از آنجایی که بیان نقاط ضعف و قوت یک حرفه یا هنر برای بهبود آن از ارزش بسیاری برخوردار است با هادی حاجی آقا جانی هنرمند خوشنویس؛ و یکی از اساتید رشته خوشنویسی به گفتگو نشستهایم.
حاجی آقاجانی درباره محیط غالب بر هنر ایران گفت : هم چون تمامی رخدادهای جهان مادی؛ همواره موانع مختلفی بر سر راه هنر وجود دارد.
این استاد خوشنویسی افزود: در میان جناح های مختلف هنری؛ از جمله سینما، نقاشی، گرافیک و... بعضاً میان هنرمندان درگیری؛ اختلاف و دو دستگیهایی وجود داشته است. اما برتری طلبی غالب در جامعه برخی از هنرها سبب جدایی میان هنرمندان میگردد؛ در این شرایط، هنر از شکل آرمانی خود فاصله گرفته و از مسیر تعالی خود؛ به انحراف کشیده می شود.
حاجی آقاجانی ادامه داد: در این میان دسته ای از هنرمندان از قائله کنار می کشند و به گوشه ای پناه می برند. البته هنرمندانی که خود را از جمع، جدا میکنند؛ معمولاً از رسالت خودکمی دور می شوند.
او ادامه داد: با علم به این موضوع که؛ هنر خوشنویسی کم حاشیه تر، و یا به تعبیری کم جنجال تر از سایر هنرهاست؛ جای تأسف است که با وجود، معنویت حاکم بر آن درگیر حاشیههای نامطلوب میگردد.
حاجی آقاجانی درباره ساحت هنر خوشنویسی گفت: ساحت معنوی؛ در هنر خوشنویسی از قدرت کم نظیری برخوردار است. می توان گفت حرفه ای که هنرمندان بزرگی هم چون استاد حسن میرخانی واستاد حسین میرخانی را تربیت کرده
” برتری طلبی غالب در جامعه برخی از هنرها سبب جدایی میان هنرمندان میگردد. “
است و بزرگانی هم چون کلهر؛ در آن فعالیت کردهاند؛ از بهایی والا برخوردار است و با علم به این موضوع پذیرش این مشکلات سخت تر میشود.
وی ادامه داد: در حال حاضر پیشکسوتان هنر از حرمت پیشین خود برخوردار نیستند و جایگاه آنها در بسیاری از موارد نادیده انگاشته میشود. گاه نیز قدرت بر اساس صلاحیت مدیریتی یک مسئول به او اعطا نمیشود و این امر بر مشکلات یک هنر میافزاید. البته مسائل مختلفی که در حاشیه هنر وجود دارد گاه هنرمندان بزرگ را نیز از یکدیگر فاصله میدهد.
حاجی آقاجانی مسئله پر تنش در حوزه خوشنویسی را ورود هنرمند به بعد اجتماعی ومدیریتی دانست و گفت: مشکل خوشنویسی از هنگامی آغاز میشود که هنرمندان از فعالیت فردی خویش به فعالیت اجتماعی سوق پیدا میکنند.
چرا که تا زمانی که فعالیت هنری حالت فردی دارد. حاشیهای با هنرمند درگیر نیست. اما به مجرد این که مسئولیتهای اجتماعی با هنر آمیخته میشود. هنر به حاشیه میآمیزد و درگیر تلخ کامیهایی میگردد که چندان قابل فهم نیست.
اما مادامی که هر کس در حیطه خصوصی کاری خویش به فعالیت میپردازد و به فراخور توان خود و در ارتباط با شاگردانش قرار دارد هنر در نهایت سلامت به سر میبرد.
حاجی آقاجانی درباره فعالیت عمده خویش در طول دوران پرداختن به خوشنویسی گفت: تألیف وبرنامه ریزی کتابهای درسی هنر و تدریس خوشنویسی درتربیت معلم و دانشگاه وانجمن عمده فعالیت من در طول سالهای گذشته را تشکیل داده است. در کنار فعالیت های مدرسی در انجمن خوشنویسان مدت چندسالی نیز مسولیت برگزاری امتحانات سراسری انجمن بامن بود.همین امر سبب شد تا به فعالیت اجتماعی در حوزه هنر خوشنویسی بپردازم. در این راستا؛ در واقع
” گرچه معتقدم مدرک در هنر چندان حایز ارزش نیست و آنچه ارزشمند است توان هنرمند و میزان فعالیت هنری او است. “
همواره تلاش من و تعدادی ازدوستان درآموزش عالی بر این امر استوار بود که انجمن را به وحدتی نزدیک کنیم که مدارک قابل پذیرشی در سطح آموزش عالی ارائه دهد. به طبع هماهنگیهایی با آموزش عالی انجام شد. اما اختلافات و دو دستگیها از این امر جلوگیری کرد و سبب شد تا آنچه انجمن میبایست به دست آورد و به نوعی حق خوشنویسی بود از آن سلب شود.
حاجی آقاجانی با تأکید بر این موضوع که؛ با وجود مشکلات خوشنویسی؛ این هنر اکنون در سطح نامطلوبی قرار ندارد گفت: آموزش خوشنویسی به شکلی گسترده اتفاق میافتد و هنرآموزان زیادی هر ساله به این هنر جذب میشوند.
وی ادامه داد: به هر حال هر هنر به متقضای شرایط خود ضعفها و قوتهایی دارد که غیرقابل انکار است. اما آرزوی تمام هنرمندان خوشنویس صفاودوستی ویکدستی میان اعضای انجمن خوشنویسان ایران است. آنچه که انجمن خوشنویسان ایران متاسفانه دردودهه قبل به دلیل عدم مدیریت صحیح با آن روبرو نشد.
مسائل و مشکلاتی خوشنویسی امروز را تهدید میکند. به عنوان مثال جلوگیری ازصدور مدارک استادی در دودهه گذشته و اعطای یکباره چندین مدرک استادی در یک روز که حاصل طبیعی شکسته شدن آن سدبود شاید پررنگ ترین حاشیه هنر خوشنویسی در حیطه انجمن خوشنویسان تا امروز بوده است.
حاجی آقاجانی در پاسخ به این سوال که؛ چنین رویدادهایی تا چه حد به بدنه هنر خوشنویسی امروز آسیب میزنند؟ گفت: این موضوع به چندین سال قبل و بدنه مدیریتی انجمن باز میگردد. اگر هر مؤسسه برای شرایط آموزشی و ارزشیابی خود قواعد درستی را سازماندهی کند به یقین این موضوع رخ نخواهد داد. اصل درست قانونمندی و یکسان بودن شرایط برای همه هنرمندان است. اما اگربا اعمال سلیقه توسط تعداد معدودی از مسئولین، قواعد صحیح و درست آموزش و ارزشیابی اعمال نگردد. این امر خود به خود منشاء بسیاری از مشکلات انجمن میشود. در گذشته هنگامی
” یکی از مشکلات اساسی خوشنویسی در روزگار معاصر؛ شاید روال نادرست اعطای مدارک انجمن است. “
که یک شاگرد به درجه ای مطلوب میرسید و استادی او را به عنوان جانشینی خود لایق میدانست، او را بادادن حق امضای اثرش مورد تأیید قرار میداد. استاد کاوه مفتخر به این امر بود که از استادعماد الکتاب نوشتاری داشت و این استاد، در نوشته خود زیر خط کاوه درجه استادی او را در خوشنویسی تأیید کرده بودند. این بدان معناست که شاگرد توسط استاد خود به استادی لایق شناخته شده است.
وی افزود: وقتی این فعالیت به صورت انجمن پیگیری میگردد باید اصول و ضوابطی برای این امر تعیین گردد و این امر برای تمام هنرمندان به شکلی واحد به اجرا درآید.
حاجی آقاجانی در ادامه گفت: عدالت به شکلی کامل هرگز محقق نخواهد شد اما تلاش برای تحقق عدالت در آموزش و ارزیابی شرطی است که باید با تمام توان در پی تحقق آن بود.
جو حاکم بر انجمن و پیامدهای این دو دستگی دامن گیر خوشنویسی ایران است. گرچه معتقدم مدرک در هنر چندان حایز ارزش نیست و آنچه ارزشمند است توان هنرمند و میزان فعالیت هنری او است.
به باور من آندم که هنرمند در انجام فعالیتهای خود ممارست کندو در نهایت به مهارت کافی دست یابد ماندگار خواهد شد و هیچ حاشیهای بر این امر ارزشمند نیست.
وی افزود: به شکل امروزی استادی معتقد نیستم. مقبول واقع شدن در میان صاحبان فن ارزش بیشتری دارد، تا داشتن چندین مدرک معتبر. البته درجه ای که بر مبنای ارزشهای معنوی و بر پایه تأیید شاگرد توسط استاد اعطا گردد همواره حایز ارزش بالایی است.
اما ملاکهای ظاهری دررشته های هنری تازمانی که تابع مقررات وقوانین موردتایید جمعی ومتناسب باآن رشته هنری نباشد سبب شکل گیری اختلاف خواهد بود.
حاجی آقاجانی درباره مشکل خوشنویسی امروز گفت: یکی از مشکلات اثرگذار خوشنویسی در روزگار معاصر؛ شاید روال نادرست وقانونمند نبودن مدارک استادی دردودهه گذشته تا به حال در انجمن بوده است.