنر اهمیت جدی دارد.

نمایش "سیندرلا از فرنگ برگشته" با نگاهی به قصه قدیمی سیندرلا و به شیوه نمایش ایرانی تخت حوضی تجربه‌ای جدید از مهدی مهدی آبادی است که در تالار هنر اجرا می‌شود. سیندرلا قصه‌ای قدیمی و محبوب است که عموم کودکان نسل‌های مختلف با این قصه آشنا هستند. مشخص نیست که اصل این افسانه قدیمی به کدام کشور تعلق دارد؛ اما روایت‌های متعدد از این قصه در کشورهای مختلف وجود دارد. نمونه و شبیه این داستان قدیمی که روایت دنیای آمال و آرزوهای دخترکی تنها به نام سیندرلا است در اروپا و آسیا و حتی آفریقا وجود دارد. در فرهنگ شرقی و ادبیات کهن ایران تشابه برخی قصه‌های قدیمی چون ماه پیشونی با این افسانه وجود دارد. اما داستان سیندرلا و روایت آن با نگارش شارل پرو نویسنده فرانسوی در سال 1697 میلادی محبوب‌ترین نوشته از این قصه قدیمی است. در یک قرن اخیر براساس این قصه نمایش‌های بسیار و فیلم‌های مختلف توسط هنرمندان کار شده است. در ایران هم تجربه‌های مختلفی در این زمینه صورت گرفته و روایت مهدی مهدی آبادی در استفاده از این قصه و شیوه نمایش ایرانی نشان از اهمیت این افسانه و مضمون قابل توجه آن دارد.

قصه‌ها و افسانه‌هاي قديمي قابليت‌هاي بسيار خوبي براي تبديل شدن به نمايش دارند. نمایش سیندرلا سعی دارد خط اصلی قصه را با خلق شخصیت‌های ایرانی شکل دهد. قصه سيندرلا به روايت مهدي آبادي در فضا و مكان و با شخصيت‌هاي ايراني پرداخت شده است. سیندرلا دختری است که در فرنگ بوده و پس از مرگ مادرش به ایران آمده تا پدر خود را پیدا کند. او توسط سیاه به خانه پدر خود راهنمایی می‌شود. اما زن و دو دختر پدر سیندرلا با او رفتار خوبی ندارند. ساختار نمایشنامه و پرداخت آن به تناسب ویژگی نمایش تخت حوضی شکل گرفته است. روایت و توالی وقایع نمایش براساس این الگو و قراردادهای نمایش سیاه بازی قابل ارزیابی است. به همین علت منطق بسیاری از وقایع نمایش در سطح همین قرارداد و کلیشه‌های آشنا باقی می‌ماند. تاکید بیش از حد نویسنده بر حفظ این ویژگی باعث شده که روایت او در حد یک نمایش تخت حوضی با قصه‌ای ایرانی شکل بگیرد. این ویژگی با هدف توجه به ساختار نمایش سیاه بازی نشان از موفقیت نویسنده و کارگردان دارد؛ اما به عنوان یک مولف هنرمند که می‌خواهد تفسیر جدیدی از این افسانه در فضای ایرانی داشته باشد، نمی‌توان نمایش سیندرلا را اثری مستقل ارزیابی کرد.

نمایش سیندرلا را باید نمایشی تخت حوضی نامید که از عناصر و شیوه این گونه نمایش به خوبی بهره می‌برد. طراحی صحنه مختصر و استفاده از حداقل ابزار و وسایل که با حضور گروه بازیگران در صحنه قرار دارد اجرای این گونه نمایش و بازی در بازی شخصیت‌ها را باور پذیر می‌کند. موسیقی زنده هم با استفاده از اشعار و ملودی‌های ایرانی و همخوانی گروهی، فضای خوبی در کلیت نمایش ایجاد می‌کند. یکی از نکات مثبت نمایش حضور موفق گروه بازیگران نمایش است که در خلق شخصیت‌های متنوع به خوبی هدایت شده‌اند. مهدی فرشیدی سپهر و مجتبی کاظمی و مریم اکبری و بهاره میرزاپور با استفاده از تجربه خود، حضور موثر و خلاقانه‌ای در نمایش دارند. مهدی فرشیدی سپهر در نقش سیاه نمونه بسیار خوبی به عنوان حضور یک بازیگر جوان و با استعداد است که بسیار هوشمندانه و آگاهانه و با پرهیز از لودگی سعی دارد شخصیت سیاه را به عنوان یک راوی آگاه شکل دهد. استفاده مناسب از فیزیک و پرهیز از صداسازی تصنعي و رابطه باورپذیر با سایر اشخاص باعث شده که با وجود بازی او در نقش یک کاراکتر و تيپ شناخته شده، کار او یکی از نکات ارزنده نمایش تلقی شود.

نمایش ایرانی متناسب با فرهنگ و آداب و سلیقه مخاطب شکل گرفته است. توجه مهدی مهدی آبادی به این شیوه نمایشی در جاي خود شایسته تقدیر است. قصه سیندرلا که مضمون آن درباره مهرباني و دوستی است این اندیشه را برای مخاطب نوجوان ایجاد می‌کند که مفاهیم انسانی و توجه به رفتار خوب و بد، سرنوشت انسان را مي‌سازد. در تئاتر نوجوانان مفاهيم زندگي و مضامين گسترده آن بدان جهت اهميت دارد كه با استفاده از هنر نمايش اين مفاهيم براي مخاطب قابل فهم و درك می‌شود. تجربه‌اي كه مهدي آبادي در استفاده از نمايش تخت حوضي انجام داده مي‌تواند منجر به اتفاقات خوبي در كارهاي آينده او شود.

در روايت "شارل پرو" فرانسوي از قصه سيندرلا جمله پاياني با همان نتيجه‌گيري اخلاقي قصه‌هاي ايراني به پايان مي‌رسد:

«سيندرلا بعد از تحمل مشكلات بسيار به آرزوي خود رسيد و سال‌ها به خوشي زندگي كرد.»

نمايش "سيندرلا از فرنگ برگشته" اثري ساده و بي ادعا است كه با پرهيز از طرح مسائل پيچيده و غير قابل فهم مي‌خواهد يك قصه قديمي را روايت كند. اهميت اين نمايش در قصه و شيوه روايت قابل فهم آن براي مخاطب است.



ایران تئاتر-شهرام کرمی