فرهنگ اقوام ایرانی منشأ نیازمندی‌های گذشته و پشتوانه نوآوری‌های امروز است. فرهنگی که دوری از آن سبب ایستایی و شناخت ظرفیت‌های آن سبب پیشرفت فرهنگ‌های شهری، در زمینه فناوری، تولید صنایع هنری و... می‌شود.
فرهنگ اقوام ایران به‌عنوان نتیجه اندیشه‌ورزی و تجربه‌اندوزی پیشینیان بر نظام فرهنگی مسلط بوده و کماکان است. از این جهت این پیشینه شفاهی اندوخته خوبی برای معاصرانی است که دغدغه‌های فرهنگی دارند. امروزه جایگاه فرهنگ اقوام و نقش تأثیرگذار آن بویژه در تصحیح آسیب‌های ناشی از زندگی شهری، تثبیت و ضروری شده است. به صورتی که برپایی برنامه‌ایی همچون «هفته هنر استان‌ها» و توجه معاونت امور هنری وزرات ارشاد بخشی از این قدم بلند به سوی آسیب‌شناسی فرهنگ زندگی شهری را نشان داده و لزوم این توجه را گوشزد می‌کند.
این قدم، اقدامی می‌تواند باشد که با برداشته شدن آن و دیده شدن فرهنگ اقوام در این برنامه‌های موضوعی، راه را برای کشف و بهره‌برداری از ظرفیت‌های فرهنگی اقوام ایرانی باز کند. همچنین این طرح بستری است که شهروندان تهرانی با غنای فرهنگی این اقوام بیشتر آشنا شوند. از این جهت به مرور و با مهیا شدن این آشنایی با فرهنگ‌های خرد و تکثر آنها، می‌توان خوشبین بود که این روند آسیب‌شناسانه به افقی روشن جهت تولید نیازهای فرهنگی کلان در سطح ملی برسد و خصوصاً برای فردیت فرهنگ عامه نقطه اتکای باثبات و غنی باشد.
با این شیوه علاوه بر افزایش و تقویت خودباوری جمعی، ایده‌های نویی را برای بهره‌برداری از نیروی انسانی شهرنشین می‌توان توقع داشت. ایده‌هایی که از تنفس در فرهنگ و نقش‌های متکثر این فرهنگ‌ها تنفس می‌شود. این تنفس نتیجه خلاقیتی است که موقعیت متکثر این فرهنگ‌ها ایجاد می‌کند. به همین سبب حتی می‌توان با این اساس حساسیت شهروندان را برای نوع محصولاتی که مصرف می‌کنند، برانگیخت و توجه آنها را به صنایع دستی مناطق و قوم‌های داخلی، جلب کرد.
فرهنگ‌های خرد هر جامعه در دل خود گویای حرف‌ها و روایت‌های بسیاری است. روایت‌هایی که اندیشه و سیر تفکر مردمان آن سامان را بازگو می‌کند. از این‌رو هفته های هنری و فرهنگی با تکثر روایات و آیین‌های اقوام ایران، منبع خوبی می‌تواند باشد برای پیشبرد تشکیل صورت هویت و فرهنگ ملی معاصر و کنونی ایرانی. این شکل هویتی و ترسیم صورت کنونی آن برای جامعه امروز و جوانان مهم و ضروری است، چرا که یک مملکت بر اساس تمایزهای فرهنگی و تاریخی خود، می‌تواند در برابر فرهنگ‌های بیرونی و اغیار، استقلال و صلابت خویش را حفظ کند.
یادداشت: عبدالله عبدی
پژوهشگر موسیقی مقامی، فرهنگ اقوام و نوازنده دوتار
