سنگ‌نبشته بیستون یا کتیبه بیستون از آثار دوره هخامنشیان واقع در شهرستان هرسین در سی کیلومتری شهر کرمانشاه بر دامنه کوه بیستون است.
 
سنگ‌نبشته بیستون یکی از مهمترین و مشهورترین سندهای تاریخ جهان و مهم‌ترین متن تاریخی در زمان هخامنشیان است که شرح پیروزی داریوش بزرگ را بر گوماته مغ و به بند کشیدن یاغیان را نشان می‌دهد. این اثر از سال ۲۰۰۶ یکی از آثار ثبت شدهٔ ایران در میراث جهانی یونسکو است. 

کوه بهستان: کوه بهستان از روزگاران باستان شناخته شده بوده است و یونانیان آنرا «بگیستان اروس » می خواندند. این کوه در ادوار مختلف به صورت های بغستان، بگستان ، بهستان ، بهستون ، بهیستون ، بگیستان و بیستون در متون تاریخ آمده است و امروز نیز به بیستون مشهور است. بیستون در دورانهای خیلی قدیم مورد توجه و مقدس بوده است .. موقعیت طبیعی بیستون که در کنار شاهراه و محل عبور و تلاقی همه راه های مغرب ایران قرار گرفته است و چون در دامنه این کوه سرابهای فراوان وجود دارد . در اعصار مختلف محل توقف کاروانها و مسافرین بوده است .
 
در سالهای گذشته قبل و پس از پیروزی انقلاب اسلامی بخشی از عرصه تاریخی فرهنگی بیستون تحت عنوان بغستان قدیم و سه اثر دیگر از جمله کتیبه داریوش ، کاروانسرای صفوی ، و پل صفوی بیستون در فهرست آثار ملی ثبت شده بود . در سال ۸۰ برای بیست و چهار اثر دیگر پرونده ثبتی تهیه و پس از انجام اقدامات اداری در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اند.

آتشدان پارتی: در شمال حجاری داریوش در بیستون ، آثار بنایی از دوره پارتی باقیمانده است . به عقیده پروفسور لوشای رئیس هیأت حفاری ایران و آلمان این بنا پرستشگاهی است که در زمان اشکانیان همزمان با آثار دیگر این دوره در بیستون ساخته شده است . 

پل خسرو: بر سر راه قدیمی که از بیستون به سرماج می رود در نزدیکی جاده آسفالته کرمانشاه همدان پایه های پل عظیمی وجود دارد که به نام خسرو معروف است بنای پل را به خسرو شاهنشاه ساسانی نسبت می دهند .
پل خسرو تنها پلی بوده است که اعراب از آن گذشته و پس از عبور از تخت شیرین و سرماج به نهاوند رفته و یزدگرد سوم آخرین شهریار ساسانی را در آن شهر مغلوب کردند . پل خسرو با گذشت زمان آسیب فراوان دیده به طوری که در روزگار صفوی این پل غیر قابل استفاده بوده است به همین دلیل در این زمان پل دیگری بروی دینور آب که در حدود یک کیلومتری بالادست پل ساسانی است زده شده است . 

پل صفوی: بالا دست پل بتونی کنونی که بر سر راه صحنه به کرمانشاه واقع است ، پل آجری عظیمی از بناهای عصر صفوی دیده می شود . این پل بر سر راهی است که در زمان صفویه از قزوین به همدان و کرمانشاه کشیده شده بود و به بغداد مستعمل می شد . 

سراب بیستون:  شرایط طبیعی و موقعیت استراتژیکی کوه و سراب بیستون به گونه ایست که موجب گرد آمدن آثار منحصر به فردی از دوران های مختلف پیش از تاریخ و تاریخی شده است . غار شکارچیان ( هزاره هفتم پیش از میلاد ) ، تپه نادری ( هزاره سوم پیش از میلاد ) ، کتیبه بزرگ داریوش و جاده شاهی ( هخامنشی ) نقش برجسته های پارتی مربوط به میتریدات دوم و گودرز دوم ( پارتی ) ، مجسمه هرکول ( سلوکی ) ، پایه های کاخ ساسانی ، دیواره عظیم فرهاد تراش ، کاروانسراهای دوره ایلخانی و صفوی شاهد انکار ناپذیری بر این مدعاست.


سنگ بلاش: در دامنه كوه بيستون، در حدود چهارصد متری شرق گودرز، تخته سنگ بزرگی هست كه بر آن نقشهايی كنده شده است.
 كتيبه گودرز دوم اشكانی: در جهت شرقی نقش برجسته ميتريدات دوم بر روي همان صخره يکی از جانشينان او يعني گودرز دوم ( ۴۶-۵۱ م ) کتيبه و نقش کنده کاری کرده است . در اين نقش پيروزی گودرز دوم بر رقيبش مهرداد نشان داده شده است .

وقفنامه شيخ عليخان زنگنه:شيخ عليخان اعظم زنگنه شاه سليمان صفوی در زمان حيات خود برای سادات فاطمی و تعميرات کاروانسرای بيستون رقباتي چند را وقف کرده و بر صخره بيستون کنده است .
نقش ميتريدات دوم: در بيستون اثر يادگاري از ميتريدات دوم موجود می باشد .متأسفانه کتيبه شيخ عليخان زنگنه مقداری از اين نقش را محو کرده است ولی هنوز مي توان در طرف چپ آن دو صورت بزرگ را به خوبي تشخيص داد.

غار شكارچيان: بر دامنه کوه بيستون ، بالای سر مجسمه هرکول ، غاري که به « غار شکارچيان » معروف است .غار بيستون غار کوچکی است که بيش از شش نفر نمی تواند به راحتي در آن جای گيرند . بدون ترديد شکارچيان می توانستند براي مدتی طولانی به راحتی در اين غار زندگی نمايند .

 فرهاد تراش: در جهت جنوبی حجاری داريوش بزرگ ، بر سينه کوه بيستون ديواره حجاری شده عظيمي است اين ديواره در بين مردم به فراتاش يا فرهاد تراش معروف است .  در هيچ نقطه ای از ايران هيچ کوهی را به اين اندازه نتراشيده اند و آماده نکرده اند بطور کلی برای همه کساني که اين ديواره سنگی تراشيده دست نخورده را ديده و يا می بينند اين سوال پيش می آيد که اين محل را چه کسی و در چه زماني و براي چه منظوری تراشيده است ؟ چرا اثری از اسکنه پيکر تراش و يا قلم کتيبه نويس بر آن ديده نمی شود ؟

 بقايای كاخ ساسانی: در منطقه تاريخي بيستون در حد فاصل كاروانسراي صفوی و حاشيه چشمه آب سراب بيستون بنای كاوش شده است كه به بناي ساسانی و ايلخانی نسبت داده شده است.  . اين بنا به دلايل مختلف ساختمان آن به پايان نرسيده و در همان مراحل اوليه كار ساخت و ساز آن متوقف مانده است.

 كتيبه داريوش:  مشخصات ظاهری کتيبه بيستون : اين کتيبه يکي از معتبرترين و مشهورترين سندهای تاريخی جهان است . زيرا مهمترين نوشته ميخی زمان هخامنشی است . 

مجسمه هركول:   پيکره هرکول / ورثرغنه  در کنار شاهراه شرقی- غربی جاده بزرگ ابريشم يا جاده بزرگ خراسان در بيستون نزديک کرمانشاه از سنگ تراشيده شده است . خدا (هرکول ) به صورت شخصی نيرومند کاملاً عريانی با موی و ريش مجعد در حال استراحت بر روي پوست شيری نشان می دهد.