پخش مجموعه تلویزیونی «پروانه» ساخته «جلیل سامان» که از شبکه سوم سیما روی آنتن رفته بود، به پایان رسید. مجموعه‌ای که در زمان ساخت و همچنین نمایش حواشی مختلف داشت و کارگردان سریال به دلیل لو رفتن پایان سریال در زمان تولید مجبور به عوض کردن پایان بندی کار شد و همچنین در زمان پخشض نیز صدا وسیما تلاش کرد که بتواند یک پایان تحمیلی را برای این سریال در نظر بگیرد اما ظاهر سازندگان سریال زیربار آن نرفتند. به هرحال با تمام حواشی که این مجموعه تلویزیونی داشت پخش آن چند روز قبل به پایان رسید و به همین دلیل راحت تر می توان در خصوص این اثر نقد و بررسی انجام داد.
جلیل سامان پیش از مجموعه های تلویزونی چون:«ترس و لرز»، «قصه قرارگاه» و«ارمغان تاریکی»را برای تلویزیون ساخته و نشان داده که می تواند به عنوان یک کارگردان مطرح در تلویزیون برای خود مخاطبانی داشته باشد. وی به خصوص با ساخت مجموعه تلویزیونی«ارمغان تاریکی» در سال‌های گذشته ثابت کرد که مدیوم رسانه گسترده ای مانند تلویزیون را می‌شناسد و توانایی جذب مخاطبان میلیونی سیما را دارد. «ارمغان تاریکی» با پرداختن به حساس ترین مسائل سیاسی ایران و ماهیت سازمان منافقین می پرداخت. هر چند این سریال در جایی به بیراهه رفته بود و اصل ماجرا دوری جسته بود اما پخش این سریال توقعات را از جلیل سامان بالا برد و در نهایت این کارگردان امسال توانست مجموعه تلویزیونی «پروانه» را آماده نمایش از تلویزیون کند. این مجموعه تلویزیونی که داستان آن در اواخر دهه پنجاه می‌گذشت، روایت زندگی جوانی به نام «امیر» با بازی «حامد کمیلی» بود که در سال‌های دهه پنجاه به دنبال گمشده خویش می‌گشت و دراین میان زندگی وی وهمچنین شکل گیری و آغاز تظاهرات‌های مردمی و آغاز انقلاب اسلامی مرور می‌شود و سریال تلاش می کرد که علاوه بر پرداختن به زندگی امیر به عنوان شخصیت اصلی به حوادث آن سال ها هم بپردازد.
این روزها با توجه به اینکه شبکه های مختلف صدا و سیما مدام به این متهم می شود که برنامه ، فیلم ها و مجموعه های تلویزیونی کلیشه ای و تکراری را به صورت چرخشی روی آنتن شبکه های مختلف خود می فرستند، با ساخت و نمایش این سریال ثابت شد که در میان انبوه مجموعه های تلویزیون که با قصه هایی شبیه به هم و بازیگرانی تکراری مدام ساخته و روی آنتن فرستاده می شوند، می توان اثری متفاوت ساخت و اسیر کلیشه ها نشد. اصولا در کشور ما و در طی یکی دو دهه اخیر ساخت مجموعه های تلویزیونی در خصوص تاریخ معاصر وتاریخ اسلام رواج پیدا کرده است و قاعدتا ساخت این گونه آثارتلویزیونی با وجود داشتن مخاطب فراوان از مشکلات عمده ای نیز در بخش تولید برخوردار هستند. بنابراین برای جلیل سامان نیز ساخت سریال «پروانه» با دشواری های فراوانی همراه بوده که یکی از مهمترین این مشکلات پیدا کردن لوکیشن مناسب برای روایت داستان در دهه پنجاه تهران بوده است. چرا که بسیاری از خیابان ها و خانه های قدیمی تهران از بین رفته اند و حتی نوع لباس پوشیدن مردم، محله‌ها، ادارات، تابلو‌ها، وسایل زندگی، نوع اتومبیل‌ها ، آداب و رسوم و... عوض شده اند و این کار را برای ساختن سریالی در خصوص دهه های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران سخت می کند.
اما در این سریال به نظر می رسد که جلیل سامان با پژوهش و تحقیقی که صورت داده بود توانست بود که در بخش طراحی لباس، لوکیشن، گریم و غیره ... سریال موفق عمل کند و بتواند به درستی فضای حاکم بر فعالیت های گروهک منافقان را در آن دوران برای مخاطب ترسیم کند و در ادامه بتواند روند انحراف این گروهک را از زمینه های مذهبی به فعالیت های نظامی به دقت پرداخت تلویزیونی کند. یکی از نقاط قوت این مجموعه تلویزیونثی این بود که مخاطب در کنار تماشای داستانی عاطفی و احساسی می توانست با انحرافات گروهک منافقان نیز آشنا شود.
همچنین می توان از این سریال به عنوان یک درام تاریخی با بستری عاشقانه و احساسی درست و حسابی با طراحی لوکیشن های مناسب و به جا هم یاد کرد كه به درستی فضاهای سياسی دهه پنجاه کشورمان را به تصوير می کشید و می توان انتظار داشت که جليل سامان در آینده ای نزدیک و بعد از دو مجموعه تاریخی معاصر(ارمغان تاریکی و پروانه) بتواند در سومين اثر تلويزيونی خود موفق تر از گذشته عمل کند . هر چند در برخی از قسمت های این سریال شاهد ريتم كند و خسته کننده ای بودیم که کارگردان تلاش کرده بود بتواند قصه خود را با استفاده از سکوت ها و کندی برخی از سکانس ها نشان دهد .اما باید گفت که سکون ها و سکوت ها و ریتم کند در برخی از قسمت به روند حرکتی سریال آسیب وارد کرده بود. اما در مجموعه باید گفت که این سریال با بازی های قابل قبول خود به خصوص سارا بهرامی در نقش یک عاشق مبارز عاشق پیشه، حامد كميلی در نقش يک چريک مسلمان ، الهام چرخنده و فرشيد نوابی در نقش افراد گروهک منافقين قابل قبول بود و می توان به آینده کاری این بازیگران امیدوار بود.که بتوانند بازی درست خود را در آینده و در فیلم ها و سریال ها ادامه دهند.
