کامران افشار مهاجر مدرس دانشگاه و داور جشنواره بسم الله در حاشیه داوری جشنواره بسم الله به سوالات ما پاسخ گفت. 

در خصوص فراخوان جشنواره‌ بسم‌الله یک مسئله اساسی مطرح است و آن این ‌است که، بخش اعظم هنرآموزان و هنرمندان شرکت‌کننده در این جشنواره در آثار خود به موضوع فراخوان نپرداخته‌اند. در واقع علیرغم آن‌که از آن‌ها خواسته‌شده تا آثار خود را در غالب پوستر ارائه کنند؛ آثاری در غالب تایپوگرافی ارائه کرده‌اند و در نهایت می‌توان نتیجه گرفت موضوع فراخوان در غالب آثار انعکاس نیافته.

دراین مورد سؤالی مطرح است که اگر بخش اعظم شرکت‌کنندگان، مفهوم مورد انتظار را منتقل نکرده‌اند؛ نباید به‌دنبال علت این مشکل بود؟


ما داور هستیم یعنی مسئول کل مشکلات جشنواره نیستیم. ممکن ‌است این جشنواره به‌ عنوان یک فرایند از ابتدا تا انتها مجموعه‌ای از مشکلات را در خود داشته باشد. بنابراین متن آگهی را نمی‌توان به‌ این شکل مورد سؤال قرار داد. چون ما در متن فراخوان مشارکت نداشتیم.
فراخوان و مسائل مرتبط با آن را باید از کسانی مورد سؤال قرار داد که آن را طراحی کرده‌اند.


می‌توان به استناد آثاری که به‌دست شما رسیده این فرضیه را ارائه کرد که فراخوان شفاف و قابل فهم نبوده است. به‌عبارت‌دیگر ممکن‌است در این زمینه نیاز به توضیح باشد. آیا

فراخوان شفاف نبوده و اگر فرض‌کنیم که فراخوان شفاف و روشن موضوع مورد مسابقه را بیان کرده می‌توان معتقدبود که بخش زیادی از هنرمندان‌معاصر با دانش تئوریک فاصله دارند و آن را سخت درک می‌کنند و همین‌امر سبب می‌شود باور درستی درباره آن‌چه می‌خوانند نداشته باشند؟


بد بودن، خوبی، گنگ‌ بودن و یا هر چیز دیگر را می‌توان از شخص و یا اشخاصی که متن فراخوان را طراحی کرده‌اند بپرسیم. لزوماً هم، در همه جشنواره‌ها این‌گونه نیست که داوران در طراحی متن فراخوان دخالت داشته باشند گاه مجری جشنواره این موضوع را تشخیص خواهد داد که برای تهیه متن ‌آگهی از داوران نیز کمک بگیرد.
اما لزوماً این موضوع در همه موارد اتفاق نمی‌افتد. حال با این که اشاره کردم متن ‌فراخوان توسط ما تهیه نشده است.

پس علت عدم تطبیق آثار با فراخوان چیست؟

در رابطه با این‌که چرا بسیاری از آثار مطابق متن ‌فراخوان نیست؛ می‌توان گفت: بسیاری بسم‌الله را به‌ عنوان یک ‌اثر خطاطی و نقاشی‌خط کار می‌کنند. در طی سالیان متمادی بسیاری این کار را کرده‌اند. در واقع بدون سفارش خاص بسم‌الله می‌نویسند و یا در غالب یک اثر تجسمی که لزوماً آرم نیست آن را خلق و عرضه کنند.

این موضوع می تواند دلیل خوبی برای این رخداد باشد؟

بسیاری با این برداشت که هرساله آثار ارسالی به جشنواره، تایپوگرافی محض بوده است امسال همه به همان شکل آثار خود را ارسال کردند. چراکه اگر قرار بود متن فراخوان عیناً رعایت شود قطعاً کاری سخت‌تر و فعالیتی پیچیده‌تر نیاز بود. در آثاری که دیدیم شاید نزدیک به ۵ درصد سعی در رعایت این موضوع داشتند اما چون آثاری که از قبل آماده داشتند و یا انجام داده‌اند در غالب تایپوگرافی بوده است؛ همان اثر را ارسال کرده‌اند.

حال با این توصیف به ایرادات این فراخوان اذعان می کنید؟

البته می‌شد متن آگهی پخته‌تر طراحی شود که دقیقاً آثاری که پوستر بسم‌الله باشد اما این ویژگی‌ها در آن نباشد داوری نخواهد شد. به ‌باور من این آگهی دست هنرمند را باز گذاشته که تعدادی از آثار به نمایشگاه راه پیدا کند.

چرا جشنواره بسم الله رتبه اول نداشت؟

در مورد این موضوع که چرا نفر اول برگزیده نشده است می‌توان گفت: من یک معلم قدیمی گرافیک هستم. در کلاس‌های دانشگاهی خود تکلیف کلاسی به شاگردانم می‌دهم و مطابق با آن از آن‌ها کار می‌خواهم. برخی از ترم‌ها شاگردانم آثار مقبولی ارائه می‌دهند و برخی از ترم‌ها خیر. ترم‌هایی که از آثار راضی هستم در میان نمرات دانشجویان ۲۰ دیده می‌شود. گاهی‌اوقات هم نمرات از ۱۷تا۱۸ شروع می‌شود که دراین‌صورت هم می‌توان گفت: عدم وجود نمره‌کامل یک حرکت نمادین برای بیان عدم ‌رضایت کامل از وضعیت کلاس است یعنی من آن‌چه از دانشجویان انتظار داشتم در آثار نهایی آن‌ها نیافتم و در نتیجه نمره‌ کامل به آن‌ها نداده‌ام. این داوری هم برخوردی نمادین است برای اعلام عدم‌رضایت ما از مجموعه آثار. با این نگاه نفر اول نداریم. نفر دوم، سوم و برگزیده داشتیم. اما این موضوع نماد این است که آثار آن‌طور که انتظار می‌رود از کیفیت برخوردار نیستند.