به طور كلي قرآن در مورد ايمان به خداوند، عقل و عواطف را به هم مرتبط مي سازد و ضمن استدلال عقلي بر اثبات ذات و صفات خداوند متعال، عواطف انسانها را نيز به مهر و قهر الهي متوجه مي كند و حس بيم و اميد را از غضب و رحمت خداوند در ضمير مردم بيدار مي كند.
آيين مقدس اسلام در راه پرورش احساسات مذهبي نوجوانان و مهار كردن غرايز و خواهشهاي نفساني آنان، طبق برنامه هاي منظمي قدم به قدم پيشروي مي كند، تا آنان را افرادي با اراده و با ايمان بسازد. در اولين فرصت طبيعي يعني در موقع جهش احساسات مذهبي كه نوجوانان شيفته فرا گرفتن مطالب ديني هستند آنان را به پروردگار جهان دعوت نموده و با منطق عقلي ساده اي كه در خور فهم آنان باشد به وجود خداوند استدلال مي كند و اساس دين را پايه گذاري مي كند.
سپس با صفات محبت انگيز، بخشندگي و مهرباني خداوند را معرفي مي كند و عواطف نوجوانان را به سوي پروردگار متوجه مي نمايد و محبت او را در ضميرشان جاي مي دهد، از حب الهي كه از اولين احساسات مذهبي است بهره مي گيرد و آنان را به اجراي وظايف ديني و معنوي علاقمند مي سازد. سوه آل عمران آيه ۳۱ خداوند مي فرمايد: بگو اي پيامبر اگر خدا را دوست داريد، ازمن پيروي كنيد تا خدا نيز شما را دوست بدارد و گناهانتان را بيامرزد كه خداوند آمرزنده و مهربان است.
نوجوان وقتي احساس مي كند كه بر اثر پيروي از پيغمبر اسلام، مورد محبت و عنايت خداوند بزرگ قرار گرفته و پروردگارش او را دوست دارد عواطف مذهبيش تشديد مي شود و محبتش به حضرت حق افزايش مي يابد. پس از بهره گيري از منطق و احساسات، نوجوان موظف به انجام عبادات واجب و مستحب مي گردد و بدين وسيله بين او و خداوند محبوب ارتباط مستقيم برقرار مي شود.
نوجواني كه طبق برنامه اسلام با تعاليم الهي تربيت مي شود و در پرتو ايمان به خداوند و نيايش، عواطف مذهبيش به خوبي پرورش مي يابد،در بلوغ يك فرد با ايمان و معتقد خواهد بود احساسات پرورش يافته و نيرومندش مي تواند در مقابل تمايلات غريزي و شهوات نفساني مقاومت كند و از تندروي و طغيانش باز دارد. وبرعكس هم مي تواند اتفاق بيفتد نوجواني كه احساسات مذهبيش مورد حمايت قرار نگرفته و خواهش هاي معنوي اش ارضا نگشته است در بلوغ محكوم تمايلات غريزي و شهوي خويش خواهد بود.
با توجه به مطالب فوق اهميت تربيت ديني نوجوانان مشخص مي گردد. تربيتي كه ابتدا بايد شناخت بدهد و نوجوان را آگاه كند كه در چه مرحله حساسي زندگي مي كند و چه سرمايه گرانبهايي دارند و سپس بايد فرامين الهي را به طور صحيح به آنان منتقل كند. آگاهي دقيق و شناخت علمي از روحيات و صفات و حالات نوجوانان در ابعاد مختلف و به خصوص بعد اخلاقي و ديني و ويژگيهاي احساسات مذهبي اين دوران از ضرورياتي است كه والدين و مربيان و خود جوانان بايد نسبت به آن مطلع و جويا باشند.
به علاوه روايات تربيتي ديني كه در زمينه هاي دينداري در جواني، توبه در جواني و مواردي نظير اين مي باشد،گوياي اين مطلب است كه اين روايات بهترين راهكارهاي تربيتي براي نسل جوان مي باشند كه با دانستن آنها و انتقال آنها به نوجوانان و جوانان مي توان به نحو احسن آنان را مشتاق به دين و فرامين الهي نماييم و در مسير هدايت و تربيت قرار دهيم .گويا هدف اين انبوه روايات نيز همين مي باشد.
جواني و دينداري
جوان عابد زيباترين و دوست داشتني ترين خلايق در نزد خداوند است. امام باقر(ع) در همیم مورد فرموده اند: بدرستي كه دوست داشتني ترين خلايق نزد خداوند متعال جوان كم سن و نيكو چهره است كه جواني و جمال خود را در راه اطاعت خداوند قرار داده است و اين كسي است كه خداوند به او نزد ملائكه مباهات مي كند و مي گويد كه اين حقيقتا بنده من است.
جوان و قرائت قرآن
امام صادق (ع) فرموده اند: هركس قرآن بخواند در حالي كه جواني مومن است، قرآن با گوشت و خون او مخلوط و آميخته مي گردد و خداوند او را با ملائكه گرامي و نيكان قرار مي دهد و قرآن روز قيامت ميان او وپروردگار قرار مي گيرد و مي گويد اي پروردگار به درستي كه هر عاملي اجر عملش را دريافت كرده مگر عامل به من پس برسان به او والاترين عطاي خويش را.
جواني فرصت مجاهده با نفس
امام علي (ع) مي فرمايد: كسي كه در دوران كودكي قبل از بلوغ با تمايلات نفساني مجاهده نكند در بزرگي به مقام شايسته نمي رسد. (غررالحكم،ص ۴۴۳)
رسول اكرم (ص) فرموده اند: هيچ چيز نزد خداوند محبوب تر از جوان توبه كار نيست.
پاداش جوان ديندار
پيامبر(ص) به ابوذرمي فرمايد: اي ابوذر جواني كه دنيا و خوشگذراني هاي آن را به خاطر خدا ترك مي كند و جوانيش رادر راه اطاعت خدا سپري مي كند، اجر هفتادودو صديق را خدا بر او عطا مي كند. (الامالي طوسي ص ۵۳۵)
بنابراين اگر روح تشنه جوان با معرفت صحيح و قانع كننده اي آشنا نشود و با بهره گيري از نيروي انتخاب و اختيار خويش به عناصر فرهنگي و انديشه هاي صحيح دست نيابد و انگيزه هاي قوي و بي نهايت خويش را در مسير رشد و كمال نيابد روشن است سر به عصيان خواهد گذاشت و به همين علت آمار جرائم و بزهكاري در جوامعي كه از اين نظر دچار خلا فرهنگي هستندبسيار بالاست. امام صادق (ع) اهميت اين مطلب را در مورد جوانان تذكر داده اند كه اگر معرفت صحيح نباشد، جوان در عمل به كارهاي افراطي كشيده مي شود و افراط او را به تباهي مي رساند.