به گزارش هنرنیوز؛محمد رضا نعمتی سرپرست هیأت کاوش باستان شناس در قلعه ایرج با بیان این مطلب تصریح کرد :کاوشهای این فصل با هدف دستیابی به پلان اصلی دروازه شرقی و تعیین دوره های فرهنگی آن، شیوه های ساخت و استحکام بخشی حصار قلعه به مدت دو ماه ادامه یافت .
او با اشاره به اینکه دراین فصل از کاوش خطوط پلان دروازه شرقی تقریباً مشخص شد گفت :عرض ورودی این دروازه ۵/۳ متر و در دو طرف دارای یک برج نیم دایره ای بوده است .
به گفته این باستان شناس، این دروازه بصورت مستقیم به داخل قلعه راه نداشته بطوریکه امتداد آن در ابتدا بصورت شرقی غربی بوده است .
به گفته نعمتی ، براساس کاوشهای صورت گرفته این دروازه دارای سه دوره استقراری بوده که براساس شواهد و مستندات مکشوفه هر سه دوره مربوط به دوره ساسانی است .
سرپرست هیأت کاوش در قلعه ایرج افزود : با توجه به پلان ،اشیای مکشوفه همچون سفال نوشته ها و اثر مهر در طی دو فصل کاوش ، این دروازه کارکردی فراتر از دروازه ورودی و خروجی داشته است که تعیین کاربری آن نیاز به مطالعه و تحقیق بیشتری دارد.
او با اشاره به انجام کاوشهایی در بخش داخلی و بیرونی حصار دراین فصل تصریح کرد : حصار قلعه در ابتدا از چینه و بصورت پله ای ساخته شده وبعد از آن دیوار به صورت عمودی و از خشت ساخته شده است.
نعمتی افزود: در نمای بیرونی حصار در بین دو برج علاوه بر چهار تاق بزرگ ،در طرفین برج ها و در زیر تاق ها دو ورودی تاق دار نمایان شد که به راهرو سراسری داخل حصار و از آنجا به اتاقهای ساخته شده در حصار منتهی می شود .
به گفته این باستان شناس، با کاوشهای انجام گرفته در قسمت داخلی حصار مشخص شد که اتاقهای موجود در حصار از قسمت داخلی قلعه ورودی نداشته اند و حصار در قسمت داخلی به صورت عمود بالا رفته و به فاصله های مختلف دارای یک سکوی خشتی بزرگ است .
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ،وی با اشاره به اینکه شواهد نشان از این دارد که این قلعه بصورت آگاهانه ترک شده و قبل از ترک تمام راهروها،طاقها ،ورودیها و خروجیها با خشت پر شده اند ، تصریح کرد : از این رو در کاوشهای انجام شده شیء قابل توجهی بدست نیامد.
نعمتی مهمترین یافته این کاوشها را کشف دو قطعه سفال نوشته به خط پهلوی ساسانی اعلام کرد که ترجمه آنها در شناخت این قلعه کمک زیادی می کند.
به گفته او ، در خصوص این قلعه ابهامات زیادی از جمله کاربری قلعه،کاربری اتاق ها و ارتباطات بین فضاهای ساخته شده در حصار باقی مانده است.
گفتنی است ، قلعه ایرج ورامین یکی از وسیع ترین و بزرگترین استقرارگاه های تاریخی در دشت ورامین است که در شمال روستای عسکر آباد بر سر راه ورامین به پیشوا واقع شده است .
تمامی مصالح بکار رفته در این محوطه تاریخی به طول ۱۴۵۰ متر شمالی- جنوبی و ۱۳۵۰ متر شرقی- غربی از چینه و خشت خام است.
تنها حصار این قلعه پابرجاست که از ارتفاع آن ۱۶ متر باقی مانده و ضخامت آن بین ۲۰ تا ۲۲ متر و دارای ۴ دروازه بوده که در حال حاضر دو دروازه شرقی و غربی آن تقریبا سالم است .
این حصار دارای ۴۰ برج نیم دایره ای است که در حدفاصل هر دو برج ۴ طاق بزرگ وجود دارد.
قلعه تاریخی ایرج در تاریخ ۱۱/۶/ ۱۳۸۲ با شماره ۹۸۳۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
