تلویزیون به عادت هر سالهای که با شروع ایام ماه مبارک رمضان دارد، شروع به پخش مجموعههای تلویزیونی و مناسبتی برای مخاطبان خود میکند. این عادت هر ساله باعث شده که شبکههای مختلف سیما تلاش کنند تا اثری جذاب را مخاطبان خود فراهم کرده و روی آنتن خود بفرستند. امسال هم شبکههای اول، دوم، سوم، تهران و شما به ترتیب مجموعههای تلویزیونی چون: «دودکش»، «خروس»، «مادرانه»، شاید برای برای شما هم اتفاق بیافتد» و «هشت بهشت» را روی آنتن خود فرستادند. سریالهایی که تا به امروز به جز یکی از آنها یعنی مجموعه تلویزیونی «دودکش» بقیه در جذب مخاطب نتوانستهاند موفق باشند. یکی از دلایل این استقبال سرد مخاطبان از آثار مناسبتی و تلویزیونی امسال شبکههای مختلف سیما را میتوان در کلیشهای بودن و انتخاب تکراری مضامین و موضوعات روز در این آثار دانست. تاجایی که مخاطب سیما با توجه به موضوعات این مجموعههای تلویزیونی که به نوعی تکرار مجموعههای مناسبتی سالهای گذشته سیما با نام و عناوین جدید در غالب کارکترها و شخصیتپردازی امسال دانست. تاجایی که اکثر این آثار با انتخاب موضوعات تکراری و همچنین گرفتار شدن در فرم و محتوای کلیشهای عملا نمیتوانند هیچ گونه تازگی و جذابیتی برای مخاطبان فراهم کنند. به نوعی میتوان گفت عده کی از مردم هم که این گونه آثار آنتن پر کن را میبینند از سر عادتی است که در سالهای گذشته در خصوص تماشای این سریالها پیدا کردهاند و ماه رمضان را بدون تماشای مجموعههای مناسبتی سیما نمیتوانند تاب بیاورند.
شبکه دوم که این روزها و شبها با مجموعه تلویزیونی «خروس» میهمان خانههای مخاطبان خود شده است، تلاش کرده که با این سریال بتواند گوی سبقت را از سایر شبکههای سیما بروباید. اما باید گفت که تاکنون در این خصوص نتوانسته به توفیقی دست یابد. این مجموعه تلویزیونی که روایت زندگی پدر یک خانواده به نام «اسی» با بازی «کریم اکبری مبارکه» است که دچار مشکل غیر منتظرهای میشود که این اتفاق خانواده را به یک بحران میکشاند. پسر با بازی «جواد رضویان» خانواده همراه با دوستش برای کمک به اعضای خانه و خروج از این بحران تصمیم میگیرد نقشهای جالب را طراحی و اجرا کند. نقشهای که مو، لای درزش نمیرود و در پس این نقشه مغز متفکر یک خروس قرار دارد و ادامه داستان. کارگردان این مجموعه تلویزیونی «سعید آقا خانی» پیش از این مجموعههای تلویزیونی چون: «عید امسال»، «کریم اکبری مبارکه را ساخته، مجموعه تلویزیونی «خروس» را به عنوان هفتمین اثر خود در مقام کارگردانی این شبها روی آنتن شبکه دوم سیما دارد. سریالی که با حضور بازیگران آثار قبلی این کارگردان به شدت یادآور سریالهای گذشته آقاخانی به خصوص «عید امسال» و «زن بابا» است. مدیران شبکه دوم سیما که سال گذشته مجموعه تلویزیونی «چمدان» را در ساعتی نامناسب روی آنتن داشتند و نتوانستند مخاطبان این شبکه را به دلیل ضعف وسطحی نگری در ساختار و همچنین داستان این سریال جذب و راضی کنند، امسال تلاش کردند که مجموعه تلویزیونی «خروس» را به جای عید نوروز برای ماه رمضان کنار بگذارند. به همین دلیل سازندگان این سریال تا تعداد قسمتهای آن را به ۲۶ قسمت افزایش دادند و این سریال برای ماه رمضان آماده پخش شد. اگر نگاهی به سیالهای سعید آقا خانی تاکنون بیاندازیم متوجه این نکته میشویم که عمده آثار وی در ژانر کمدی و طنز بوده و تلاش کرده که این طریق بتواند مخاطبان سیما را جذب خود کند. سریال کمدی «خروس» نیزبه تهیهکنندگی علیرضاابراهیمی دلیجانی اوایل بهمن ماه سال گذشته در تهران کلید خورد و اواسط فروردین ماه سال جاری به اتمام رسید.
ساخت سریال و فیلم از آنجایی که در کشور ما برای اینکه از طریق شبکههای سیما به خانههای مردم برسد باید از فیلترهای مختلف عبور کند تا به مرحله نهایی و پخش برسد. در این میان مدیران و ناظران صداو سیما امکان دارد با نوع مصلحت اندیشی و نگرانیهای خاصی که نسبت به قصه و نوع روابط شخصیتها و همچنین جلوگیری از نقدهای احتمالی از سوی دستگاههای مختلف دولتی و خصوصی دارند ، اشکالاتی بر قسمتهای مختلف یک مجموعه تلویزیونی یا فیلم بگیرند. تجربه در کشور ما ثابت کرده که وقتی فیلمنامه نویسان و کارگردانان از سوی مدیران سیما برای پرداختن به بسیاری از معضلات اجتماعی منع شوند، نتیجه کار آنها اثری به شدت سطحی و ضعیف خواهد شد. تا جایی که مخاطب نمیتواند بعد از تماشای چند قسمت اولیه یک مجموعه تلویزیونی انگیزهای برای تماشای قسمتهای باقی مانده داشته باشد. به قول یکی از کارگردانان مطرح تلویزیون که این چند وقتی است اثراش روی آنتن سیما است، در جامعهای که برای هفت ثانیه مسابقه والیبال سروصدا میشود، طبیعی است که مسئولان سازمان مرددتر باشند و دست به خود سانسوری بزنند.
بر هیچ کس پوشیده نیست که در کشور ما هیچ هنرمندی اعم از تهیه کننده، کارگردان، فیلمنامه نویس و... دوست ندارند اثری بسازند که از سوی مخاطب در زمان پخش پس زده شوند. اما امکان دارد با توجه به تلاش و دقت هنرمندان در زمان تولید آثارشان تلویزیون سر خود بخشهایی از دیالوگها و یا قسمتهای مختلف یک سریال یا فیلم را حذف کند. که این کار سیما باعث میشود که مردم احساس کنند یک نوع به هم ریختگی در سریال وجود دارد و بی تفاوت و دلسرد به سمت تماشای سریال های شبکه های ماهواره ای بروند. چون فکر می کنند که تلویزیون به شعور و فهم آنها احترام زیادی قائل نیست.
به هرحال این روزها مجموعه تلویزیونی «خروس» به نظر میرسد با توجه به اینکه تلاش کرده از حد وحدود خود خارج نشود، نتوانسته با داستان کلیشهای خود مخاطبان سیما را جذب کند. مخاطب امروز تلویزیون وقتی در تلویزیون خودمان میبیند که هنرمندان به شکل بسیار مبتدیانه، سطحی و کلیشهای نسبت به سطح فکر مردم جامعه فیلم یا سریالی ساخته میشود، نهایتا با پشت کردن به تولیدات خودمان به سمت تماشای شبکههای ماهوارهای میرود. چون دوست ندارد وقت و انرژی خود را مدام برای برخی از مسائل پیش پا افتاده جامعهاش که در سریالها به شکل کلیشهای تکرار میشوند، تلف کند. بنابراین شاید بیهوده نباشد که بگوییم مجموعههای تلویزیوین ماه رمضان امسال با تقلید و کلیشهپردازی حرفی برای گفتن ندارند و مردم هم طبق عادت سالهای گذشته چارهای جز تماشای این آثار ندارند. چون مدام که نمیتوانند ماهواره تماشا کنند.
علی یعقوبی