به گزارش هنرنیوز؛ در پانزده کیلومتری جنوب شرقی یزد، بر بلندای کوهی رسوبی و کم ارتفاع به نام کوه دخمه، دو عمارت سنگی مدور برج مانند با فضای میان تهی قرار دارد که به دخمه یا دادگاه زرتشتیان مشهور است. در دامنه ضلع شمالی این کوه، تعدادی عمارت خشت و گلی، آجری، سنگی و یا ترکیبی از هر سه، مجهز به امکانات رفاهی زمان خود- معروف به «خیله»- دیده می‌شود. قدیمی‌ترین آثار این محوطه، خیله‌ها و دخمه‌های ضلع غربی است که به دوران صفویه تعلق دارند.
رييس هيات مديره انجمن صنفى راهنمايان گردشگرى استان يزد در گفت و گو با هنرنیوز درباره‌ی دخمه‌های زرتشتی می‌گوید:« اگر بخواهيم به مشكلات و آشفتگى حريم منظرى دخمه زرتشتيان از نابسامانى وضعيت خيله‌ها، وضعيت حريم ملك مذكور با املاك مجاورش، نبود تابلو راهنما، سنگفرش مسير گردشگر گرفته تا دكل‌هاى برق فشار قوى و نخاله‌هاى ساختمانى در مجاورت اين مجموعه اشاره کنیم به قولی مثنوی هفتاد من می‌شود، اما با درايت انجمن زرتشتيان يزد، يكى از بزرگترين معضل‌هاى دخمه تاريخى زرتشتيان در
” اميدواريم اين حركت رو به جلو ادامه پيدا كند و تومار حاضرين در همايش يزدشناسى مبنى بر حذف يا حداقل پوشش متعارف منابع آب در مجاورت دخمه در بايگانى سازمان متولى جا خوش نكند. “
اسفند ماه به پايان رسيده است.»
به گفته‌ی سيد محسن حاجى سعيد استقرار نيروهاى مركز انتظام (يكى از شركت‌هاى خصوصى جهت تامين امنيت) در اين مجموعه باعث سردرگمى و افسردگى خاطر موتور سواران خاطى شده است.
اين جوانان جوياى نام آخر هر هفته و روزهاى تعطيل با اجراى مراسم ژانگولر بر روی تپه‌هاى تاريخى دخمه موجب ايجاد حس وحشت و ناامنى در دل گردشگران داخلى و خارجى شده بودند كه از پانزدهم اسفند ماه براى اولين بار مانع سر سختى بر سر راه خود ديدند و می‌توان گفت جمعه هفته پيش ويزاى دخمه آنها براى هميشه باطل شد.
پیش از این سال‌ها گردشگران گلایه داشتند که به دلیل وجود موتورسواران جرأت ندارند در محوطه تاریخی گور دخمه‌ها رفت و امد کنند چرا که با خطر احمالی برخورد موتور‌ها با آنها و صدمات جسمانی مواجه هستند، این درحالی است که پیست موتورسواری یزد فاصله‌ی چندانی تا این محوطه ندارد.
رييس هيات مديره انجمن صنفى راهنمايان گردشگرى استان يزد ادامه می‌دهد:« تعدادى از علاقه‌مندان كه از پشت ديوار وارد مجموعه می‌شدند نيز با شوك خريد بليط ۵هزار ريالى(۵۰۰ تومانی) روبرو شدند. به هر حال گماشتن نيرو جهت تامين امنيت نيازمند تامين بودجه است.از سویی ما باید برخی از عادات مثل بازدید رایگان از یک مکان تاریخی، یا استفاده از این محوطه به عنوان پیست موتورسواری را تغییر دهیم.
اميدواريم اين حركت رو به جلو ادامه پيدا كند و تومار حاضرين در همايش يزدشناسى مبنى بر حذف يا حداقل پوشش متعارف منابع آب در مجاورت دخمه در بايگانى سازمان متولى جا خوش نكند.»
ازسویی به دلیل مشخص نبودن حریم زمین‌ها و باز بودن پرونده مالکیت در دیوان عالی کشور انجمن صنفی زرتشتیان قادر به محصور کردن زمین‌ها نیست.
هر چند اداره میراث فرهنگی یزد تا کنون نیروی امنیتی برای حفاظت این مجموعه نفرستاده و این محوطه به مکانی برای مانور
” پیش از این محوطه آرامگاه باز بود، اما به دلیل کمبود نیروی حفاظت متأسفانه با مشکلاتی مواجه شدیم که ترجیح می‌دهیم در ایام نوروز برای کنترل بیشتر محوطه این قسمت بسته باشد.» “
موتورسواران تبدیل شده اما بازرس انجمن صنفی زرتشتیان از استخدام ۹ نیروی کمکی با هزینه‌ی ۱۵ میلیون تومان از سوی این انجمن برای حفاظت از محوطه خبرمی‌دهد.همچنین با مجوز اداره‌ی میراث فرهنگی امکان تأمین حداقلی بودجه با در نظر گرفتن بلیت ورودی برای نخستین بار پس از سال‌ها فراهم آمده است.
سپنتا نیک نام همچنین از گماردن ۳ راهنمای گردشگری زرتشتی در دو شیفت (۶ نفر) توسط اداره‌ی میراث فرهنگی در این محوطه از تاریخ ۲۵ اسفند تا ۱۳ فروردین خبر می‌دهد تا در کنار ایجاد امکانات رفاهی جانبی موقت مانند تعبیه بوفه برای گردشگران نوروزی، علاقه‌مندان از توضیحات کامل درباره‌ی نحوه ساخت و تاریخ گوردخمه‌ها آگاهی یابند.
هرچند محوطه اصلی فاقد سرویس بهداشتی است اما گردشگران می‌توانند از سرویس بهداشتی کنار آرامگاه زرتشتیان استفاده نمایند.
نیکنام دلیل بسته شدن مسیر آرامگاه زرتشتیان به روی گردشگران را شکستن برخی قبور توسط گروهی از مراجعه‌کنندگان عنوان می‌کند و می‌گوید:« پیش از این محوطه آرامگاه باز بود، اما به دلیل کمبود نیروی حفاظت متأسفانه با مشکلاتی مواجه شدیم که ترجیح می‌دهیم در ایام نوروز برای کنترل بیشتر محوطه این قسمت بسته باشد.»
او همچنین از ایجاد پارکینگی در فضای جلویی محوطه جهت رفاه حال گردشگران تا ۲۲ اسفند خبر می‌دهد.
هر چند جلوگیری از ورود موتورسواران پس از سال‌ها آن هم با هزینه انجمن زرتشتیان (و نه اداره‌ی میراث فرهنگی!) خبری مسرت بخش استف اما این محوطه تاریخی همچنان با مشکلاتی چون فضا سازی، نداشتن پلکان، عدم نورپردازی و وجود نخاله... روبه رو است.
بازرس انجمن صنفی زرتشتیان در این باره می‌گوید:« در همه‌ی کشورها زمین‌های اطراف بناها و محوطه‌های تاریخی را می‌خرند و جزو حریم بنا برای حفاظت بیشتر از آن محسوب می‌کنند. اکنون حدود ۱۰۰
” در یک کلام این محوطه بیشتر مورد تاخت و تاز قرار گرفته است تا حمایت تاریخی- فرهنگی “
هزار متر مربع محوطه‌ی این دخمه‌ها است اما به دلیل مشخص نبود حریم، در کنار این محوطه بلوار و هتل احداث شده، منبع‌های آب سازمان آب و فاضلاب منظر محوطه را به هم ریخته، از داخل محوطه دکل برق فشار قوی رد شده، و در یک کلام این محوطه بیشتر مورد تاخت و تاز قرار گرفته است تا حمایت تاریخی- فرهنگی»
به گفته نیکنام نخاله‌ها توسط این انجمن تا حدودی جمع آوری شده و ظرف چند ماه آینده نورپردازی این محوطه انجام می‌شود اما گردشگران در ایام نوروز امسال هم از این نورپردازی بی‌بهره‌اند، چرا که اقدامات این چنینی نه با صرف بودجه از سوی اداره‌ی میراث فرهنگی که با صرف هزینه از سوی انجمن زرتشتیان انجام می‌شود.
نیکنام از بازسازی دو « خیله» توسط اداره‌ی میراث فرهنگی و تعبیه اتاقکی جهت ایجاد پایگاهی کوچک در این محوطه طی سال‌های قبل خبر می دهد که به دلیل عدم وجود نیروهای میراث فرهنگی درب اتاقک و سیم‌کشی‌های برق آن به سرقت رفته است.
هرچند نیکنام از ارسال راهنمای گردشگری و اجازه فروش بلیت برای حفظ این مجموعه به عنوان گامی رو به جلو یاد می‌کند، اما اداره‌ی میراث فرهنگی یزد باید اقدامات موثرتری برای حمایت از یک مجموعه تاریخی که با مشکلات متعدد رو به رو است انجام دهد چرا که به عنوان مثال مکان‌های مرمت شده توسط این اداره در این محوطه به دلیل کمبود نیروی حفاظتی به پاتوقی برای روشن کردن آتش جهت گرم شدن موتورسواران تبدیل شده، و هیچ شباهتی به مکان مرمت شده ندارد.
مریم اطیابی
