ملک‌زاده:
باستانشناسی به به زبان بصری
عضو هیات علمی نخستین گردهمایی بین‌المللی سینمای مستند و باستانشناسی معتقد است باستانشناسی برای عرضه همه داشته‌هایش می‌تواند به زبان بصری هنر صنعت رسانه تکیه کند.
تاريخ : شنبه ۱۳ دی ۱۳۹۳ ساعت ۱۴:۱۷
به گزارش هنرنیوز به نقل از روابط‌عمومی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، دکتر مهرداد ملک‌زاده پژوهشگر و باستان‌شناس ضمن اشاره به فعالیت مستمر باستان‌شناسان ایرانی گفت: «ما سینمای مستند را سینمایی تاثیرگذار در میان مردم می‌دانیم و در کنار بسیاری از مسئولیت‌هایی که می‌توان برای سینمای مستند قائل شد، انتقال اندیشه و آگاهی و فرهنگ را نیز باید اضافه کرد و این فرهنگ می‌تواند عمومی یا تخصصی باشد.
وی افزود: دانش انسان‌شناسی وظیفه‌اش مطالعه انسان است. هیچ موجود زده‌ای به جز انسان نیز فرهنگمند نبوده است. باستانشناسی ابزار مطالعه دقیق و سخت‌گیرانه درباره چیستی و گذشته فرهنگ است. پی بردن به دیرینگی، چرایی و چگونگی پدید آمدن فرهنگ و انواع آن، ارتباط فرهنگ‌های مختلف با یکدیگر و دلیل تفاوت‌ها و شباهت‌هایشان، کار یک باستان‌شناس است. شاید اگر می‌شد یک بار دیگر به فرهنگ لغات برگردیم و معادلی برای باستانشناسی انتخاب کنیم، آن واژه «دیرین فرهنگ‌شناسی بود.»
ملک‌زاده با تاکید بر اینکه وظیفه باستان‌شناس مطالعه فرهنگ انسانی از طریق بقایای مادی و ملموس به جای مانده از گذشته است، عنوان کرد: «در تعریف جدید باستانشناسی، ما از شکل متعارف و سنتی آنچه که بیشتر معرفی را بر عهده موزه‌ها می‌گذاشت، دور‌تر می‌شویم. باستانشناسی می‌تواند معرفی کند و معرفی بشود؛ بشناسد و بشناساند و از رسانه‌ها و واسطه‌هایی برای شناساندن آنچه به دست آورده استفاده کند.
وی ادامه داد: چاپ کتاب و گزارش درباره فعالیت‌های باستانشناسی در روش سنتی به کار برده می‌شد، اما حالا ما مدیوم و رسانه‌های دیگری برای معرفی این فعالیت‌ها داریم. در دنیای مدرن امروزی و ایران، نسل جدید و حتی نسل پیشین بخش بزرگی از آگاهی‌هایشان را نه از طریق ممارست و حوصله و انرژی صرف کردن در لا‌به‌لای ورق‌های کتاب، بلکه از طریق رسانه‌های تصویری به دست می‌آورند. البته نمی‌خواهم در این باره ارزش‌گذاری کنم، بلکه می‌خواهم بگویم در روزگار ما آگاهی از طریق رسانه‌های بصری انتقال پیدا می‌کند و سینما هم یکی از این رسانه‌هاست. سینمایی که در تعریفش دچار سردرگمی هم شده‌اند، چون از چهارچوب‌های قدیمی‌تر خود فرا‌تر می‌رود. در حال حاضر تاثیرگذاری سینما به اندازه‌ای است که از آن به عنوان هنر، صنعت، رسانه نام می‌برند و مردم هم بخشی از آگاهی خودشان را بر اساس اطلاعاتی که در سینما داده می‌شود، می‌سازند.»
او افزود: «از همین رو باستانشناسی برای عرضه‌داشت همه داشته‌هایش می‌تواند به زبان بصری هنر صنعت رسانه تکیه کند. بی‌تکیه بر زبان بصری سینما، باستانشناسی چیزی کم دارد. باستانشناسی با درک این مساله می‌خواهد از این رسانه برای بیان خودش استفاده کند. هنرمندان و مولفان آثار سینمایی هم به ظرفیت باستانشناسی به عنوان یک شعبه پژوهشی اندیشگی برای بازنمود فرهنگ گذشته بشر واقف شدند. تاریخ دانش پیچیده‌ای است، اما بی‌آنکه بخواهم اغراق کنم باستانشناسی در مجموعه علوم انسانی، به دلیل درگیری با کار میدانی، دانسته‌های خود را دائما در معرض آزمون و خطا می‌گذرد.»
این پژوهشگر با بیان اینکه باستانشناسی آزمایشگاهی به بزرگی میدان کاری‌اش دارد، خاطرنشان کرد: «این آزمایشگاه از ظرفیت‌های موجود در باستانشناسی است که مستندسازان از آن آگاه شده‌اند. برای ساخت مستندهای تاریخی معمولا دست مستندساز برای ارائه تصاویر و اسناد بسته است و اما باستانشناسی می‌تواند مواد فرهنگی خود را در آزمایشگاهی میدانی در اختیار مستندساز بگذارد.»
ملک‌زاده در پایان گفت: «در نخستین گردهمایی باستانشناسی و سینمای مستند قصد داریم در چهارچوبی پخته‌تر زمینه را برای گفت‌و‌گوهای جدی و آکادمیک در دو حوزه باستانشناسی و مستندسازی پدید آوریم تا آثار بعدی این دو حوزه، متکی بر هم اندیشه مولفان آن‌ها باشد.»
مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی قصد دارد تا با برگزاری «نخستین گردهم‌آیی بین‌المللی سینمای مستند و باستانشناسی ایران» گامی جدی برای تعامل میان مستندسازان و باستان‌شناسان برداشته و با ایجاد فضای همدلی و همگرایی بین آنان، شرایطی را مهیا نماید تا آثار ارزشمندی در این زمینه تولید شود. این گردهم‌آیی از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۷ عصر روزهای ۱۵ الی ۱۷ دی‌ماه ۱۳۹۳ در سالن موزه ملی ایران که نمایانگر تاریخ باستان و هویت ملی ایرانیان است، برپا می‌شود و شرکت در آن برای عموم علاقمندان آزاد است.
