امسال، سال هشت سالگی جشنواره شعر فجر است، جشنواره ای که در سالیان اخیر در دهه فجر برگزار می شد و به دلیل همزمانی با سایر جشنواره های فجر از جمله فیلم، تئاتر و موسیقی، توجه مخاطبان خود را از دست میداد و به یک جشنواره شعر معمولی درون سازمانی شباهت بیشتری داشت. 

می توان گفت جشنواره شعر فجر، اساسا یک جشنواره نیمه نهال است که فرصت بالیدن به خود ندیده است زیراکه در دولت قبل، تصمیماتی که برای آن اتخاذ شد، تصمیمات سنجیده ای نبود، علاوه بر آن حواشی موجود در معاونت فرهنگی سبب شد تا فعالیت های این جشنواره که قرار بود جشنواره ای به بزرگی و شان جشنواره فیلم فجر باشد تحت الشعاع مسائل داخلی این نهاد قرار گیرد. 

اقداماتی چون رفت و آمدهای پیای در معاونت فرهنگی و انتصاب های غیر اصولی که خصوصا دامن معاون فرهنگی را به عنوان شخص مسئول در این حوزه گرفت و از محسن پرویز تا بهمن دری و سپس علی اسماعیلی در طول پنج سال اول سن جشنواره اتفاق افتاد سبب شد تا این نهال نوپا در کوتاه ترین جایگاه خود بماند و نبالد و البته ثمردهی پیشکش. 

تصمیمات معاونت فرهنگی برای دفتر شعر و انتصاب قائم مقام و سپس حذف این سمت نیز سنگی پیش پای لنگ جشنواره شعر فجر شد که تا مدتها بحث آن مطرح بود و خصوصا جشنواره شاعران ایران و جهان را که بنای آن فقط یک سال قدمت داشت تحت تاثیر قرار داد و به ویرانی برد. 

از دیگر سو، انتخاب مدیران اجرایی ناکارآمد برای این جشنواره، اطلاع رسانی ضعیف و معیارهای اشتباه به رخوت این جشنواره دامن زد و بارانی برای رشد این نهال حاصل نکرد؛ اگرچه در دوره های مختلف دبیران این جشنواره از بین شاعران مطرح کشور انتخاب میشدند ولی آنان نیز قدرت مدیریتی چندانی نداشتند و ضعف اجرا مانع میشد که ذات هنری شان در برگزاری این جشنواره متجلی شود. 

گذشت و گذشت تا به امسال رسید، هشتمین جشنواره شعر فجر که در اولین سال دولت تدبیر و امید برگزار می شود و از قرار معلوم دولت یازدهم سعی دارد به آن سر و سامانی بدهد تا آنجا که دبیر آن را از بین افرادی کرده است که سابقه اجرایی در این وادی داشته اند و در کارنامه خود ـ«شبهای شهریور» را با تمام دلخوشی های شاعران در سالهای برگزاری اش به ثبت رسانده است، علاوه بر آن زمان برگزاری آن را به بعد از ایام دهه فجر و در سال جدید موکول کرده اند تا به دور از هیاهو ها و شلوغی های سایر جشنواره های فجر باشد تا شعر هم اندکی رصد شود و جشنواره شعر هم صدای هرچند آرام در کشور ایجاد کند. 

البته این موضوع که آیا اساسا جشنواره شعر فجر قادر است در جریان شعر کشور صدایی تازه باشد و یا جریان سازی ادبی راه بیاندازد خود موضوعی است که باید آسیب شناسی شود؛ چراکه به نظر بسیاری از شاعران مطرح کشور، این جشنواره با سایر همایش ها و جشنواره های ادبی که در طول سال برگزار می شود فرق چندانی ندارد، داوری ها و معیارهایش خیلی متمایز از آن ها نیست و در کل خط مشی روشنی نسبت به باقی جشنواره ها ندارد. 

وانگهی خط کشی ها و خط قرمز ها در این جشنواره پُر رنگ تر از سایر جشنواره هاست و همه نمی توانند در آن شرکت کنند به خصوص شاعرانی که در نیمه دوم دهه هشتاد، چالش‌های در فضای سیاسی کشور داشته اند زیر گیوتین این خط کشی کُشته می شوند و عملا آن دایره وسیعی که از جانب مسئولان برای این جشنواره ادعا می شود، بیشتر به یک طبل تو خالی شبیه است. 

هم از این رو و نیز بحث ممیزی برخی دفاتر شعر، برخی اشعار و برخی نگاه ها، پارتیشن بندی خاصی برای این جشنواره لحاظ می شود که رسما به این شایبه قدرت می دهد که جشنواره شعر فجر یک جشنواره بیش از حد دولتی است و به همین جهت بسیاری از شاعران سرشناس جریان های شعری دهه هفتاد در فضای اصلاحات نه تنها در این جشنواره شرکت نمی کنند بلکه صلاحیت واقعی و قانونی آن را زیر سوال می برند و ترجیح می دهند حتی راجع به آن صحبت نکنند. 

امسال تولد هشت سالگی این هال است و باید دید تصمیمات دولت یازدهم و معاونت جدید فرهنگی تا چه حد می تواند، اصلاحاتی بر رویه سابق این جشنواره باشد و دریچه های تازه ای را بر روی فضای شعر کشور بگشاید.

م.خ