در آخرین روز از فصل بهار بود که مدیركل دفتر توسعه‌ی گردشگری از گسترش و توسعه گردشگری دریایی ۵ کشور حوزه دریای خزر با حمایت سازمان جهانی جهانگردی خبر داد. 

به گفته‌ی لادن جعفری تهرانی - مدیر کل توسعه گردشگری- این پیشنهاد به‌ صورت مشترك از سوی ایران و روسیه مطرح شده بود كه در شورای اجرایی گذشته‌ی سازمان جهانی جهانگردی ارائه و در مجمع عمومی تأیید شد.
او از شیلات و تله‌های صیادی به عنوان ظرفیت‌های بنادر كشورهای حاشیه‌ی دریای خزر یاد کرده بود که با توجه به متفاوت بودن فصل سفر با صید ماهی ( زمان صید ماهی در پاییز و زمستان و زمان سفر به سواحل شمالی ایران بهار و تابستان است)، سازمان گردشگری با اداره‌ی شیلات مذاکراتی انجام داده بود تا از این ظرفیت (تله‌های صیادی) برای جذب گردشگر استفاده شود. 

هر چند فصل تابستان به پایان خود نزدیک می‌شود اما مدیر کل توسعه گردشگری آماری از ورود گردشگران خارجی با هدف توسعه گردشگری دریایی نداده است. از سویی به نظر می‌رسد با توجه به مدت زمان کوتاه خرداد تا شهریور و عدم وجود زیرساخت‌های مناسب در سواحل دریای شمال در حوزه گردشگر دریایی خارجی در این سواحل اتفاق خاصی نیفتاده باشد. در عین حال نباید از خاطر برد که پیش از این منوچهر جهانیان - معاون گردشگری سازمان ميراث فرهنگی، صنايع دستی و گردشگری كشور- از افزايش ۶۲۴ درصدی سفرهای دريايی نوروز امسال در سواحل شمال و جنوب كشور نسبت به پارسال خبر داده بود. و این پرسش را در اذهان فعالان عرصه گردشگری پدید آورد که این آمار با توجه به آماده بودن کدام زیرساخت گردشگری دریایی ارائه شده است؟
آیا صرف استفاده گردشگر از کشتی برای حمل و نقل و رسیدن به مقصد که آن هم به احتمال زیاد سواحل کیش و قشم می‌تواند مصداقی از توسعه گردشگری دریایی باشد! در این صورت باید نوع جدیدی از گردشگری با نام‌های گردشگری هوایی، قطاری، اتوبوسی و ونی و... را نیز به این لیست اضافه کرد. 

کم نیستند ایرانیانی که برای یک شب ماندن در کشتی یا بهرمندی از ساحل حاضرند به سایر کشورها مخصوصاً کشورهای حوزه خلیج فارس سفر کنند و طبیعتاً پول گزافی خرج کنند. این در حالی است که نوار ساحلی ایران در جنوب از کرانه خلیج فارس تا دریای عمان یک هزار و ۸۸۰ کیلومتر و در شمال ۶۵۷ کیلومتر است. به عبارتی ایران ۲۵۳۷ کیلومتر نوار ساحلی با توجه به تنوع زیستی و طبیعی و آب و هوایی دارد که بسیاری از کشورها آرزوی داشتن چنین ظرفیتی را داشتند.

اما براستی سهم ایران از گردشگری دریایی چقدر است؟ هر چند برخی معتقدند قوانین حاکم بر ایران اجازه گسترش این نوع گردشگری مخصوصاً در بهره گیری از سواحل را نمی‌دهد اما سخن این جاست که کدام گردشگر خارجی هنگامی که عزم سفر به یک کشور دیگر را دارد از قوانین موجود در آن کشور از لحاظ عرفی، قانونی و شرعی نامطلع است و آژانس مربوطه اطلاعات لازم را به او نمی‌دهد! از سویی چقدر مسوولان گردشگری و سرمایه‌گذران داخلی سعی در جذب سایر ظرفیت‌های گردشگری دریایی ایران کرده‌اند؟ و یک پرسش اساسی‌تر ایران به عنوان یک کشور اسلامی و با توجه به این میزان مساحت نوار ساحلی تا کنون چه اقدامی برای برند شدن در گردشگری دریایی کشورهای اسلامی برداشته است؟ آیا نمی‌توان زیرساخت‌های گردشگری ساحلی را در ایران به گونه‌ای گسترش داد که ایران به پایلوتی برای گردشگری ساحلی بانوان کشورهای اسلامی تبدیل شود؟!

سخن گفتن در این باره شاید فقط لبخند تلخی را بر لبان ما بنشاند که ای دل غافل هنگامی که در نوار ساحلی شمال کشور، امکانات دریایی و حتی ساحلی خاصی وجود ندارد، و هر ساله آمارهای نجومی غرق شدن در آب‌های ساحلی شمال کشور گوی سبقت از سال قبل را به دلیل نبود همین زیر ساخت‌های مناسب یا عدم دسترسی گردشگران داخلی به ساحل می‌رباید ، چگونه  از توسعه این نوع گردشگری سخن می‌گوییم! در جنوب کشور هم نباید منتظر معجزه خاصی بود. شاید در جزیره کیش سوار قایق بزرگ تفریحی شدن یا اسکی و غواصی در آب آن هم نه برای همه مردم بلکه برای آنهایی که دخلشان خیلی بیش از خرجشان است نمادی از توسعه گردشگری دریایی باشد!

شاید هم باید منتظر نتایج تدوین شیوه نامه گردشگری دریایی در كمیته ملی گردشگری دریایی با حضور هفت استان ساحلی بود تا ببینیم صدور مجوز اسكله‌های تفریحی، مكان یابی و سنجش وضعیت زیست محیطی نقاط گردشگری دریایی، مجوز خرید كشتیهای تفریحی که قرار بود در كمیته ملی گردشگری دریایی پیگیری شود فرجامش از روی کاغذ به کجا می رسد!

با نگاهی به آمار گردشگران کشور بحرین از اکتبر ۲۰۰۹ تا می ۲۰۱۰ با جذب ۱۵۰ هزار توریست خارجی در سواحل این کشور کوچک و سبقت میانگین رشد گردشگری دریایی دبی، از میانگین رشد جهانی که این کشور شیخ‌نشین خلیج فارس را سال ۲۰۱۱ به عنوان پیشگام صنعت گردشگری دریایی در خاورمیانه مطرح کرد و تـأملی بر گردشگری دریایی کشور همسایه ما ترکیه که هم اکنون مقام چهارم توریسم دریایی مدیترانه پس از اسپانیا، ایتالیا و یونان دارد و توقف سالانه بیش از ۱۰۰۰ کشتی گشت توریستی در استانبول و کوساداسی و  ورود  دویست تا سیصد هزار توریست در این کشور همسایه،شاید  این پرسش را مطرح می‌سازد براستی کشتی گردشگری ایران با این همه پتانسیل بالقوه در حوزه‌های مختلف در کدام ساحل و با کدام ناخدا به گل نشسته است؟!
مریم اطیابی