جمهوری آذربایجان تندیس نظامی گنجوی – شاعر- را طراحی و با جعل هویت به ایتالبا در پارك «ویلا بورگزه» شهر رم نصب کرد. این خبر البته از آن جنس اخباری است که به تکرار برای ایران اتفاق اتفاده است. یک بار مولوی اسیر این دام اندازی‌ها می‌شود؛ یک‌بار شمس؛ یک‌بار ابن‌سینا و ... ؛ و البته هر بار هم مسوولان شروع می‌کنند به محکوم کرده که البته کار بسیار تاثیرگذار و شایان تقدیری است! (البته همانگونه که شاهد هستید تاثیرات فراوانی هم دارد کمااینکه دیگر هیچ کشوری جرأت نمی‌کند مفاخر فرهنگی ایران زمین را به نام خود ثبت کند).
اما همانگونه که در ابتدای متن هم آمد؛ تازه‌ترین اتفاقی که افتاده مربوط است به مصادره نظامی توسط کشور دوست و برادر جمهوری آذربایجان . آذربایجانی‌ها پیش از این هم بسیار علاقمند بودند که برخی دیگر از مشاهیر ما را به نام خود بزنند که البته این اتفاق نیافتاد. نیافتادن این اتفاق هم ربطی به محکوم کردن یا عدم محکوم کردن مسوولان نداشت بلکه پژوهشگران و محققان ایرانی تلاش کردند پای پژوهشگران آذربایجانی را به اندازه گلیم‌شان کنند؛ چون گویا دوستان برادر در آذربایجان یا اندازه پای فرهنگی‌شان را نمی‌دانند یا اندازه گلیم دست‌شان نیست. به هر ترتیب الان تندیس نظامی گنجوی در پارك «ویلا بورگزه» شهر رم نصب شده است و ما عملاً نمی‌توانیم کاری کنیم؛ الا اینکه پژوهشگران و محققان ما یک بار دیگر تلاش کنند هم به اهالی رم و هم به اهالی آذربایجان این نکته را گوشزد کنند که اگر مشاهیری دارید از آن‌ها بهره ببرید و عرض اندام فرهنگی کنید نه با مشاهیر دیگران خودتان را معرفی کنید. اما در این میان اظهار نظر معاونت فرهنگی هم که در گفتگو با حبرگزاری جمهوری اسلامی داشته در خور توجه است. در این گفتگو بهمن دری اعلام کرده است: «تلاش هایی برای ثبت این آثار در یونسكو و سایر مراكز علمی و فرهنگی انجام گرفته است، ثبت نام مولوی و نظامی گنجوی و دیگر مشاهیر از جمله این اقدامات است؛ این ضعف كشور ما نیست، فقدان داشتن دانشمند در حد مطرح كردن در سطح جهان سبب این تعرض می شود، بهتر است دیگر كشورها به دنبال ریشه های فرهنگی و مفاخر خود باشند.» موضوعی که ایشان مطرح کرده‌اند درست است اما یک نکته دارد و آن این است که وی تلویحی اظهار داشته سرقت مشاهیر «از ضعف کشور ما نیست»؛ اتفاقاً باید گفت بر عکس! چرا که سرقت مشاهیر هر کشوری ارتباط دقیق با مدیریت فرهنگی کشور و فعالیت پژوهشگران آن کشور است. یادم می‌آید در یک سفری به یکی از کشورهای اروپایی دیدم سر در یکی از خانه‌ها نوشته که فلان نویسنده چند ماه در اینجا مانده است و حالا آن خانه به شکل موزه در آمده است.
*** نصویر نظامی روی پول آذربایجانحالا آن نویسنده در مقایسه با نویسندگان و شاعران ما مثال «سی‌مرغ و پشه»اند. وزارت ارشاد؛ سازمان میراث فرهنگی؛ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی؛ فرهنگستان هنر؛ فرهنگستان زبان؛ شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ رایزنی‌های فرهنگی ایران در کشورهای دیگر و ... همه مقصر این اتفاقات هستند. در این راستا متاسفانه فقط انجمن فرهنگی ایران - ایتالیا در بیانیه ای با اعتراض به اقدام جمهوری آذربایجان و جعل هویت شاعر ایرانی این اقدام را ناآگاهی باكو و رم در قبال مفاخر فرهنگی ایرانی عنوان كرده است. چرا باید کشوری جرأت کند مشاهیر ایرانی را به صرف اینکه در آن کشور تولد یافته‌اند به نام خودشان بزنند. زمانی که نظامی در سال ۵۳۵ در «گنجه» متولد می‌شود این شهر جزوی از ایران بوده است. امروز هم اگر چه ایران سیاسی و ایران جغرافیایی حدود مشخصی دارد؛ اما ایران فرهنگی حد معینی نداشته و ندارد و البته نخواهد داشت. فرهنگستان هنر در برخی موارد فعالیت‌هایی را در این حوزه داشته است. برگزاری چند همایش که مربوط به مکاتب؛ تبریز؛ شیراز؛ اصفهان؛ قزوین؛ تهران و ... بود تا حدودی تلاش داشت ایران فرهنگی را به جهان دوباره معرفی کند که تا حدودی هم محقق شد.
در پایان به برخی از این مواردی که تلاش برای سرقت فرهنگی بوده اشاره می شود.
فارابی
رئیس آکادمی هنرهای ملی قزاقستان از قزاق بودن دانشمند قرن دهم «ابوالنصر فارابی» سخن گفته است! به اعتقاد وی فارابی در محدوده‌ای از مرزهای سیاسی به دنیا آمده که هم اکنون بخشی از قزاقستان است.
مولانا او در بلخ ( ایران آن روز و افغانستان امروز ) به دنیا آمده و در قونیه واقع در غرب ترکیه امروزی از دنیا رفته است. آثار او همه فارسی است؛ اما ترک‌ها او را منتسب به خود میدانند.
ابوریحان بیرونی ابوریحان محمدبن احمد بیرونی (زادهٔ ۳۵۲ خوارزم درگذشت ۴۲۷ غزنین)، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس، تقویم‌شناس، انسان‌شناس، و تاریخ‌نگار ایرانی سده چهارم و پنجم هجری است. او را پدر علم انسان‌شناسی میدانند. دو کشور ازبکستان و تاجیکستان مدعی هستند که بیرونی متعلق به آن‌هاست.
محمد ابن موسی الخوارزمی
وی در حدود سال ۷۸۰ میلادی در خوارزم (ازبکستان کنونی) که در آن زمان، بخشی از قلمرو حکومت خوارزمشاهیان بود، زاده شد. واژه «الگوریتم» برگرفته از نام «الخوارزم» است و دو کشور ازبکستان و تاجیکستان مدعی هستند که خوارزمی به آن‌ها تعلق دارد.
ابن سینا در بخارا (که در آن زمان بخشی از ایران بزرگ بوده است) به دنیا آمد. بخارا در جغرافیای امروز یکی از استان‌های ازبکستان کنونی است. هم اکنون نیز بر سر هویت ملی این دانشمند پارسی میان ازبک‌ها، تاجیک‌ها، ترک‌ها و عرب‌ها بحث است. او در همدان در خاک آرمیده است. دو سال پیش هم در خبری آمده بود که روباتی با ظاهر و چهره ابن سینا دانشمند ایرانی در آزمایشگاه روبات های تعاملی (IRML) دانشگاه امارات با همکاری محققان آلمانی و یونانی ساخته شده است، پایگاه اینترنتی بی بی سی، این خبر را به گونه ای تنظیم و از عباراتی استفاده کرده است که گویی ابن سینا، دانشمندی عرب است! البته اقدام کشور امارات در سرمایه گذاری کلان در این حوزه و کمک گرفتن از محققان سایر کشورها برای طراحی روباتی پیشرفته و انتخاب نام ابن سینا برای آن، در حقیقت بیانگر نوعی حرکت خزنده برای تحت تاثیر قراردادن افکارعمومی جهانیان است، به ویژه آن که این روبات برای تعامل وسیع با کاربران اینترنت در سراسر جهان و از طریق یکی از معروف ترین سایت‌های اینترنت ساخته شده است. قرار است پروفایلی از روبات ابن سینا در سایت اجتماعی فیس بوک ایجاد شود. آنچه سوال برانگیز است این است که چرا نام یک دانشمند ایرانی که شهرت جهانی دارد به عنوان نام این روبات انتخاب شده است و آنچه مشکوک به نظر می رسد پوشش خبری ویژه بی بی سی به نحوی شک برانگیزتر است. بی بی سی همان طور که در عکس روشن است ابتدا در خبر از عبارت Arabic scholar استفاده کرده است که ظاهرا پس از عکس العمل های موجود آن را به Islamic scholar تغییر داده است و البته باز هم از اذعان به ایرانی بودن این دانشمند که برای تمام جهانیان شناخته شده است، طفره رفته است و در نتیجه این نحوه تنظیم خبر مخاطبان عادی خارجی «ابن سینا» را شخصی عربی خواهند شناخت.
