به گزارش هنرنیوز؛ سیدرضا صالحی امیری که صبح امروز (سه‌شنبه، ۱۸ اسفندماه) در آیین افتتاح «آیین ملی نوروز» در موزه ملی ایران سخن می‌گفت، اظهار کرد: اگر امروز رویای یک نوروز بزرگ منطقه‌ای در کشور رنگ واقعیت به خود گرفته و می‌توانیم جشن بزرگ این آیین را در سطح ملی و فراملی ببینیم، نتیجه‌ی وجود چنین مبنایی در کشور است.
او نوروزِ امروز را در جایگاه چند فرهنگی و چند ملیتی و منطقه‌ای خود وارد فرایند نوینی دانست که می‌توان آن را «وحدت در عین تنوع» نامید.
صالحی امیری با اشاره به فراخوان جهانی رئیس جمهور برای مبارزه با هویت‌های مرگبار و افراطی و جهان عاری از خشونت افزود: آنچه دکتر روحانی در فراخوانی تاریخی و در سازمان ملل «هویت‌های مرگبار» نامید و جهان را به مبارزه هماهنگ علیه آن دعوت کرد، در جنبه ایجابی خود مستلزم همان چند رگه‌سازی و مفصل‌بندی فرهنگی و گفتمانی میان گوناگونی هویت‌های متنوع است.
وی نوروز را یادآور تکثرهای فرهنگی و قومی دانست که در گذشته در این حوزه تمدنی می‌زیستند و آیین‌های مشترک بین فرهنگی، نوعی وحدت بین همه آن کثرت‌ها برقرار می‌کردند.
او سپس با طرح این پرسش که در دورانی که صدها سال دنیای جهانی شده‌ی امروز توسط فناوری اطلاعاتی و ارتباطی فاصله داشتیم چه چیز به جز آن مشترکات تمدنی می‌توانست در حکم رسانه ارتباطی بین قومیت‌ها و ملیت‌های متکثر عمل کند؟ افزود: گذر از نوروزِ تک هویتی و تک‌نژادی به نوروزِ چند زبانی و چند هویتی می‌تواند جواب این پرسش باشد.
این پژوهشگر مسائل قومی در ادامه با بیان اینکه در عصر ملی‌گرایی‌های افراطی به مشترکات فرهنگی مردم این حوزه وسیع تمدنی آسیب وارد شد و نوروز را از تعرض خود مصون نگذاشت، اظهار کرد: رمز دیرپای نوروز را باید در ارتباط متقابل این میراث باستانی با تحولات زمانه دید. سنت نوروزی این حوزه وسیع تمدنی نیز با هر نسلی معاصر می‌شود. این خصلت نو شونده آن را ماندگار می‌کند. اینکه نوروز توانسته است به رغم تفاوت نظام‌ها و دیدگاه‌های متفاوت تاریخی، خود را حفظ کند و به آستانه دنیای مدرن بکشاند تا حدودی نیز جنبه زیبایی‌شناختی دارد.
به اعتقاد رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، مردم این حوزه تمدنی از ماوراءالنهر تا سرزمین‌های بالکان و ساحل رود دامون در طول قرن‌های مختلف موفق شده‌اند نوعی خویشاوندی بین نوروز و اسلام بوجود بیاورند. از سوی دیگر، اسلام آنطور که در منشور درک تمدنی سرزمین‌های ما قرار دارد به گونه‌ای بوده که نوروز را نه تنها «تأیید»، بلکه آن را حفظ و غنی‌تر کرده و از دستبرد متحجرهای دینی و قومی مصون کرده است.
* نوروز بدون میانجیگری اسلامی نمی‌توانست بالنده شودبه اعتقاد وی، نوروز بدون میانجیگری اسلام و بدون اسلامی‌سازی این میراث تمدنی توسط ایرانیان نمی‌توانست این‌طور بالنده شود.
صالحی امیری همچنین با اشاره به صحبت‌هایی که مدتی پیش با «محمود قلیچ»، دبیرکل بین‌المجالس اسلامی درباره برگزاری هم‌اندیشی نخبگان و روشنفکران منطقه بین سازمان میراث فرهنگی و کتابخانه ملی با هدف صلح‌سازی و تقویت مشترکات تمدنی داشته است، اظهار کرد: همین تجربه را می‌توان به نوروز به مثابه یک میراث گرانقدر تمدنی تعمیم داد.
او برگزاری جشن جهانی نوروز که در آن سران دولت‌های نوروزی به زیر یک سقف مشترک می‌روند را ابتکاری دانست که باید تکامل پیدا کند و به اندازه‌ای به ارتقاء برسد که در نوروز‌های آینده نه تنها شاهد همنشینی نوروزی دولت‌ها باشیم، بلکه همسویی سازمان‌های مدنی، نخبگان و شخصیت‌های فرهنگی و هنری کشورهای همسایه نیز بر زیر سقف‌های مشترک مدنی باشند.
او تأکید کرد: نوروز در هر عصری مطابق با نیازها و براساس معیارهای زیبایی‌شناختی آن عصر نو می‌شود. امروز باید نوروز سازگار با گفتمان‌های روز را گامی جلوتر برد و بین این میراث مشترک تمدنی با صلح و آشتی منطقه‌ای پیوندی تازه برقرار کرد.
صالحی امیری با تأکید بر اینکه نوروز را باید به نحوی توانمند کرد که عامل تقویت مشترکات منطقه‌ای و زمینه‌ساز اتحادهای فراملی در سطح کشورهای همسایه شود، افزود: از این منظر کارکرد نفوذ، فراتر از کارکرد سیاسی دولت‌هاست. نخبگان و فرهیختگان فکری و فرهنگی منطقه باید به کمک یکدیگر نوروز را به عید صلح و همگرایی تمدنی تبدیل کند.
وی همچنین با بیان اینکه نوروز می‌تواند سهمی در کاهش مرارت ملت‌های نوروزی داشته باشد افزود: نه تنها باید از اختلاط نوروزی ایرانیان، همسایگان و دیگر کشورهای این حوزه وسیع تمدنی بهراسیم و اعتمادبه نفس ملی را از طریق مرزکشی هویتی با سایر کشورهای نوروزی تعریف نکنیم، بلکه جشن جهانی شدن نوروز و جایگاه نوین ملی و فرامرزی و منطقه‌ای آن را باعث غنا و تکامل معنوی این میراث مشترک عموم بشری باید بدانیم چون نوروز از این جهت فرصتی برای تلفیق هویت ملی با ارزش‌های فراملی، منطقه‌ای و جهانی است نه هراس از همسایگان و جهان.
*همگرایی منطقه‌ای از رهگذر نوروز محقق شودصالحی امیری اظهار کرد: جشن جهانی نوروز به شرط آنکه از حالت دولتی صرف خارج شده و سازمان‌های مدنی و چهره های هنری و ورزشی و نمایندگان و سفرای فرهنگی همه اقوام و ملت‌های نوروزی را به زیر چتر فراگیر خود گرد آورد، می‌تواند هسته مرکزی یا آغازین یک همگرایی بزرگ منطقه‌ای باشد.
او نوروز را در جایگاه جهانی و سازمان مللی نوین خود فرصتی دانست که می‌تواند مقوله صلح منطقه‌ای و توسعه مناسبات همسایگی را گسترش دهد و افزود: متأسفانه در سال‌های اخیر از این ظرفیت نوروز کمتر استفاده شده و بسط فراملی نوروز در حوزه تمدن اسلامی که می‌تواند به فرصتی برای همبستگی ملی تبدیل شود به جشن بازی‌های بی‌محتوای بروکراتیک تقلیل یافته است.
به اعتقاد وی می‌توان تفاوت‌ها و تنوع‌های فرهنگی را «ثروتی ملی» برشمرد نه اینکه آن را به عنوان «تهدید هویت ملی یا هویت مذهبی» محسوب کرد. همان‌طور که نفس تفاوت‌ها و تکثرها به خودی خود ضامن فرصت یا تهدید نیست بلکه این اراده و عزم به تبدیل تکثرگرایی به فرصت یا تهدید است که آن تنگ‌کننده است.
* نباید به ثبت جهانی نوروز بسنده کردرئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نوروز را از یک مناسبت معمول و سنت تاریخی کهن گسترده‌تر دانست و با تأکید بر اینکه این آیین یک فرهنگ بسیار پویا است، افزود: در آن مولفه‌هایی مانند نظافت، خانه‌تکانی، رفاقت و هم نوایی با طبیعت که به معنای اعتدال و میانه‌روی است وجود دارد. اما نباید صرفا به ثبت صوری میراث فرهنگی نوروز در یونسکو اکتفا کرد و از نقش بزرگ‌تر آن که زیست مشترک نوروزی است که می‌تواند در صلح و ثبات منطقه تأثیرگذار باشد غافل ماند.
او افزود: من به عنوان یک پژوهشگر که در حوزه فرهنگ و دیپلماسی فرهنگی فعالیت کرده می‌دانم که نفس هم‌جواری موزاییک‌های نوروزی کشورها نمی‌تواند سهمی چندان و موثر در شکل‌دادن به معجزه صلح، ثبات و همگرایی منطقه‌ای باشد چون این موزاییک‌های منطقه‌ای در عین استقلال باید در یکدیگر داخل شوند و نوروز را باید به ملاقات‌گاه‌های تمدن‌های مجاور هندی و ایرانی و بین‌النهرینی و عثمانی و عرب تبدیل کرد.
وی با بیان اینکه همیشه به نقشی که هم‌اندیشی نخبگان، نمایندگان و چهره‌های فرهنگی و هنری کشورهای منطقه می‌توانند در ایجاد صلح و همگرایی ایفا کنند، فکر می‌کند، اظهار کرد: نوروز فقط یک میراث باستانی نیست بلکه گنجینه‌ای معنوی است که در بستر زمان، نوآوری‌های زیادی به خود دیده و از طریق تکامل‌یافتگی مستمر خود را به آستانه امروز کشانده است. برقراری خویشاوندی گفتمانی میان نوروز و صلح منطقه‌ای می‌تواند یکی از این مراحل تکاملی باشد و مفهوم آشنای نوروز را در معرض غنی‌سازی معنوی تازه‌ای قرار دهد.
صالحی امیری تأکید کرد: ملت ما و همه اقوام ساکن حوزه تمدن نوروزی در طول قرن‌های اسلامی به آسانی توانستند نوروز را با اسلام و جلوه‌های گوناگون زبانی و فرهنگی خود جمع کنند. اکنون نوبت آن است که در ادامه همین مسیر تکاملی بُعد تازه‌ای بر آیین‌ها و مراسم‌های نوروزی افزوده شود و جنبه‌ای ارتباطی و صلح‌گستر به آن داده شود.
او گفت: باید میان فضای مشترک جغرافیای نوروزی و فضای عمومی و سیاسی و فرهنگی این گستره وسیع پیوندی تازه برقرار کرد و این حجم از تنوع و تکثر فرهنگی حول یک محور مشترک را به یک فرصت و ثروت فرهنگی برای پشت سر گذاشتن همه افراط گرایی‌ها تبدیل کرد.
* خانه‌تکانی مجلس قبل از خانه‌تکانی منازل در نوروزرئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در ادامه با اشاره به رفتار انتخاباتی مردم در هفتم اسفندماه اظهار کرد: معتقدم هفتم اسفند، صبح فروردین شد. اعتدال‌گرایی سیاسی ملت ما در آستانه نوروز سوار بر امواج اعتدال بهاری طبیعت شد. صلح و آشتی پیامی است که ملت ما همیشه از دل میراث معنوی نوروزی استخراج کرده و به این سان یک ملت با خود و تکثرهای فرهنگی و گوناگونی مولفه‌های ترکیبی هویت ملی خود آشتی کرده و امروز به سهولت می‌تواند مردم منطقه و همه ساکنان حوزه تمدن اسلامی را به آغازی نو فرا بخواند.
وی در ادامه از همه خواست تا بر فراز منطقه‌ای که عنوان نامأنوس «خاورمیانه» بر آن حمل شده جهانی دیگر، عاری از خشونت و همه اشکال افراط‌گری قومی، مذهبی و ملی برپا شود.
او گفت: آقای روحانی در سازمان ملل به یُمن مشروعیتی دموکراتیک که اعتدال‌گزینی ملت ما در پای صندوق‌های رأی به او داده است، پرچم گزاره «صلح در دسترس است» را مقابل گزینه‌های شوم جنگ‌طلبانه بلند کرد و امروز رأی مردم در هفتم اسفند فرصت تازه‌ای برای ظرفیت‌سازی نوین و صلح‌محور در میراث‌های مشترک منطقه‌ای به دست می‌دهد.
صالحی امیری در پایان به بیان نکاتی نوروزی درباره انتخابات هفتم اسفند پرداخت و افزود: مردم ما در این روز قبل از بهار طبیعت، بهار سیاسی را آفریدند و هفتم اسفند را به صبح اول فروردین تبدیل کردند. مردم رسم زیبای خانه‌تکانی را قبل از خانه خود از حوزه عمومی یعنی خانه ملت آغاز کردند.
