مریم اطیابی- به گزارش هنرنیوز؛در حالی که مسئولان شهری قزوین در تلاش بودند تا خیابان انصاری شرقی را از میان بافت تاریخی این شهر عبور دهند، باستان‌شناسان و مسئولان میراث فرهنگی سال گذشته با کاوش مسجد- مدرسه حیدریه و حمام بلاغی به یافته‌های جدیدی در مورد توسعه شهری قزوین دست یافتند که هر نوع تخریبی در این منطقه، هویت تاریخی شهر را زیر سوال می‌بُرد. پس از آن که کاوش‌هایی به سرپرستی
ناصر نوروززاده چگینی- عضو هیأت مدیره ایکوموس – در مسجد- مدرسه حیدریهِ محله بلاغی انجام شد، این باستان‌شناس پیشکسوت درباره اهمیت کاوش‌های گروهش به هنرنیوز گفت:« این مجموعه آثار دو امکان فراهم می‌کند نخست آن که ما می‌توانیم تحولات شهری قزوین را بازسازی کنیم. چون شهر قزوین دوره‌های قاجاری، صفوی،سلجوقی را در برمی‌گیرد اما ما نمی‌دانیم دوره بین اواخر سلجوقی تا اوایل صفوی کجاست؟ و نتایج این کاوش نشان داده که توسعه شهری قزوین از دوره پس از سلجوقی در جبهه شرقی خیابان سپه تا کنارهای شرقی باغ شهر قدیم ادامه دارد. دوم این که بقایای فرهنگی (سفال ) هم توالی تحولات فرهنگی شهر را همراه با یک بانک اطلاعات مناسبی از سفال شهر قزوین به ما ارائه می‌دهد که این را قبلاً نمی‌دانستیم.»
به گزارش هنرنیوز، پروژه شهری گذر خیابان انصاری که از اولین سال اجرای آن ۴ دهه می گذرد، خسارات سنگینی به بافت تاریخی قزوین وارد کرده است اما در نهایت به دلیل ثبت حمام بلاغی در تاریخ ۲۲ مرداد ۹۳ و نتایج حاصل از کاوش‌های باستان‌شناسی در مدرسه- مسجد حیدریه عملاً امکان ادامه پروژه در مسیر قبلی منتفی شد. و سرانجام در جلسه کمیته تخصصی بافت‌های تاریخی، شورای عالی معماری و شهرسازی در شهریور ۹۳ پیرو استماع گزارش سازمان میراث فرهنگی و با توجه به نتایج کاوش‌های باستان‌شناسی با احداث خیابان انصاری شرقی قزوین به اتفاق آرا مخالفت کرد.
این اتفاق در حالی رخ داد که چندی پیش بار دیگر زمزمه‌هایی مبنی بر تلاش مدیران شهری این بار از طریق نمایندگان مجلس برای قانع کردن وزیر راه و شهرسازی و تحت فشار قرار دادن شورای عالی معماری و شهرسازی برای عبور خیابان انصاری شرقی به گوش رسید. این شایعه‌ها تا بدان جا پیش رفت که حتی سخن از برکناری محمد علی حضرتی ها مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قزوین که در کارنامه کوتاه مدت کاری خود نمرات خوبی را به جهت دفاع از میراث فرهنگی در مقابل طرح‌های عمرانی کسب کرده است ، به میان آمد و حتی عنوان شد که شاید مجریان طرح پارکینگ سعدالسلطنه جایگزین او شوند؟!!! هرچند این اخبار ضد و نقیض چندان جدی گرفته نشد و حضرتی‌ها به کار خود ادامه می‌دهد اما ظاهراً مسوولان شهری همچنان از مصوبات شورای عالی گلایه‌مندند و از سوی دیگر فعالان میراث فرهنگی نیز نگرانند که مبادا شورای عالی معماری و شهرسازی نسبت به مواضع خود عقب‌نشینی کند.
احد چگینی – عضو شورای شهر قزوین – یکی از مسوولانی که نسبت به اقدامات شورای عالی گلایه‌دارد، چندی قبل با اشاره به بازگشت طرح جامع شهر قزوین از شورای عالی معماری و شهرسازی به رسانه‌های محلی گفت: «شورای عالی معماری و شهرسازی کشور در طرحی که به قزوین بازگردانده است، بسیاری از طرح های شهری را حذف کرده است. به طور مثال خیابان شهید انصاری شرقی را به طور کامل از دستور کار خارج کرده یا ساخت و ساز در بالای اتوبان را به طور کل ممنوع کرده است.»
وی با انتقاد از این تغییرات شورای عالی معماری و شهرسازی در طرح جامع قزوین ، اظهار کرد: «دوستان در تهران نشستند و در مورد قزوین تصمیم می گیرند، اما بهتر است به قزوین بیایند و شهر را از نزدیک ببینند. ما قزوینی هستیم و تنگناهای شهر را بهتر می شناسیم، استاندار ما بهتر از وزیر راه و شهرسازی، قزوین را می شناسد و بایستی نظر آقای استاندار، شورای شهر و شهرداری قزوین در این طرح مدنظر قرار گیرد.»
به اعتقاد چگینی ، منابع درآمدی شهرداری با این طرح جامع تعطیل می‌شود و قفل بزرگی بر شهر زده خواهد شد.
هرچند مسوولان شهری پای استاندار را به میان می‌کشانند اما به نظر می‌رسد استاندار نیز علاقه‌ای به جانبداری از گروه خاصی ندارد و توپ را در زمین میراث فرهنگی و شهرداری می‌اندازد چرا که سوم اردیبهشت ماه امسال،
مرتضی روزبه- استاندار قزوین- در مسجد بلاغی در جمع تعدادی از مردم این منطقه با بیان اینکه درباره اجرا یا توقف پروژه خیابان انصاری شرقی نظری ندارد، گفت: «درخصوص اجرا یا عدم اجرای این طرح نظری ندارم اما بر تعیین تکلیف این طرح تاکید دارم که تا پایان اردیبهشت ماه جاری مدیران شهری،میراث فرهنگی و شورای اسلامی شهر قزوین باید تکلیف نهایی این طرح را مشخص کنند»
این در حالی است که چند روز پیش
مسعود نصرتی- شهردار قزوین - به رسانه‌ها اظهار کرد: «بیش از ۱۰۰ میلیارد ریال از اعتبارات شهرداری قزوین در پروژه شهید انصاری بلوکه شده و باید مسئولان به سرعت در زمینه آغاز مجدد این پروژه اقدام کنند.»
شهردار قزوین تصریح کرد:«هر تصمیمی که از سوی هیئت پنج نفره استاندار قزوین اتخاذ شود برای شهرداری قزوین لازم الاجراست و در پروژه شهید انصاری مهم‌ترین هدف آسایش مردم منطقه‌ای از شهر قزوین است.»
به نظر می‌رسد شهردار قزوین به ماده ۳ آیین نامه «چگونگی رفع اختلاف بین دستگاه‌های اجرایی از طریق ساز و کارهای داخلی قوه مجریه» توسل جسته است همان ماده‌ای که در آن اشاره شده «اختلافات بین دستگاه‌های استانی که توسط رؤسای دستگاه‌های مذکور با استفاده از اختیارات قانونی آنان مرتفع نشود، به استاندار استان مربوط منعکس می‌گردد تا در حدود اختیارات قانونی وی و راهکارهای مندرج در قوانین از جمله ماده (۸۹) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت -مصوب ۱۳۸۰- مورد تصمیم‌گیری قرار گیرد.»
حال این پرسش مطرح می‌شود که شهردار قزوین که چنین به قانون واقف است چرا به مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی توجهی نمی‌کند.
مگر نه این که در نامه معاونت معماری و شهرسازی به روزبه استاندار و رییس شورای برنامه ریزی و توسعه استان قزوین آمده است:« باتوجه به لزوم حفظ یکپارچگی و انسجام بافت تاریخی و احیاء این بافت، نسبت به تهیه طرح ویژه در مقیاس طراحی شهری محله بلاغی اقدام شود. و این طرح توسط شرکت عمران و بهسازی شهری با همکاری شهرداری قزوین و تحت سرپرستی هیاتی مرکب از استانداری قزوین، شهرداری قزوین، شرکت عمران و بهسازی، اداره کل راه و شهرسازی استان قزوین و نماینده دبیرخانه شورای عالی و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ظرف مدت سه ماه تهیه و به تصویب کمیسیون ماده ۵ برسد.» پس چگونه است که مدیران شهری به جای پیدا کردن راهکار و ارائه طرحی که تقریباً تا اواخر مرداد برای آن فرصت دارند همچنان بر عبور خیابان انصاری شرقی اصرار دارند؟ اگر شهرداری به فکر آسایش مردم بافت تاریخی است بهتر نیست با گرفتن مشاور، فکری دگر همسو با حفظ آثار تاریخی برای این طرح بکند؟ در زمینهای تملک یافته قرار است به جای بناهایی با نماد معماری ایرانی- اسلامی چه مراکز تجاری و برجهایی جایگزین شود؟ آیا در سایر کشورها نیز برای حل مشکل ترافیک، بافت تاریخی شهر را نشانه می‌روند؟ مگر نه آن که مقام معظم رهبری ۹ تیرماه در ابلاغ سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه بر هویت‌بخشی به سیمای شهر و روستا و بازآفرینی و روزآمدسازی معماری اسلامی – ایرانی و صیانت از میراث فرهنگی تأکید کردند، آیا عبور خیابان انصاری شرقی و چند تکه کردن بافت تاریخی مصداق برهم زدن معماری اسلامی- ایرانی و از بین بردن هویت و میراث فرهنگی بافت تاریخی شهر قزوین نیست؟
اما اینک
محمد حسن طالبیان- معاون میراث فرهنگی کل کشور – در گفت و گو با هنرنیوز درباره‌ی آخرین وضعیت خیابان انصاری شرقی و نگرانی اهالی میراث فرهنگی از احتمال تحرکات برای اجرای این پروژه می‌گوید:« ۶ تیرماه نامه ای را به شورای عالی معماری و شهرسازی ارسال کردم که در آن تأکید شده هر اقدام کمیسیون ماده ۵ در این زمینه باید جهت تصمیم نهایی به شورای عالی معماری ارسال شود.»
به گزارش هنرنیوز؛
پیش از این در نامه مخالفت شورای عالی معماری و شهرسازی با طرح عبور خیابان انصاری آمده بود:«بررسی و تعیین تکلیف پروژه خیابان انصاری شرقی قزوین
با سلام و احترام،
به استحضار می‌رساند:شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، در جلسه مورخ ۱۴/۲/۹۴پس از استماع گزارش کمیته تخصصی معماری طراحی شهری و بافت‌های واجد ارزش و با لحاظ:
۱) توجه ویژه به تحقق نقش ترافیکی در نظر گرفته شده برای مسیر و منافات این نقش با استقرار ناگزیر کاربری‌ها و فعالیت‌های تجاری جاذب جمعیت(بند یک کمیسیون ماده پنج مورخ(۲/۶/۸۸))
۲) برهم خوردن یکپارچگی و انسجام بافت تاریخی محله بلاغی در اثر احداث خیابان شریانی درجه دو (با عرض ۲۴ متر و با غلبه حرکت سواره) و آثار سوء آتی آن در ساختار اجتماعی، فضایی و کالبدی بافت.
۳) تخریب بخشی از عرصه تاریخی ثبتی(مسجد و مدرسه حیدریه و گرمابه بلاغی) و مخدوش شدن پیوستگی و موجودیت آثار ثبتی سر در عالی قاپو و خیابان سپه.
۴) عدم تناسب ویژگی‌های کالبدی مسیر و ضوابط ساختمانی بناهای مجاور آن(۲۴ متر عرض و تراکم ساختمانی چهار طبقه) و نوع کارکرد در نظر گرفته شده برای آن(یکی از محورهای اصلی حرکت و فعالیت با غلبه حرکت سواره) با نظام کارکردی و فضایی- کالبدی بافت تاریخی.
۵)اختلال در جریان زندگی محلی وایمنی و امنیت ساکنان محله در اثر هدایت ترافیک عبوری مرکز شهر به درون محله مسکونی
با احداث خیابان شهید انصاری شرقی پیشنهادی مخالفت و مقرر نمود:
۱)باتوجه به لزوم حفظ یکپارچگی و انسجام بافت تاریخی و احیاء این بافت، نسبت به تهیه طرح ویژه در مقیاس طراحی شهری محله بلاغی اقدام گردد. این طرح توسط شرکت عمران و بهسازی شهری با همکاری شهرداری قزوین و تحت سرپرستی هیاتی مرکب از استانداری قزوین، شهرداری قزوین، شرکت عمران و بهسازی، اداره کل راه و شهرسازی استان قزوین و نماینده دبیرخانه شورای عالی و سازمان میاث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ظرف مدت سه ماه تهیه و به تصویب کمیسیون ماده ۵ خواهد رسید. در این طرح، مطالعات ترافیکی ویژه‌ای برای حل مسایل ترافیکی مرکز شهر قزوین با اولویت استفاده بهینه از ظرفیت خیابان‌های موجود و رویکرد حمل و نقل عمومی و پیاده از طریق به کارگیری تمهیدات مدیریت ترافیک مرکز شهر صورت پذیرفته و نتایج مطالعات مذکور به صورت گزینه‌هایی در جهت حل مسایل ترافیکی تدوین وبا تاکید بر یکپارچگی و انسجام و احیا بافت تاریخی بلاغی به عنوان مقصد گردشگری توسط ادارات مذکور تهیه و پس ازبررسی در کمیته تخصصی شورای عالی، به نحو مقتضی در نقشه شبکه معابر طرح جامع لحاظ گردد.
۲) باتوجه به لزوم تهیه و ارائه نقشه‌های مغایرت‌های اساسی به پیوست طرح جامع، آستانه مغایرت در خصوص بندهای ۳-۵ و ۳-۶ دستورالعمل تشخیص اساس طرح جامع(مصوب۲۳/۱۲/۶۳ شورایعالی شهرسازی و معماری) مبنی بر حفظ بنا و نماهای تاریخی و مناظر طبیعی و کلیات معماری سیمای شهری بافت و ساختمان با توجه به سنن فرهنگی و ویژگی‌های اقلیمی ارائه گردد.
۳) در فهرست طرح‌های موضعی ارائه شده در طرح جامع، طرح موضعی با ضوابط ویژه با هدف استفاده بهینه از املاک و اراضی تملک و تخریب شده در طول مسیر، در جهت ارتقاء جریان زندگی محلی متناسب با ویژگی های مکان و ساختار اجتماعی، فضایی و کالبدی بافت جهت اقدامات بعدی تعریف گردد.
۴) با توجه به سرزندگی و پویایی بافت تاریخی محدوده علی رغم تخریب‌های وضع موجود و لزوم حفظ یکپارچگی و انسجام بافت ضروری است ضمن جلوگیری از تخریب بیشتر حتی در پلاک‌های تملک شده تا زمان تهیه طرح یکپارچه ویژه محله بلاغی موارد ذیل مدنظر قرار گیرد:
• توجه به دسترسی وضع موجود خیابان محمدیه در جنوب خیابان انصاری و خیابان طالقانی در شمال آن، بر تدقیق مسیر این گذر با دسترسی‌های وضع موجود و مدیریت ترافیک با رویکرد دسترسی محلی تاکید می‌گردد.
• عرصه های بدست آمده از تخریب پلاک‌ها در مسیر پیشنهادی به کاربری‌های فضای سبز و خدماتی محلی اختصاص یابد.
• ضوابط و مقررات ملاک عمل جهت پلاک‌های پیرامون خیابان، وفق ضوابط مصوب میراث فرهنگی در خصوص محدوده بافت تاریخی اعلام می‌گردد.
مراتب جهت استحضار و صدور دستور انعکاس و اقدام اعلام می شود.
پیروز حناچی معاون معماری و شهرسازی
و دبیر شورایعالی معماری و شهرسازی»
