به گزارش هنرنیوز،شنیدن این خبر که عروسک‌های بومی و محلی دست ساخت مردم خراسان جنوبی در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده و در راه ثبت آثار یونسکو هستند برای دوستداران فرهنگ اصیل ایرانی و بخصوص آنهایی که قلبشان برای آثار ملی می‌تپد بسیار خوشحال کننده بود.
تلاش گروهی از پژوهشگران میراث فرهنگی در راستای حفظ هنر زنان روستایی ایران زمین چه ستودنی است آنجا که درمیابیم دستان هنرمند زن ایرانی در هر یک از احوالات توانسته به شایستگی اثری زیبا بیا فریند بطوریکه حس درونی‌اش به ترکیب عروسک اضافه گشته. عروسک‌هایی که هر کدام یک دنیا حرف برای گفتن دارند.
پس از ثبت روش ساخت عروسک‌های بومی خراسان جنوبی در فهرست آثار ملی ناملموس و تولید و عرضه آن توسط بانوان روستاهای محدوده پروژه بین‌المللی ترسیب کربن (روستاهای تاجمیر، نازدشت، حجت آباد و همت آباد سربیشه خراسان جنوبی) و پرداخت وام‌های مربوط به منابع طبیعی از محل فروش این عروسک‌ها، نقش و اهمیت این محصولات بومی پررنگ‌تر شده است.
بحث عروسک‌های بومی محدوده پروژه ترسیب کربن در قالب یکی از طرح‌های ایجاد کسب و کار پایدار بوده و با همکاری دفتر عمران ملل متحد، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، مؤسسه آوای طبیعت پایدار، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی احیا شده است.
این پروژه با شناسایی هنرهای بومی و ایجاد کمترین تغییر، این هنر اصیل را وارد بازار کرده و با ایجاد مشاغل مکمل برای ساکنین محلی از وابستگی آنان به منابع طبیعی کاسته یعنی علاوه بر احیای هنرهای بومی و صنایع دستی، بهره برداری از منابع طبیعی را کاهش و پوشش گیاهی و ترسیب کربن هوا را افزایش می‌دهد.
نا‌گفته نماند این پروژه تلاش می‌کند تا ضمن ایجاد روحیه خودباوری و مشارکت در جوامع محلی موجب شود تا آنان مسؤولیت بیشتری در تامین معیشت خود داشته باشند.
در همین راستا و برای بازگو کردن این تلاش‌ها نشستی تخصصی در خصوص معرفی اولین عروسک بومی ثبت شده در فهرست ناملموس با همکاری دفتر ثبت آثار تاریخی سازمان میرا ث فرهنگی به منظور تقدیر و تشکر از تلاش‌های پژوهشگران تلاشگر در این پروژه برگزار شد.
به گزارش هنرنیوز در این مراسم که همزمان با هفته پژوهش در خانه هنرمندان ایران برگزار شد
احمد محیط طباطبایی با اشاره به اینکه عروسک سازی یکی از عوامل توسعه یافتگی جوامع به شمار می‌رود، گفت: عروسک‌ها نشان دهنده میراث فرهنگی غیر ملموس ما هستند ودر شکل مادی عروسک هویت خودش را پیدا می‌کند.
او افزود: در همین راستا و به منظور احیای هویت میراث فرهنگی ناملموس عده‌ای از دوستان برای احیا و بازیابی هویتی دست به تلاشی زدند که عامل حرکت و رفتن به جلو را فراهم می‌کند و آن ثبت عروسک بومی خراسان جنوبی است.
عروسک سازی از مصادیق آموزش است
فرهاد نظری مدیر کل اداره ثبت میراث فرهنگی با بیان اینکه میراث فرهنگی بر اساس تعریفی که دارد مجموعه آثار باقی مانده از گذشتگان است که هنوز وجود دارد میراث فرهنگی را شامل میراث فرهنگی ملموس و غیر ملموس دانست.
به اعتقاد وی میراث فرهنگی گواهان صادق، بی‌نقاب و راستگویی هستند که متأسفانه تعدادی از آن‌ها ثبت و خیلی از آن‌ها هنوز به ثبت نرسیده‌اند.
این مسئول بیان کرد: میراث فرهنگی ناملموس از این جهت اهمیت دارد که می‌تواند به ما بیاموزد که چگونه با جهان در تعامل به سر ببریم و با طبیعت ارتباط خوبی داشته باشم.
نظری با اشاره به خلاصه شدن میراث فرهنگی ناملموس در چند محور گفت: استفاده از انرژی پاک برای بهره‌مندی از فناوری محیط زیست، استفاده از مزیت‌های جغرافیایی (دانش نی سازی و دریا نوردی)، مدیریت منابع زیستی برای استفاده بی‌قاعده، احترام به بخش زنده طبیعت (درختان کهنسال)، آموزش و توجه به کودکان محورهایی هست که هر کدام قابل تأمل هستند.
به گفته وی عروسک سازی به عنوان یک اثر میراث فرهنگی ناملموس یکی از مصادیق آموزش است که می‌تواند در اعصار مختلف جنبه تربیتی ایفا کند.
او در پایان گفت: من شخصاً کاری برای احیای این عروسک‌ها انجام نداده‌ام و این کار گروهی عده‌ای علاقمند به آثار ناملموس میراث فرهنگی بوده است که این آثار را به ثبت ملی رسانده‌اند.
عروسک‌های بومی هویت یک نسل پوپک عظیم‌پور مدرس هنرهای زیبای دانشگاه تهران در حوزه عروسک نیز در این نشست عروسک سازی را از قدیمی‌ترین هنرهای ایرانی دانست که انسان به شکل تمثیلی برای ساخت عروسک دست به خلقت زد.
به گفته این استاد دانشگاه، عروسک‌های نوظهور و اولیه صاحب صورت نبوده‌اند یا نشانی از ضربدر در صورت داشتند زیرا که به اعتقاد سازندگانشن باید دارای نقص می‌بودند تا مزیت خلقت خداوند آشکار شود.
عظیم‌پور با اشاره به فرهنگ غنی ایران در حوزه میراث فرهنگی و عروسک سازی افزود: این عروسک‌ها با نام‌های زیبایی که دارند ما را محتاج به خود کرده‌اند نه اینکه سازندگانشان به ما نیاز داشته باشند و چیزی که اینجا مهم به نظر می‌رسد این است که کاری نکنیم که تولید این عروسک‌ها تجاری شده و یا عروسک‌های خارجی جایگزین آن‌ها شوند.
کسب درآمد برای سازندگان عروسک کاری واجب است
محمد علی فرزین - مدیر گروه طرح‌های توسعه سازمان ملل- نیز دراین نشست با اشاره نقش مهم عروسک‌ها در زندگی آن‌ها گفت: نکتهٔ قابل توجه اینست که سازندگان این عروسک‌ها چگونه با این محرومیت‌ها توانسته‌اند دست سازه‌هایی به این زیبایی بیا فرینند اینان که همگان فکر می‌کنند نیازمند ما هستند اینبار با استقلال توانسته‌اند دست به تولید بزنند.
او افزود: چه بهتر که بتوان در این زمینه به صرفه اقتصادی اندیشید البته نه اینطور که این عروسک‌ها ی با ارزش و این هنر گمنام تجاری شود بلکه راهی باشد برای کسب اندکی درآمد و پر کردن برخی هزینه‌های سنگین که برای روستاییان سخت به نظر می‌رسد هماننند کشورهای خارجی که در روستا‌ها کسب و کارهایی راه انداخته‌اند که روستایی اعم از زن و مردم می‌تواند به واسطه هنرش درآمد کسب کند.
لزوم ساخت عروسک‌های بومی برای جوانان منطقه
سید احمد برآبادی- سرپرست حوزه پژوهشی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی -ثبت اولین عروسک بومی خراسان جنوبی را کاری بزرگ و ستودنی خواند و گفت: این اتفاق خیلی بزرگ و میمون بود زیرا که میراث فرهنگی استان بار‌ها خواست در زمینه آموزش گلیم اینکار را بکند ولی موفق نشد.
او افزود: برای حفظ این عروسک‌ها نکته‌ای که باید متذکر شوم این است که باید عروسک‌هایی با همین رویکرد برای جوانان منطقه ساخته شود و شاهد این نباشیم که با آمدن این عروسک‌ها به تهران بچه‌های تاج میر از عروسک‌های خارجی استفاده کنند.
وی اظهار داشت: نکته بعدی اینکه اقدامی صورت گیرد که به تبع آن و به منظور ثبت جهانی، عروسک‌های قدیمی از مناطق جمع شوند زیرا که پیدا کردن نمونه‌های قددیمی می‌تواند در امر تحقیق بسیار ما را کمک کند.
