عضو هیئت مدیره و مسئول کمیته نمایشگاه انجمن سفال ایران گفت: در صورتی عدم امکان تخصیص اعتبار مالی و تامین زیرساختها،برگزاری دو سالانه در جایی به جز تهران حداقل دستاوردهای نمایشگاه را محقق نمی‌سازد و تکرار اشتباه برگزاری دوسالانه در سمنان خواهد بود.

نمایشگاه سفال هنری معاصر ایران با عنوان مروری برنهمین دوسالانه ملی سفال معاصر ایران از 16 تا 27 مهرماه درموزه امام علی برپا است به این بهانه با فریده تطهیری مقدم عضو هیئت مدیره و مسئول کمیته نمایشگاه انجمن سفال ایران به گفت و گو نشستیم .





هنرنیوز: اگر بخواهیم هنرسفال را دسته بندی کنیم، به چند شاخه تقسیم می‌شود؟

سفال هنری است با ظرفیت آفرینش چند منظوره که آن را می‌توان به سه شاخه هنرمحض، هنر کاربردی وتغذیه هنری صنایع کاشی و چینی مظروف صنعتی و... دسته بندی کرد.



هنرنیوز: هدف از برگزاری دوسالانه سفال چیست؟

معرفی آثار با ارزش و خلاق اجرا شده در حوزه سفال هنری در فاصله دو سال که البته بدیهی است تعریف ارزش و خلاقیت باید تبیین کارشناسانه شود.آشنایی هنرمندان سفالگر با آخرین دستاوردهای سفال هنری در کشور از طریق مشاهده آثار هنرمندان و فرصت ارتباط با آنان، ایجاد فرصت آشنایی هنرمندان، اساتید و دانشجویان شاخه‌های مختلف هنرهای تجسمی با هنرمندان سفالگر و آخرین دستاوردهای سفال هنری کشورمی‌تواند از مهمترین اهداف یک دوسالانه باشد.

از طرفی فرصتی جهت آشنایی و بازدید فرهیختگان و اساتید شاخه های مختلف هنری و فرهنگی در حوزه‌های ادبیات، معماری، تئاتر، سینما،عکاسی و... با آخرین دستاوردهای سفال هنری کشور و هنرمندان سفالگراز این طریق فراهم می‌شود. ایجاد فرصت معرفی هنر سفالگری و هنرمندان سفالگر به علاقمندان هنر بطور عام و حتی ایجاد علاقه برای افراد ناآشنا با هنر سفالگری از دیگر مزیتهای دوسالانه است. از نظر اقتصادی نیز باید گفت چنین نمایشگاه هایی سبب معرفی محترمانه و معتبر هنر سفالگری و هنرمندان سفالگر به خریداران و سفارش‌دهندگان این کار شده که خود منجر به ارتقا سلیقه خریداران و سفارش دهندگان و گسترش فرصتهای شغلی برای هنرمندان سفالگر خواهد شد.

همچنین فرصت ارتقا دانش علمی و نظری هنرمندان سفالگر، اساتید و دانشجویان و علاقه‌مندان با برگزاری برنامه‌های جنبی دو‌سالانه مثل کارگاه های آموزشی ( ورک شاپ) ، همایشها و جلسات نقد و بررسی فراهم می‌شود. از طرفی این دوسالانه‌ها فرصت مناسبی برای معرفی و جذب علاقه‌مندان جدید برای یادگیری هنر سفال است و خود سبب گسترش و ارتقاء آموزش می‌گردد.



هنرنیوز: با توجه به اهداف ذکر شده آیا فکر می‌کنید برگزاری دوسالانه در شهری به غیر از تهران صحیح است؟

اولین برخورد من با این ایده به حدود ده سال قبل یعنی قبل از برگزاری دو سالانه هفتم که در مشهد برگزار شد،باز می‌گردد. در آن زمان مهمترین دلایل انتقال یکی اختصاص فضای نمایشگاهی موزه هنرهای معاصر به معرفی آثار گنجینه موزه و دیگری اجرای سیاست تمرکززدایی از تهران بود که طرح انتقال محل برگزاری دوسالانه های مختلف هنرتجسمی به سایر استانها مصداق عملی آن بوده است.

اگر دستاورد دو سالانه سفال به برگزاری یک نمایشگاه در حد بضاعت شهر میزبان و انجام سفری چند روزه به هزینه دولت برای سفالگران پذیرفته شده به محل برگزاری دو سالانه باشد و یا سطح آن را به ایجاد جنب و جوشی چند روزه تنزل دهیم خوب می‌توان گفت برگزاری آن در شهرهای دیگر موفقیت آمیز است اما یادمان باشد دوسالانه سفال مهمترین اتفاق هنری در این حوزه است.



هنرنیوز: پس معتقدید انجام این کار به نفع هنرمندان سفال نیست؟

اگر میزبان و هنرمندان شرکت‌کننده در کوتاه مدت راضی باشند، بازتاب محدود این دستاورد چون تمام اهداف برگزاری دوسالانه سفال را پوشش نداده است ، منجر به پافشاری مجدد هنرمندان به برگزاری دوسالانه بعدی در تهران خواهد شد و در صورت عدم پذیرش مسوولان، هنرمندان ناچار به قبول با اکراه یا اجباری انتقال محل برگزاری خواهند شد.

در ده سال گذشته شاهد این چانه‌زنی‌ها برای عدم انتقال بوده‌ایم و حتی سرزنش کم اعتبار شمرده شدن هنر سفالگری را به جهت برگزاری دو سالانه آن در شهری غیر از تهران تحمل کرده‌ایم.



هنرنیوز: آیا موزه هنرهای معاصر توان برگزاری چنین دوسالانه‌هایی را ندارد؟

موزه هنرهای معاصر برای کاربرد دیگری تعریف شده البته می‌دانیم حتی اگر موزه هنرهای معاصر به هیچ وجه نتواند برگزار کننده دوسالانه‌ها باشد باز تهران فضاهای معتبر و مناسب فرهنگی متعددی مثل مجموعه صبا، خیال، فرهنگسرای نیاوران و... را دارد که با برنامه‌ریزی می‌تواند مورد استفاده دوسالانه سفال قرار گیرد، اما اگر بپذیریم انتقال دو‌سالانه سفال جهت تمرکززدایی از تهران یک ضرورت است آیا قرار است با این انتقال، اهداف و دستاوردهای برگزاری دوسالانه ملی سفال که عملا معتبرترین برنامه فرهنگی در این شاخه هنری است در حد بضاعت بالفعل شهر میزبان محدود شود؟ بهتر نیست با برنامه‌ریزی صحیح فرصت رشد فرهنگی شهر میزبان در حد ملی حتی فراملی فراهم شود؟



هنرنیوز: معرفی صحیح و افزایش اعتبار اجتماعی هنرسفالگری در سطح ملی و فراملی همین طور که اشاره کردید باعث رونق بازار و گردش اقتصادی بهتر برای هنرمندان سفال می‌گردد.یکی از مهمترین مسائل در قوت بخشیدن به این امرانتخاب صحیح مکان است. به نظر شما چه مسائلی در انتخاب مکان باید مورد توجه قرار گیرد؟

باید قدمت سفالگری در منطقه، خاطره تاریخی سفالگری و شناخت نسبی ویژگی‌های دوران رونق و افول سفال آن منطقه مثل نیشابور در خراسان ، تپه حصار دامغان، سیلک کاشان، ری و... مورد توجه قرار گیرد حتی تاسیس موزه تخصصی سفال تاریخی منطقه به جاذبه‌ای برای بازدیدکنندگان خاص و عام دوسالانه تبدیل خواهد شد.

همچنین باید به شهرهایی که دارای کارگاه‌های دایر به شیوه تولید بومی بوده و آنها را از چند نسل گذشته حفظ کرده‌اند؛توجه کرد.شهرهایی مثل لاله‌جین همدان، میبد یزد، تبریزو زنوز، نطنز، شهرضا، کلپورگان و مند گناباد و ....در واقع باید برنامه تاسیس موزه زنده سفال منطقه به صورت کارگاه موزه‌ای که روند تولید کهن و سنتی را کاملا حفظ نماید، مورد توجه قرار گیرد. این امر به جاذبه‌ای برای بازدیدکنندگان خاص و عام دوسالانه تبدیل خواهد شد.

البته وجود مراکز آموزشی و فرهنگی مرتبط با سفالگری ( پژوهشگاه یا دانشگاه) سبب ایجاد جاذبه‌های فرهنگی مرتبط با هنر سفالگری می‌شود.همچنین وجود جاذبه‌های مختلف گردشگری (معماری–طبیعت)، امکانات مهمانپذیری( هتل- مهمانسرا و غیره ) باید مورد توجه قرار گیرد.چگونگی آب و هوا و فصول مناسب آب و هوایی منطقه برای برگزاری دوسالانه از دیگر موارد قابل ذکر است.



هنرنیوز: آیا در حال حاضر چه در شهرهای کوچک و چه بزرگ از چنین امکاناتی برخوردار هستیم؟

چه شهری بزرگ با امکانات بالفعل مهمانپذیری و سایر عوامل و چه شهری کوچک با امکانات بالقوه مهمانپذیری و ... هر کدام که انتخاب شود آنچه مهم است برای برگزاری نمایشگاه دو سالانه سفال حتما باید فضایی مناسب و بزرگ با امکانات خاص در شهر منتخب آماده شود. این نوع فضا چه در شهرهای بزرگ و چه در شهرهای کوچک، در حال حاضر آماده بهره‌برداری نیست و حتما باید دوسالانه سفال آماده و تجهیز شود. البته فضای مناسب برای برگزاری ورک‌شاپها، جلسات هم‌اندیشی و همایش و... نیز باید پیش‌بینی شود.

ثابت بودن شهر میزبان دوسالانه علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه ساخت و تجهیز فضاهای متعدد در مواردی موجب افزایش بهره‌وری خواهدشد.



هنرنیوز: گفتید موارد دیگری نیز در این انتخاب دخیلند این موارد کدامند؟

آماده بودن فضای طراحی شده برای برگزاری دوسالانه سفال از نظر وسعت، نورپردازی، پایه‌ها و استانداردها، البته ممکن است ساخت وتجهیز این مکان به زمانی بیش از دو سال احتیاج داشته باشد که با پیش‌بینی‌های لازم در چند مرحله آماده بهره‌برداری نهایی خواهد شد.

شهرت و مرکزیت یافتن مکان نمایشگاه پس از یکی دو دوره در سطح ملی و فراملی، تعیین زمان ثابت برگزاری متناسب با آب و هوای منطقه (چون مهمترین مساله درکاربری مکان دوسالانه تعیین زمان مناسب است) از جمله این موارد است.

معرفی زمان برگزاری دوسالانه در تقویم ایرانگردان وجهانگردان، تشویق و افزایش انگیزه در هنرمندان سفالگر منطقه ،آسانی تبلیغات جهت معرفی به موقع زمان و مکان دوسالانه و جذب مخاطبین خریداران و سفارش دهندگان و علاقه مندان ، گسترش جامعه هنرمندان سفالگر منطقه، تشویق بخش خصوصی برای ساخت هتل و سرمایه گذاری جهت جذب مخاطبین خاص و عام که به دلیل برگزاری دوسالانه جذب منطقه می‌شوند.همچنین تاسیس دبیرخانه دائم برگزاری دوسالانه در شهر مربوطه که پس از هر دوره برگزاری با آسیب شناسی دوسالانه برگزار شده و تعیین الویت‌های دو سالانه بعدی برنامه‌های اجرایی آن را شروع نماید.



هنرنیوز:اگر بخواهیم به یک جمع بندی کلی برسیم و اگر همچنان مسئولین فرهنگی به دلیل تمرکززدایی بر انتقال دوسالانه پافشاری داشته باشند، چه راهکاری را ارائه می‌دهید؟

1) انتخاب شهری ثابت برای برگزاری دوسالانه سفال2) برنامه‌ریزی زمانبندی شده ( کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت) متناسب با اجرای اهداف دوسالانه برای ایجاد و افزایش ظرفیت شهر میزبان و تا رسیدن به ظرفیت‌های لازم شهر میزبان باید تمهیداتی برای اجرای اهداف جا مانده دو سالانه، در تهران اندیشید.3) تخصیص اعتبار مالی لازم طبعا بسیار بیشتر از مبلغ مورد نیاز برگزاری دوسالانه در تهران به دلیل آماده سازی زیرساخت‌های لازم در مکان جدید مثل فضای مناسب جذب مخاطبین ذیربط با دعوت، معرفی در سطح ملی و ... 4) هماهنگی با سایر دستگاه‌های اجرایی مثل میراث فرهنگی و...

اگر به موارد گفته شده توجه کافی نشود بجای تمرکززدایی و افزایش قابلیتهای شهر میزبان، اعتبار و جایگاه ملی دوسالانه سفال به اندازه محدودیت‌های شهر میزبان تقلیل خواهد یافت و هنر سفالگری و هنرمندان سفالگر آسیب دیدگان این تمرکززدایی خواهند بود و این اشتباهی است جبران‌ناپذیر.

در صورتی عدم امکان تخصیص اعتبار مالی برای دستمزد تیم میزبان، رفت وآمد، اسکان و پذیرایی حداقل 1 شبانه روز برای 5000 نفر در طول نمایشگاه ،برگزاری دو سالانه در جایی به جز تهران حداقل دستاوردهای نمایشگاه را محقق نمی‌سازد و تکرار اشتباه برگزاری دو سالانه در سمنان خواهد بود.