در دل روستا؛
پل قلعه حاتم بروجرد یادگار کهن لرستان
پل قلعه حاتم در فضای بکر طبیعت و در میان سرسبزی و طراوت دشت همچنان استوار ایستاده و از ابهت و زیبایی خاصی برخوردار است.
تاريخ : دوشنبه ۵ فروردين ۱۳۹۲ ساعت ۱۳:۱۴
به گزارش هنرنیوز، هرچند بیشتر پل‌ها به منظور عبور و مرور ساخته می‌شوند اما هستند پل‌هایی که کاربرد دیگری نیز داشته‌اند. از جمله پل قلعه حاتم مربوط به دوره قاجار که در روستای قلعه حاتم، جاده بروجرد - اشترینان - ملایر قرار دارد. مرمت این پل در اردیبهشت ۹۰ به پایان رسید و امکان رفت و آمد دوباره از روی آن فراهم شده است.
در میان زمین‌های صیفی کاری و لابه لای درختان روستا پلی پیداست که سایه‌سار درختان آن را احاطه کرده است. همراه صدای پرندگان و جیرجیرک‌ها و لابه لای رقص قاصدکها و برگ‌درختان که با نسیم کوهساران همراه شده‌اند. کوچه پس کوچه های خاکی و خانه‌های قدیمی روستا در کنار درختان سربه فلک کشیده نشان از قدمت این روستا دارند.
حجت‌الله یار احمدی – کارشناس میراث فرهنگی- درباره پل این روستا که باعث مشهور شدن این دیار شده می‌گوید:« در فاصله ۵ کیلومتری شمال غرب بروجرد روستایی بنام قلعه حاتم وجود دارد که در غرب این روستای قدیمی پلی تحت همین عنوان داریم. این پل تاریخی در فهرست آثار ملی هم به ثبت رسیده است. آنچه این پل را حائز اهمیت کرده است این که پل قلعه حاتم به لحاظ کاربری با سایر پل‌های استان تفاوت دارد.»
این پل علاوه بر کارکرد معمول ساخت پل برای انتقال بخشی از آب شرب رودخانه بالا دست روستای قلعه حاتم به شهر بروجرد ساخته شده است. طول پل ۲۶۱ متر و عرض آن ۲.۵ متر است. و دارای ۱۴ چشمه تاق آجری است.
به گفته یار احمدی عمده مصالح به کار رفته در آن آجر و سنگ است. که تاق‌های چشمه را به شکل نیم قوس مزین کرده‌اند و هرکدام از آجرها ابعادی حدود ۲۲ در ۲۲ سانتی‌متر دارند. همچنین یال‌های شرقی و غربی پیکره تماماً از سنگ ساخته شده است و با همان سنگ هم به سطوح زمین سفت شده است.
او می‌گوید : در واقع در طرفین پل با کم کردن ارتفاع، این سنگ‌ها به زمین متصل شده‌اند تا آب را از یک ضلع به ضلع دیگر منتقل کنند.
شش ضلع دهنه چشمه تاق‌ها در محل عبور جریان آب بیشتر و به طرفین کمتر می‌شود. نوع ملات استفاده شده برای مقاوت بیشتر پل‌ها در زمان سیلاب‌ها و جریان زیاد آب بسیار مفید و موثر بوده است.
این کارشناس ادامه می‌دهد: بخشی از مصالح به کار رفته در آن از جنس آهک است که به مرور زمان در مقابل آب سختر و مستحکم‌تر می‌شود. همچنین بین تاق‌ها و سطح گذر با استفاده از سنگ‌های آهکی به صورت سنگچین ساخته شده است.
وقتی به دوردست‌ها نگاه می‌کنی دشت‌های سرسبز و کوه‌های سربه فلک کشیده لرستان را می‌بینی. وقتی که از روی پل عبور می‌کنی سایه‌سار درختان را که رد کنی در وسط پل رودخانه را به خوبی می‌بینی.و در زیر پل زمین‌های صیفی کاری را.
یار احمدی توضیح می‌دهد: رودخانه‌ای که از زیر پل قلعه حاتم رد می‌شود معروف است به رودخانه گرمابه که مصرف زراعی داشته، اما آبی که قرار بود از روی پل انتقال یابد در شهر بروجرد آب ماشا یا مالشو می‌گویند که مصرف شرب داشته است . بنابراین برای این که در تلاقی این دو آب به هم آمیخته نشوند، و ارزش آب شرب از بین نرود این پل را احداث کردند که آب از روی پل به سمت روستای قلعه حاتم منتقل شود. و پس از این روستا از شمال به داخل شهر بروجرد منتقل شود. و همچنان وقتی وارد این شهر شد ارزش آب شرب را داشته باشد.
در زیر هر کدام از تاقی چشمه‌ها که می‌ایستی عظمت این سنگچین‌ها و معماریشان تو را به فکر وا می دارد که چه کسانی این پل را ساخته‌اند؟ یار احمدی ادامه می‌دهد: بناهایی که عام المنفعه بودند و مورد استفاده همگان قرار می‌گرفتند، متولی خاصی نداشت و اگر هم بوده از جایگاه اجتماعی و تمکن مالی برخوردار بوده است. یا این که نفعی در انتقال آب داشته است. در مورد این که چه کسی بانی این پل بوده ما اطلاعاتی در دست نداریم. اما چون نفع مردم روستا و پس از آن نفع مردم شهر را به دنبال داشته قطع به یقین به نظر می‌رسد متولی ساخت آن حاکم وقت بوده است.
پل قلعه حاتم در فضای بکر طبیعت و در میان سرسبزی و طراوت دشت همچنان استوار ایستاده و از ابهت و زیبایی خاصی برخوردار است.
