گوینده خبر از عوامل اصلی ارتباط برنامه خبری با مخاطب است. نظریه پردازان بزرگ مانند «فیسکه- هارتلی» و جامعه شناسی چون «شلزینگر» معتقدند که گوینده برنامه خبری برای کسب اعتبار سازمان خبری به ویژه بخش خبری بسیار اهمیت دارد.
اگر بگوییم گوینده و اعتبار دو جنبه عمده و دو رابطه تنگاتنگ در هر بخش خبری است قطعا به راز موفقیت رسانه‌های بزرگ خبری در کسب اعتبار محلی، ملی، منطقه‌ای و در نهایت جهانی پی برده‌ایم.
رسانه‌های بزرگ و معتبر، موفقیت خود را مدیون بهره بردن از گویندگان بزرگ و کارآزموده می‌دانند. امروز گوینده خبر با آن چه دردو دهه پیش بوده متفاوت است. عنوانی که به کرات در کتاب‌ها و مقاله‌های خبری دهه اخیر ملاحظه می‌شود «صورت سنگی» است. شکل و حالتی خشک، بی روح و مصنوعی و لحنی بی احساس برای خواندن متنی که در آن دو ضمیر «من» و «تو» نفی شده است و صرفا از زاویه سوم شخص به مخاطب می‌رسد.
سال‌ها خبر به این صورت خوانده می‌شد و گوینده برای چنین کاری به ویژگی‌ها و مهارت‌های ممتازی نیاز نداشت. داشتن صدایی پر حجم و غبغب و ظاهری فوق العاده رسمی و بدون انعطاف و چند متن خبری در پیش رو و ارتباط چشمی با دوربین «یعنی مخاطب» کافی بود تا او را در جایگاه گوینده‌ای حرفه‌ای از دید مدیران رسانه خبری قرار دهد.
صورت سنگی، نماد تفکر حاکم بر رسانه‌های بزرگ خبری بود. گوینده خبر در این حالت هیچ گاه نتوانست با مخاطب رابطه برقرار کند و با او هم احساس شود و از نزدیک سخن بگوید. در حقیقت او نبود که با مردم سخن می‌گفت و نقشی در برقراری ارتباط انسانی با مخاطب نداشت. مسئولیتی نیز در این زمینه نداشت، او موظف بود فقط خبر را بخواند و برود.
این مشکل سال‌ها گریبان‌گیر برنامه‌های خبری بود تا این که رقابت در رسانه‌های خبری افزایش یافت و اعتبار رسانه‌ها برای جلب مخاطب، بیشتر مورد نظر قرار گرفت و به مهم ترین عنصر جلب اعتبار یعنی گوینده توجه ویژه شد و از آن به بعد گوینده برای ایجاد رابطه پافشاری کرد. او تلاش نمود تا توجه مخاطب را جلب کند و بعد به او آگاهی دهد.
در این جا بود که مفهموم «گفتمان خبری» به معنای رودررو قرار گرفتن گوینده خبر و مخاطب و حالت محاوره‌ای آنها مطرح شد. رابطه‌ای چشمی با مفهمومی گفتمانی برای لحظاتی که گوینده خود را از جایگاه «من» و دوربین را در جایگاه «مخاطب» مجسم می‌کند و رابطه را به جریان می‌اندازد و توجه را به صفحه تلویزیون بیشتر جلب می‌نماید.
بعد از کم رنگ شدن دوران «صورت سنگی» در گویندگی خبر، رابطه دوستانه گوینده با مخاطب آغاز حرکت تلقی شد نه اساس حرکت، اما گوینده خبر برای دستیابی به هدف برنامه خبری، باید بتواند احاطه و چیرگی حرفه‌ای خود را به صورت کارشناسی بی‌طرف برای مخاطبانش ملموس کند و این کار ممکن نیست مگر این که گویندگان به مهارت‌هایی ممتاز دست یابند. مهارت‌هایی که عصر جدید خبر به شدت به آنها نیاز دارد و حیات رسانه های خبری در گرو تحقق آنهاست. د
- دانش ارتباطی و آشنایی با مهارت‌های ارتباطات، امروزه هر فردی بخواهد در رادیو و تلویزیون برای مردم و با مردم سخن بگوید باید عالی ترین فنون و هنرهای ارتباطی را بشناسد و آن ها را بپذیرد و در نهایت به کار برد.
- هیبت و وقار گویندگی؛ گوینده باید بتواند ضمن این که رفتاری دوستانه و انسانی با مخاطب برقرار می‌کند، وقار و هیبت و جایگاه خبری خود را حفظ کند.
- سوابق مثبت در خبرنگاری و گزارشگری؛ گویندگانی که مرحله به مرحله مراتب خبرنگاری و گزارشگری را طی کرده و به درک درست و عمیقی از کار خبری و تهیه خبر و شناخت آن رسیده باشد زمانی که در استودیو حاضر می‌شود احاطه بیشتری بر کار خود دارد.
- احاطه و تسلط بر کار؛ برخی گویندگان هنگام خواندن خبر، به گونه‌ای رفتار می‌کنند که گویی محتوای متن خبر سفارش خود آنهاست به همین سبب در انتقال مفاهیم خبر به مخاطب بسیار مسلط هستند.
-بیان؛ بیان به سلامت مجموعه اندام گفتاری فرد اطلاق می‌شود. تربیت اندام گفتاری و مهارت استفاده کامل از آنها نشانه داشتن بیان خوب است.
- بداهه گویی؛ مهارتی است که برگرفته از سواد و دانش زبانی گوینده است و جملاتی است که در متن خبر نیست و او باید برای چنین مواقعی از مهارت‌های ویژه گفتاری خود استفاده کند.
- لباس؛ لباس در گویندگی خبر اهمیت دارد و یکی از عناصر موثر ارتباطی تلقی می‌شود. منظور از لباس، فاخر پوشیدن نیست؛ بلکه آراستگی و رعایت شان کار خبر است.
- چهره و حالت‌های کلامی؛ بر خلاف دهه‌های پیشین، امروز زیبایی چهره اساس گزینش گویندگان خبر نیست و جذابیت چهره است که اهمیت دارد.
- خواندن خبر؛ گوینده خبر هنگام خواندن متن خبری باید چند اصل را رعایت کند: آشنا بودن با متن و محتوای خبر، سرعت مناسب، برجسته خوانی، داشتن نگاه دوم، درست خواندن متن، آهنگ و لحن صدا.
- اتوکیو؛ وسیله‌ای فنی و اساسا برای تحقق و تسهیل حالت محاوره‌ای گویندگی خبر است. متن نما یا اتوکیو ارتباط چشمی و محاوره‌ای گوینده خبر با مخاطب را تحکیم می‌کند. گوینده با نگاه کردن به اتوکیو بیشتر تلاش می‌کند توجه مخاطب را به خود جلب کند.
جدا از مطالبی که یاد شد گوینده باید از ویژگی‌های مثبت شخصیتی برخوردار باشد. اگر گوینده همه موارد امتیازهای یاد شده را کسب کند ولی شان و شخصیت اجتماعی مطلوب نداشته باشد مانع بزرگی برای ایجاد اعتماد مردم به رسانه خواهد بود.
اعتماد مردم به رسانه، اعتبار رسانه را در پی دارد و اعتبار رسانه سرمایه آن است. گوینده خبر مهم‌ترین شخصیت بخش خبری است. او باید از عالی ترین ویژگی‌های شخصیتی برخوردار باشد. رسانه شهرت می‌آورد و شهرت برای فردی که استحکام شخصیت ندارد جز تکبر و عیوب نزدیک به آن چیزی در پی ندارد.
نکته دیگر صدای گوینده است. صدای هر نسانی بخشی از شخصیت اوست. استفاده کامل از همه ظرفیت‌های صدا کاری تجربی نیست. باید دوره و آموزش دید. برخی از صداهای گویندگان خبر خراب است یا صدای خبری نیست و حتی مناسب خواندن خبر نمی‌باشد. برخی دیگر صدای خود را نمی‌شناسند و یا نمی‌دانند از صدای خود برای چگونه متنی استفاده کنند. محتوای متفاوت متن‌های خبری صداهای مختلف نیاز دارد، با یک نوع صدا نمی‌توان همه نوع متنی را خواند.
گاهی مفاهیم متن‌های بسیار ارزنده خبری بر اثر استفاده از صدای خراب لطمه می‌خورند و بی تاثیر می‌شوند؛ گوینده باید به طبیعت صدای خود و ظرفیت آن و جای استفاده از آن آشنا اشد و با تقلید کردن و مصنوعی سخن گفتن به صدای خود لطمه نزند.
فواد بابان - خبر آنلاین
