زهرا عالیشاهی


برگزاری جشنواره های ادبی بدون تردید، پلی است میان مردم و نویسندگان برای آشتی میان آنها و کتاب و کتاب خوانی. همچنین محفلی برای تقدیر از بهترین‌ها و معرفی برترین‌ها. اما از این رهگذر کشور ما همچنان خود را به برگزاری نمایشگاه کتاب و تنها محفلی برای خرید، در کنار برپایی جشنواره‌هایی حزبی و جناحی محدود کرده است، در حالی که...


هر ساله در اواسط ماه مارس، شهر کلن میزبان جشنواره ادبی موسوم به "لیت کلون" است که امسال نیز برای دهمین دوره در این شهر از تاریخ ده تا بیست ماه مارس برگزار شد که بسیاری از چهره های ادبی قاره اروپا در آن حضور یافتند. در این جشنواره که گفته می شود بزرگترین فستیوال ادبی اروپا محسوب می شود،ده ‌ها نویسنده‌ سرشناس اروپایی شرکت داشتند که در مدت 10 روز در 175 برنامه ادبی مختلف آثار و نظرات خود را ارائه کردند.


10 سال پیش، چند نهاد مهم فرهنگی ـ اقتصادی شهر کلن مثل "خانه‌ ادبیات"‌، یکی از بزرگترین کتابفروشی‌های سراسری شهر(مایرشه)، و یکی از قدیمی‌ترین انتشاراتی‌های آن (کیپن‌هویر و ویچ) برای نجات کتاب و کتاب‌خوانی در مقابل هجوم اینترنت، قصد کردند اولین جشنواره‌ ادبی را پس از
سال‌ها در کلن متولد کنند، بسیاری از کارشناسان فرهنگی و انتشاراتی های ادبی و اقتصادی، پیش‌بینی کردند که "لیت کلون" پس از چندی افول خواهد کرد و از آن جز نامی در آرشیو ادبی شهر، باقی نخواهد ماند.


همین امر باز بهانه به دست همان منقدان شکاک داده است، تا "لیت کلون" را جشنی ادبی نخوانند، بلکه کارناوالی رنگارنگ بدانند که هر کس به‌ زعم خود می‌تواند در آن شرکت کند، از آن بهره‌ فرهنگی بگیرد و سود مالی ببرد.


بزرگترین بهره‌برداران مادی این فستیوال، البته همان مبتکران و بانیان اصلی "لیت کلون" هستند که بیش از هر چیز منافع صنعت چاپ و نشر آلمان (از جمله بنگاه‌های انتشاراتی بزرگی مثل کیپن‌هویر و ویچ، زورکمپ، راندوم‌هاوس...) ‌را نمایندگی می‌کنند.


از جمله نویسندگان مشهور اروپا که امسال در این جشنواره شرکت کردند می توان به هرتا مولر، برنده‌ نوبل ادبیات، نویسندگان نسل پیشین آلمان چون اولا هان، مارتین والسر و زیگفرید لنتس، نویسنده‌ سوئدی، هنینگ مانکل، همتای هلندی او، مارتن ‌هارت، نویسنده کانادایی مارگارت آتوود و بسیاری دیگر از فرهنگیان مطرح و غیرمطرح اروپایی و آمریکایی اشاره کرد.


به هر ترتیب جشن 10روزه ادبی در این شهر کمترین سود و منفعتی که داشته باشد این است که برای چند روز مردم شهر، به هوای کتاب و کتاب‌خوانی دور هم جمع می‌شوند و در دیدار با نویسندگان محبوب و مشهور خود، لحظاتی شیرین را با کتاب می گذرانند چیزی که هنوز جای خالی آن در کشور ما احساس می شود و گویی اراده‌ای برای برگزاری چنین‌ برنامه‌هایی وجود ندارد تا هم نویسندگان با مخاطبان رودررو شوند و هم مردم از نزدیک با خالقان یک اثر ادبی گفتگو کنند.


و این ها در حالی است که در کشور ما همچنان جشنواره‌های متعدد با حضور هنرمندان و مسئولان برگزار می‌شود و در یک شب همه چیز روی سن جشنواره خلاصه شده و جوایزی به برخی اعطا می‌شود و تمام! و مردم همچنان در انتظار یک دیدار و چند کلمه گپ و گفت...