ادبیات کودک در آیینه زبان اقوام ایرانی
خلیلی: انتشار آثار دوزبانه سبب تحکیم وحدت ملی و جذب بچه‌ها به کتابخوانی می‌شود
سپیده خلیلی، روانشناس بالینی و از نویسندگان و پژوهشگران ادبیات کودک و نوجوان، معتقد است که انتشار کتاب‌های دوزبانه و آموزش زبان قومیت‌های مختلف به کودکان، سبب شناخت بیشتر افراد جامعه نسبت به یکدیگر، تحکیم وحدت ملی، جذب بچه‌ها به کتابخوانی و افزایش فهم و درک آنها از مطالب می‌شود.
تاريخ : دوشنبه ۷ دی ۱۳۹۴ ساعت ۱۰:۲۶
به گزارش هنرنیوز؛ سپیده خلیلی اظهار کرد: پرداختن به زبان اقوام مختلف ایرانی در ادبیات و تولید کتاب برای این اقوام به زبان خودشان بسیار مطلوب است اما این کار باید به گونه‌ای انجام پذیرد که افرادی هم که تسلط و شناختی به زبان مورد نظر ندارند، بتوانند با مطالب آن ارتباط برقرار کنند. کما اینکه در زمان گذشته کتاب‌هایی به صورت دوزبانه منتشر می‌شد و داستان در یک صفحه با زبان بومی و در صفحه روبه‌رویش همان مطالب به زبان فارسی ترجمه می‌شد. این کار سبب می‌شود که هم این زبان‌ها زنده بمانند و هم به شناساندن فرهنگ و آداب و رسوم و افسانه‌های مناطقی از کشورمان که بقیه با آن بیگانه‌‌اند کمک شود. به عنوان مثال در زمان گذشته انتشارات سروش اقدام به انتشار مجموعه‌ای از لالایی‌ها با گویش‌ها و زبان‌های مختلف از سراسر کشور کرد. این کتاب‌ها به دو زبان بومی و فارسی برای بچه‌ها منتشر شده بود و همه مخاطبان اعم از فارس، کرد و ترک و لر و بلوچ و ... می‌توانستند از مطالب آن بهره‌مند شوند.
این نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان ادامه داد: با این روش بچه‌ها علاوه بر زبان مادری خودشان می‌توانند با زبان‌های دیگر هم آشنا شوند. اصولاً بچه‌ها از چهار سالگی مغزشان به گونه‌ای عمل می‌کند که قابلیت یادگیری زبان‌های مختلف را دارد و این فکر اشتباهی است که در گذشته تصور می‌کردند تا زمانی که کودک، زبان مادری‌اش را به طور کامل فرا نگرفته است نباید زبان دیگری به او آموخت. بچه‌های امروزه خواه نا‌خواه با توجه به رسانه‌ها و فضای مجازی با زبان‌های دیگر کم و بیش آشنا می‌شوند و چه خوب است تلاش کنیم زبان مادری‌شان را به آنها آموزش دهیم.
افزایش علاقه کودک به یادگیری با آموزش تلفیقی زبان معیار و مادری
وی ادامه داد: فکر می‌کنم بچه‌ها قابلیت یادگیری زیادی دارند و اگر بتوانیم زبان مادری‌شان را با زبان معیار تلفیق کنیم و همزمان به او آموزش دهیم نتایج بهتری به‌دست می‌آوریم. همان‌طوری که زبان فارسی در مدرسه به کودک آموزش داده می‌شود، روزی یک ساعت هم می‌توان زبان مادری‌اش مثل کردی، ترکی و ترکمنی را به او آموزش داد تا خواندن و نوشتن آن را یاد بگیرد. این کار سبب می‌شود که کودکان مقاومت کمتری هم در مقابل یادگیری زبان فارسی از خود نشان دهند زیرا گاهی کودکان در قومیت‌های مختلف مقابل یادگرفتن زبان فارسی و بیان کلماتی به زبان فارسی مقاومت می‌کنند و می‌گویند که چه لزومی دارد فلان کلمه را اینگونه بیان کنیم؟ اما زمانی که به صورت تلفیقی، زبان مادری و زبان فارسی به کودکان آموزش داده شود مقاومت آنها هم در مقابل یادگیری کاهش می‌یابد و وحدت ملی افزایش پیدا می‌کند.
خلیلی در ادامه به بیان خاطره‌ای در این باره پرداخت و گفت: من به دلیل دوستی زیادی که با ترکمن‌ها دارم ارتباط زیادی با کودکان و نوجوانان آنها داشته‌ام و به وضوح دیده‌ام که وقتی آنها به کلاس اول مدرسه می‌روند برایشان خیلی سخت است که فارسی بخوانند و بنویسند و مفاهیم کلمات برای آنها متفاوت است. مثلاً مفهومی که از کلمه «چرخ» در ذهن یک کودک ترکمن نقش می‌بندد «دوچرخه» است. در حالی که مفهوم غالبی که در کتاب درسی از کلمه «چرخ» به او آموزش داده می‌شود کلمه «چرخ خیاطی» است و اینها تفاوت زیادی با هم دارند و کودک را در جمله‌سازی دچار اشتباه می‌کند.
وی یادآوری کرد: اگر کسی بفهمد خواندن زبان انگلیسی برایش چقدر فایده دارد قطعاً با علاقه بیشتری آن را می‌آموزد. باید به کودکان اقوام مختلف کشورمان بفهمانیم که آنها مجبور نیستند حتما فارسی یاد بگیرند اما اگر این کار را انجام دهند می‌توانند با افراد بیشتری در سطح کشور ارتباط برقرار کنند. باید به هم دیگر احترام بگذاریم و دیگران را مسخره نکنیم. یک دلیل مسخره کردن این است که ما شناختی از سایر فرهنگ‌ها نداریم. آموزش زبان و لهجه قومیت‌های مختلف سبب افزایش شناخت همه افراد جامعه درباره یکدیگر می‌شود همچنین سبب جذب بیشتر بچه‌ها به کتابخوانی و افزایش فهم و درک کودک از مطالب می‌شود.
این روانشناس درباره تاثیر روحی، روانی ارائه ادبیات به زبان مادری نیز گفت: اصولا انسان زمانی که بخواهد سراغ چیزی برود که شادش کند دنبال موضوع و مطلبی می‌رود که ارتباط روحی بیشتری با آن دارد و در این میان با داستان‌ها و اشعاری که به زبان مادری‌اش است انس و الفت بیشتری برقرار می‌کند. این مطلب از نظر روانشناسی نیز اثبات شده است که خواندن مطالب و داستان‌ها به زبان مادری در فرد حالت نوستالوژیک و خاطره‌‌انگیزی ایجاد می‌کند و احساس آرامش روانی بیشتری به او می‌دهد.
ایبنا نوشت:سپيده خليلي، سال ۱۳۳۸ در تهران متولد شد. وی دکترای روانشناسی بالینی از دانشگاه براون شوایگ آلمان و عضو انجمن روانشناسان کودک ایران است و سال هاست که به مشاوره بالینی کودکان می‌پردازد. وی همچنین نویسنده، مترجم و پژوهشگر کودک و نوجوان است و كار در حوزه ادبيات كودك را به صورت حرفه‌ا‌ي از سال ۷۰ آغاز كرده است. خلیلی تا کنون حدود ۱۵۰ عنوان كتاب برای كودكان و نوجوانان ترجمه و تأليف كرده است. از آثار او می‌توان به «مشق شب را شیرین کنیم!»، «سفرهای گالیور»، «قصه‌های شب»، «۱۵۰ نکته برای خواب راحت»، «ماجراهای وروجک و سگ مرموز» و «امیل و سه پسر دوقلو» اشاره کرد.
