فرانسوی ها و شیخ اجل
«سعدی» رئیس جمهور فرانسه بود
امام خمینی(ره) در مورد سعدی گفته است: شاعر اگر سعدی شیرازی است بافته های من و تو بازی است
تاريخ : يکشنبه ۲۲ مرداد ۱۳۹۱ ساعت ۱۲:۰۴
«اسماعیل آذر» مدیرگروه ادبیات فارسی سازمان فرهنگی اکو و نویسنده کتاب ادبیات ایران در ادبیات جهان در بخشی با عنوان سعدی در قلمرو جهان می نویسد:«آندره دوریه» در سال ۱۶۳۶ یعنی در اوایل قرن هفدهم برای اولین بار گزیده ای از گلستان سعدی را در پاریس ترجمه کرد و به چاپ رسانید.این ترجمه سبب شد تا فرانسویان پیش از هر شاعر دیگری با سعدی آشنا شوند.»
«سر جان شاردن» فیلسوف و جهانگرد معروف فرانسوی که در زمان صفویان چند بار به ایران سفر کرد، سفرنامه خود را همراه با ترجمه ای از بوستان در سال ۱۶۸۷ به زبان انگلیسی و همچنین فرانسه منتشر کرد.
«آبه گودن» سومین ترجمه گلستان سعدی را در فرانسه ترجمه و منتشر کرد. ترجمه « ژی.ام تانکوانی» جهانگرد فرانسوی نیز از ترجمه های مطرح بود. او در سال ۱۸۰۷ به اتفاق ژنرال «گاردان سمله» که از سوی ناپلئون بناپارت عازم دربار فتحعلیشاه بود، به ایران آمد و ترجمه جامعی از گلستان ارائه کرد که دقت در ترجمه مزیت آن بر ترجمه های قبلی بود.
«موریس بارس» نویسنده معروف و رهبر اتحادیه وطن پرستان فرانسه که از روزگار کودکی با گلستان سعدی تربیت شده بود با تاثیر از گلستان سعدی در مورد شیراز می گوید:«... هنوز هم من گل سرخ را بسیار دوست دارم؛ زیرا از شیراز آمده است.» او توانست بر نویسندگانی چون «هانری دو مونترلان» و «برادران تارو» تاثیر بگذارد و پیوند فکری آنها را با سعدی برقرار کند.
«گارسن دوتاسي» مترجم فرانسوی سعدي را تنها نويسنده ايراني می داند كه نزد توده مردم اروپا شهرت دارد.
سعدی به صورت خاص در کشور فرانسه بسیار با اهمیت بوده است طوریکه «ارنست رنان» فیلسوف فرانسوی مي نويسد: «در حقيقت سعدي يكي از خود ماست. عقل سليم خدشه ناپذير او، لطافت و انديشه اي كه به گفته هاي وي روح مي بخشد، لحن شوخ ملايمي كه سعدي بدان وسيله عيوب و انحرافهاي عالم بشري را انتقاد مي كند، همه اين محسنات كه در شرق كمياب است سعدي را در چشم ما عزيز مي دارد. هنگام خواندن آثار سعدي خواننده تصور مي كند كه كتاب يك معلّم اخلاق روحي يا يك بذله گوي قرن شانزدهم ميلادي را مي خواند.»
«باربيه دومنار»خاورشناس فرانسوی و متخصص زبان و ادبیات فارسی از تمام گويندگان شرقي سعدي تنها شاعري میداند كه مي تواند
” «موریس بارس» نویسنده معروف و رهبر اتحادیه وطن پرستان فرانسه:«... هنوز هم من گل سرخ را بسیار دوست دارم؛ زیرا از شیراز آمده است.» “
مورد فهم و دريافت اروپاييان قرار گيرد و محبوبيّت و شهرتي را كه ميان خوانندگان مسلمان دارد تا اندازه اي در مغرب زمين حفظ كند. او سعدي را شايسته تعظيم و تحسين اروپاییان میداند.وی در سال ۱۸۸۰ بوستان سعدی را به فرانسوی ترجمه نمود.
ویکتور هوگو از اولین شخصیت هایی بود که تحت تاثیر سعدی و دیگر شاعران و نویسندگان شرق، خاصه ایران،کتاب «شرقیات» خود را به رشته تحریر درآورد. با اینکه هوگو فارسی نمی دانست، اما دوستانی مانند «ژول مول» و«ارنست فویینه» داشت که تجربه ها و اطلاعات آنها را در کار می کرد و از آنها بهره می برد. پس از هوگو، «آلفرد دو موسه»شاعر و نمایشنامه نویس فرانسوی تحت تاثیر سعدی یکی از بهترین آثار خود را «سرگذشت سار سفید» نام نهاد و در سال ۱۸۵۳ منتشر کرد.
«لوکنت دولیل» شاعر شهیر فرانسه با توجه به گلستان و بوستان سعدی قطعه ای با نام«گل های اصفهان» سروده است.
«اوژن مانویل» نویسنده فرانسوی که سخت تحت تاثیر سعدی بود،در نیمه دوم قرن نوزدهم داستان هایی را به نام «شعرهای خانه و مدرسه»نوشت. مانویل در این داستان بسیار صریح از سعدی یاد می کند.
سعدی علاوه بر نفوذ روی اندیشمندان حوزه کلام روی دانشمندان علوم دیگری هم تاثیر گذاشته است.برای مثال در علم «ترمودینامیک» سیکلی وجود دارد به نام «سیکل سعدی کارنو» که نامش از نام مهندس فرانسوی «نیکولاس لئونارد سعدی» که اصول «قانون دوم ترمو دینامیک» را در سال ۱۸۲۴ بیان کرد وام گرفته شده است.پدر و پدر بزرگ کارنو به سعدی علاقه ی بسیاری داشتند.جالب تر اینکه عموی همین نیکولاس،«ماری فرانسوا سعدی کارنو»پنجمین رئیس جمهوری سوم فرانسه بود. «میریام هاری» شاعر در سفر شیرازش از مطالبی نوشته شده بر سنگ مزار سعدی متاثر می شود.
همچنین «پرنس بیبسکو» از شاهزادگان رومانیایی که در کشور فرانسه بزرگ شده بود، با اشتیاق روانه ایران می شود، به اصفهان می رود و تحت تاثیر جاذبه های ایران قرار می گیرد.از شاعران دیگری که اصالت فرانسوی ندارند هم باید از «ژان کبس بلژیکی» نام برد.
در بین شاعران فرانسه که تحت تاثیر آثار سعدی قرار گرفته اند،«آراگون» جایگاه خاصی دارد.در سراسر کتاب او«الزا»تاثیر تفکر سعدی آشکار است.
از دیگرانی که تحت تاثیر سعدی بوده، «لیون گی یو دوسه»است.او حدود نیم قرن شعرهایی سرود و داستان هایی نوشت که در همه آنها از نام و آثار سعدی متاثر بود.او سعدی را سراینده سرود عشق و ایران را سرزمین گل و زیبایی می داند.
قصه های «لافونتین من» شاعر معروف شامل حکایاتی برگرفته از سعدی و برخی داستان سرایان اروپایی است.
دیگر شاعران و نويسندگان فرانسوي که در قرن بیستم متاثر از سعدی بودند عبارتند از:«هانري دورن ريه»،«كنتس دو نوآي»، «تريستان كلينگ سور»، «پل فور » و «پرنسس بي بسكو»