سینمای دفاع مقدس اگر چه با شروع جنگ تحمیلی عراق بر ایران، سایه اش را بر سینمای ایران گسترانید اما خیلی زود به سینمای پرهیبتی تبدیل شد که بتدریج خودش را تا سطح یک ژانر سینمایی بالا کشید و سینمای نحیف ایران را – بویژه پس از انقلاب – جان و قوتی نو بخشید به گونه ای که امروز نمی توان سهم فیلم های دفاع مقدس را در آمار بهترین فیلم های سینمای ایران  نادیده گرفت. بدون تردید، بسیاری از فیلمسازانی که جزو برترین های سینمای ایران شمارده می شوند کارشان را با سینمای جنگ آغاز کردند و با ساخت فیلم های حماسی که لازمه دوران دفاع بود توانستند ضمن خلق آثار سینمایی، مخاطب را نیز با خود همراه سازند. اما حماسه و سلحشوری، تنها یک فاکتور از فیلم های دفاع مقدس است که شاید در زمان جنگ، جزو فاکتورهای اصلی محسوب می شد.اما امروز دیگر، فیلم دفاع مقدس تنها به معنی نشان دادن میدان جنگ و توپ و تانگ و سلحشوری نیست و چه بسا می تواند بدون این عناصر نیز، نام دفاع مقدس را همچنان به درستی به یدک بکشد. امروزه با توجه به اینکه ما با جنگ میدانی روبرو نیستیم طبیعتا نیازی چندانی هم به نشان دادن میدان جنگ و نبرد نداریم. پس انتظار این است که ما شاهد تغییر نگاه فیلمساز، مدیران و جامعه بیش از گذشت دو دهه نسبت به جنگ باشیم.اما نباید« ارزش» های آن دوران را هم، با نسیم زمانه، جابه جا کنیم. تمام افتخارملت ما در زمان دفاع مقدس، حفظ ارزش ها بوده است. پس ضروری است که این ارزش ها همچنان در فیلم های این ژانر، محفوظ نگه داشته شوند و از چوب حراج زدن به آنان به اسم آسیب شناسی جنگ، پرهیزکنیم. ما نمی توانیم به دلیل عبور از سال های جنگ ، وارد تولید فیلم هایی شویم که دفاع را تخطئه می کنند. ما صد البته، می توانیم نگاه انتقادی به نحوه مدیریت جنگ، آدم های درگیر جنگ و موارد دیگری که به پیرامون جنگ مرتبط می شود داشته باشیم اما نمی توانیم ارزش های این جنگ را به دلیل فاصله گرفتن از جنگ و به نام نگاه انتقادی، به بازی بگیریم یا آنان را بیرحمانه تمسخرکنیم. جنگ هیچ گاه برای هیچ کشوری چهره ای جز ویرانی و نابودی انسان ها و منابع چیز بیشتری نداشته است. پس ما هم با جنگ مخالفیم اما اگر ما با افتخار از روزهای جنگ صحبت می کنیم این به معنای ستایش از نفس جنگ نیست. اگر مثلا صادق آهنگران در اشعاری می گوید: « یادش به خیر، روزهای خوبی و قشنگی داشتیم، سنگری داشتیم...» به معنای این که، ای کاش جنگ تمام نمی شد نیست. بلکه صحبت از آن ارزش هایی است که در آن زمان بیشتر در میان مردم جامعه رواج داشته اما متاسفانه امروزه با فاصله گرفتن از دوران جنگ و غرق شدن همه ی ما در میان مشکلات سخت اقتصادی زندگی ، ارزش ها را یا کاملا در صندوقچه فراموشی نهادیم یا به کارگیری آنان را دیگر، در قد و قامت امروزمان نمی پسندیم .هنر فیلمساز امروزی، به تصویرکشیدن همان ارزش ها با نگاه امروزی است. ایثار، از خود گذشتگی ، بیزاری از دنیا پرستی ، شهادت طلبی، عبور از فرد گرایی و... از جمله ارزش هایی بود که در سنگر به سنگر رزمندگان در دوران دفاع مقدس موج می زد و هنوز تصاویر زیبای سبقت گرفتن رزمندگان برای عبور از میدان مین در یاد و خاطره بسیاری از کسانی که جبهه را تجربه کردند به یادگار مانده است. اکنون این ارزش ها با تعابیر امروزی ، می تواند از سوی فیلمسازانی که هنوز آستین ها را برای ساخت فیلم های دفاع مقدس همچنان بالا نگه داشته اند بکارگرفته شود و به همین خاطر است که برخی ها معتقدند می توان در یک فضای آپارتمانی، فیلمی با مضمون دفاع مقدسی ساخت. مگر«آژانس شیشه ای» را یادمان رفته است؟
ناگفته نماند که ورود به عرصه فیلمسازی دفاع مقدس؛ نیازمند خلاقیت، تجربه و داشتن حس و حالی صادقانه به این دوران است. این عرصه متعلق به آدم هایی نیست که با تظاهر و زد و بند، ادعای بچه ی جنگ را فریاد می کشند. این عرصه، مردان کهنی را می طلبد که سینه سوخته ، هنرمند ، با تجربه ، مخاطب شناس و آشنا به صنعت سینما باشند وگرنه، اسبی را می تازانند که پایی لنگان دارد.
مجید معافی