همایش «شعر نو فارسی و اسپانیایی» به همت رایزنی فرهنگی ایران در اسپانیا، با بزرگداشت نیما یوشیج، پدر شعر نو فارسی و خوآن رامون خیمنس، پدر شعر نو اسپانیایی، در دانشکده زبان‌شناسی دانشگاه کمپلوتنسه مادرید، برگزار شد.
به گزارش اداره‌كل روابط عمومي و اطلاع‌رساني سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي، این همایش به همت رایزنی فرهنگی كشورمان در اسپانیا، مرکز فرهنگی و بین‌الملل شهر کتاب، دانشگاه کمپلوتنسه مادرید و انجمن ایران‌شناسان اسپانیا در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه هفتم و هشتم اردیبهشت، در ميان استقبال اساتید، دانشجویان و علاقمندان به شعر و ادبيات، برگزار شد.
افتتاحيه
در برنامه آغازین و افتتاحیه این همایش، سانتیاگو لوپز، معاون دانشکده زبان‌شناسی دانشگاه کمپلوتنسه مادرید در سخنانی با اشاره به برگزاری همایش سعدی و سروانتس در سال گذشته، گفت: پس از برگزاری همایش سعدی و سروانتس و ارتباط خوبی که رایزن فرهنگی ايران ایجاد كرد، در حال برگزاري همایش «شعر نو فارسی و اسپانیایی» هستيم.
وي همچنين برگزاری این همایش را نشان از علاقه و جدیت طرفین ایرانی و اسپانیایی به گسترش روابط فرهنگی و علمی دانست.
در ادامه مارکوس سیررا، رییس دانشگاه بزرگسالان کمپلوتنسه و دبیر اين همایش، به ایراد سخن پرداخت. وی بیان كرد: ایران و اسپانیا، دو ابرقدرت فرهنگی بوده و در این همایش به بررسی گوشه‌ای از زندگی و آثار دو تن از مفاخر این دو کشور که نشان‌دهنده فرهنگ بالای آنهاست خواهیم پرداخت.
وی افزود: خوان رامون خیمنس، بزرگ‌ترین شاعر قرن بیستم اسپانیا و همچنین بزرگ‌ترین شاعر این کشور پس از سروانتس است.
سپس کارمن هرناندث پینسون، نوه خوان رامون خیمنس، در سخنانی با تشکر از برگزارکنندگان همايش، به بیان گوشه‌هایی از زندگی پدردبزرگ شاعرش پرداخت. وی گفت: با برگزاری این همایش یک ارتباط برادرخواندگی شاعرانه بین ایران و اسپانیا به وجود آمده است.
وی افزود: متأسفانه شخصیت خوان رامون خیمنس در اسپانیا خوب شناخته نشده و بیش از ۷۰ درصد آثارش تا زمان فوتش منتشر نشده بود.
پينسون همچنين با اشاره به توجه خوان رامون خیمنس به شعر ناب، بیان كرد: کتاب «پلاترو و من» این شاعر پس از دون کیشوت و کتاب مقدس، بیش‌ترین فروش را در اسپانیا داشته است.
علیرضا اسماعیلی، رایزن فرهنگی ایران در اسپانیا، آخرین سخنران مراسم افتتاحیه این همایش بود که در سخنرانی بیان كرد: ایران و اسپانیا، دو کشور بزرگ با تمدن تاریخی و ادبیات غنی هستند. برگزاری این گونه فعالیت‌ها موجب شناخت بیش‌تر این دو کشور نسبت به مفاخر یکدیگر شده و ارتباطات دوستی و همکاری‌های علمی و فرهنگی را عمیق‌تر می‌كند.
وی ادامه داد: ادبیات و شعر در ایران تاریخی به دیرینگی تمدن کهن آن دارد. سابقه وجود شعر در ایران به دوران باستان می‌رسد و پس از اسلام نیز شعر در ایران به نقطه اوج خود در قرن های ۴ تا ۸ هجری رسید.
اسماعیلی تصریح کرد: شعر نو فارسی با وانهادن قالب‌های شعر کلاسیک در قرن ۱۴ هجری به وجود آمد. اینگونه از شعر فارسی، آزادی بسیاری را در فرم و محتوا برای شاعر فراهم می‌كند. نیما یوشیج را پدیدآورنده این نوع شعر در ادبیات فارسی می‌نامند.
رایزن فرهنگی كشورمان در اسپانیا ادامه داد: علی اسفندیاری معروف به نیما یوشیج را بزرگ‌ترین نظریه‌پرداز شعر فارسی می‌دانیم. او در سایه مطالعات و کندوکاوهای عمیق و هوشیارانه بر روی ادبیات گذشته ایران و ممالک اروپایی از جمله مکاتب شعری نو در فرانسه، درک عمیق از اوضاع و احوال سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و ادبی جهان و ایران، قدرت خلاقیت و ذوق سرشار، عصیان ذاتی، نگرش انتقادی، تکاپوی مدام و ایمان و اعتقاد راسخ به درستی راهی که در پیش گرفته بود، توانست دگرگونی‌های بنیادین و همه‌جانبه‌ای را در زوایای مختلف شعر فارسی از فرم درونی و بیرونی گرفته تا قالب، وزن، قافیه، موسیقی و محتوا ایجاد کند و اسکلت بیش از هزار ساله شعر فارسی را بشکند.
اسماعیلی در پايان سخنان خود ابراز امیدواری کرد که این سمینار علمی بتواند نور بیش‌تری بر چهره شعر مدرن فارسی و اسپانیایی و ویژگی های شعری نیما یوشیج و خوآن رامون خیمنس تابانده و زوایای جدیدی را برای اهل علم گشوده و درهای دیگری را در شناخت آثار این دو فرد برجسته این حوزه علمی ادبی در دو کشور فراهم كند.
روز نخست
آلفرد کاواناگ، ريیس انجمن ایران‌شناسان اسپانیا، اولین سخنران روز نخست همایش بود که با موضوع «نیما یوشیج؛ انسان و شاعر» به تشریح زندگینامه نیما یوشیج، تولد وی در دهکده یوش از توابع شهرستان نور در استان مازندران، اضمحلال و انحطاط سلسه قاجار که دقیقاً در سال متولد شدن وی اتفاق افتاد و قتل ناصرالدین شاه در همان سال پرداخت.
وی همچنین بيان كرد که نیما یوشیج، انقلابی در فضای راکد شعر ایرانی ایجاد کرد و تمام بنیادها و ساختارهای شعر کهن فارسی را به چالش کشید و در دوران نوجوانی و جوانی وی، افزون بر انقلاب ادبی، انقلاب‌های سیاسی و اجتماعی نظیر انقلاب مشروطه و نهضت تنباکو، صورت گرفت.
علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی و بین‌الملل مؤسسه شهر کتاب نیز با موضوع «نیلوفرهای آبی در ایران و اسپانیا» در این همایش به ایراد سخن پرداخت. وی در سخنان خود به توصیف خصوصیات شاعرانه و هنری چهره‌های برجسته‌ای چون فدریکو گارسیا لورکا، خوآن رامون خیمنس، رافائل آلبرتی و ویسنته الکساندره پرداخت.
محمدخانی در مورد خوآن رامون خیمنس، گفت: خیمنس، راهی متفاوت از گارسیا لورکا را برگزید و بیش‌تر به خواص توجه کرد. به صفای ذهن و قدرت درون و جز سرودن «شعر ناب» مشغله ذهنی نداشت. در آثار متأخر خود به کلی از سمبولیسم فاصله گرفت و از موسیقی کلام چشم پوشید تا به والاترین مقام شعر در بیان اندیشه دست یابد. در نظر او قبل از از هر چیز شعر وسیله معرفت است، بدین طریق شعر غریزی و طبیعی که منقح شده باشد، شعر نیست. خیمنس همچنین از سادگی هنر عامیانه روی بر می‌‌تابد.
خاویر الگتا مانسو، استاد زبان‌شناسی اسپانیایی و نظریه‌پرداز ادبی نيز مقاله خود را با عنوان «بین برج عاج و برج بابل؛ خوان رامون خیمنس به عنوان گیرنده چندین سنت ادبی» ارايه داد و بیان كرد: برای شاعرانی که به خلوص زبان شعر اهمیت زیادی می‌‌دهند، مانند پل والری، خوان رامون خیمنس و برخی هنرمندان معاصر دیگر، بسیار پیش آمده که به برج عاج‌نشینی متهم شده‌اند. اما شاعر آندولسی مورد بحث ما میان برج عاج و برج بابل در رفت و آمد است.
حسین معصومی‌همدانی، عضو فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی و استاد دانشگاه، دیگر سخنران روز اول این همایش بود که مقاله خود را با عنوان «ویژگی‌های کلی شعر نو فارسی بر اساس تحلیل شعر لوح گور احمد شاملو» ارايه داد. وی با برشمردن ویژگی‌های شعر نو بیان كرد: در واقع شعر نو فارسی، یکی از مهم‌ترین دستاوردهای فرهنگی ایران در قرن اخیر است که هم تمامی تحولات فکری و اجتماعی و سیاسی این قرن را همراهی کرده و هم زبانی برای بیان این تحولات بوده است.
وی در ادامه اظهار کرد که به تفاوت‌های شعر نو و قدیم می توان از زوایای مختلفی نگاه كرد و در این راستا با طرح شعر «لوح گور» شاملو به عنوان نمونه تصریح کرد که اولین ویژگی این شعر این است که عنوان دارد؛ زیرا در شعر کلاسیک فارسی، معمولاً تنها مثنوی‌ها هستند که عنوان دارند و ویژگی دوم این شعر، منثور بودن آن است.
خورخه سانچز کاسکو، استاد و پژوهشگر زبان اسپانیایی، هم در اين همايش در سخناني با موضوع «دلتنگی از حال حاضر در احساسات شاعرانه خیمنس» گفت: در شعر خوآن رامون می‌‌بینیم که ادراک وی از جهان و یا تصویری از آنچه می‌‌بیند، درک میکند و به ما ارایه می‌‌دهد، همواره گرفتار نوعی نوستالژی است؛ نوستالژی حال، زمان، لحظه. گویی شاعر به ناپایداری جهان در تک‌تک لحظات آن واقف است.
روز دوم
موسی اسوار، عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی و مترجم ادبی، به عنوان نخستين سخنران روز دوم در سخناني با موضوع «سیما و سرشت شعر نو فارسی» گفت: به تقریب همه شعرشناسان و پژوهش‌گران ادب معاصر فارسی، منظومه «افسانه» را که سروده نیما یوشیج در سال ۱۹۲۲ بود را سرچشمه شعر امروز ایران می‌دانند، به طوری که برای شناخت ارزش این منظومه و جایگاه سراینده آن، ناچار بایست از زمینه تاریخی ظهور آن سخن گفت.
وی با توضیح تحولات و وقایعی که منجر به ظهور شعر نو شد، به شرح جریان‌های عمده شعر نو فارسی پرداخت و در مجموع، وزن و موسیقی، زبان و بیان، ساختار و شکل، آزادی تخیل، شعریت یا جوهر شعری، ابهام، اندیشه و محتوا را از خصلت ها و خصایص شعر نو فارسی خواند.
در ادامه لوسیا کوتارلو، دانشجوی مقطع دکترا و پژوهشگر زبان اسپانیایی دیگر سخنران روز دوم با عنوان «سرای خوان رامون، مهد طبیعی و نماد» به ایراد سخن پرداخت. وی گفت: خوان رامون خیمنس، دستخوش یک سیر تکامل سه‌گانه شده است؛ نخست، زیباشناختی ـ به سمت نمادگرایی اصیل که به صورت رسمی تنزیه شده است ـ دوم، کیهان‌شناختی ـ به سمت طبیعتی که همیشه به انس به زادگاه خود، یعنی موگر، وابسته است، زادگاهی که تا جهانی شدن تعالی یافته است ـ و سوم، در شعرسرایی، از خویشتنی که تا ادغام با آن کیهان اونیورسال صعود میکند و در آخرین اثرش موفق به دست‌یابی به بالاترین مرحله متعالی خود می‌شود.
همچنين امیرعلی نجومیان، استاد دانشگاه شهید بهشتی با موضوع «تبارشناسی گفتمانی شعر فارسی؛ آمیختگی گفتمانی مدرنیته و مدرنیسم در شعر نیما» آخرین سخنران ایرانی همایش بود که گفت: شعر مدرن فارسی در بزنگاه تاریخی ویژه‌ای اتفاق افتاد. از سویی، اعلام فرمان مشروطیت و شکل‌گیری نخستین مجلس مشروطه به سال ۱۲۸۵ خورشیدی (۱۹۰۶ میلادی) سبب شکل‌گیری گفتمان اجتماعی و فرهنگی نوینی در ایران شد؛ از سوی دیگر، ترجمه آثار ادبی مدرنیستی و سمبولیستی از زبان فرانسه به فارسی سبب تأثیرپذیری شگرفی بر ادبای این دوره شد.
وی افزود: ما در پی نشان دادن این موضوع هستیم که چگونه شعر نیمایی در پی چنین گفتمانی شکل گرفت و به نوبه خود، ادبیات ایران را در مسیر گفتمان نوینی قرار داد. شعر نیما با طرح آرمان‌های روشنگری و مدرنیته و همچنین تجربه کردن بدعت‌های مدرنیستی دو گفتمان متفاوت و گاه متضاد مدرنیته و مدرنیستی را با هم درآمیخت و شعر نو را به پدیده‌ای منحصر به فرد تبدیل کرد.
پس از آن انریکه اورتیز، استاد و پژوهشگر زبان اسپانیایی دانشگاه کمپلوتنسه مادرید به عنوان آخرین سخنران همایش در سخناني با موضوع «درآمدی بر هنر شعری خوآن رامون خیمنس» بیان كرد: دو دوره‌ای که با آنها می‌توان آثار خوآن رامون را درک کرد با بینش وی از عشق زمینی ارتباط دارد؛ دوره اول، که در آن هنر شعرسرایی وی بر مفهوم متعالی شده‌ای از عشق مبتنی است و دوره دومی که مشخصه برجسته آن عشق متعالی شده‌ای است که طی روند تنزیه شاعرانه، از بُعد نفسانی خود چشم می‌پوشد.
انتهاي پيام/
